به گزارش مشرق، ترکیه و آمریکا در طول سال‌های گذشته، با هدف تقویت روابط اقتصادی و افزایش مبادلات تجاری، توافق‌های متعددی به امضا رساندند که یکی از مهم‌ترین آنها، برنامه تجارت ترجیحی (GSP) بود که به ترکیه اجازه می‌داد تا برخی از کالاهای خود را بدون پرداخت تعرفه‌های گمرکی به بازار آمریکا صادر کند؛ این برنامه از سال ۱۹۷۵ برای ترکیه فعال بود و به توسعه صادرات این کشور کمک شایانی کرد.

توافقات تجاری بین ترکیه و آمریکا بر کاهش یا حذف تعرفه‌های گمرکی برای کالاهای مشخص، تسهیل فرآیندهای گمرکی و تشویق سرمایه‌گذاری‌های مشترک تمرکز داشت. هدف اصلی این توافقات، تقویت روابط اقتصادی، افزایش مبادلات تجاری و ایجاد فرصت‌های شغلی در هر دو کشور بود.

واشنگتن در سال ۲۰۰۰، این برنامه را برای آنکارا تمدید کرد و اصلاحاتی در آن انجام داد تا با شرایط اقتصادی جدیدتر ترکیه منطبق شود.

توافق‌هایی که لغو می‌شوند یا به نتیجه نمی‌رسند

دو کشور در دهه ۲۰۱۰، مذاکراتی را برای توافق تجاری جامع (FTA) آغاز کردند که شامل موضوعات مختلفی از جمله کاهش تعرفه‌ها، تسهیل فرآیندهای گمرکی و گسترش همکاری‌های اقتصادی در زمینه‌هایی مانند انرژی و خدمات بود اما این مذاکرات به علت اختلافات سیاسی به نتیجه نرسید.

در سال ۲۰۱۸، روابط ترکیه و آمریکا به دلیل مسائل سیاسی دچار تنش شد. یکی از مهم‌ترین این مسائل، بازداشت کشیش آمریکایی اندرو برانسون در ترکیه بود که به اتهام ارتباط با گروه‌های تروریستی دستگیر شده بود. این موضوع باعث واکنش شدید دولت آمریکا و اعمال فشارهای سیاسی بر ترکیه شد.

فشار به اقتصاد ترکیه برای تامین منافع سیاسی

دولت وقت آمریکا در واکنش به بازداشت برانسون، در آگوست ۲۰۱۸ تصمیم گرفت تا تعرفه‌های واردات فولاد و آلومینیوم از ترکیه را افزایش دهد. بر اساس این تصمیم، تعرفه واردات فولاد به ۵۰ درصد و آلومینیوم به ۲۰ درصد افزایش یافت. این اقدام تاثیر مستقیمی بر اقتصاد ترکیه داشت چراکه در سال ۲۰۱۷، ترکیه حدود ۱.۵ میلیارد دلار فولاد به آمریکا صادر کرده بود که این میزان معادل ۱۲ درصد از کل صادرات فولاد این کشور به شمار می‌رفت.

لغو توافقی ۴۴ ساله

واشنگتن در ماه می ۲۰۱۹ اعلام کرد که آنکارا دیگر واجد شرایط بهره‌مندی از برنامه GSP نیست. در حالی که به‌طور رسمی دلیل این تصمیم، رشد اقتصادی ترکیه و عدم نیاز به حمایت‌های تجاری عنوان شد اما بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که این اقدام در واکنش به تصمیم ترکیه برای خرید سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ از روسیه بوده است. این خرید با مخالفت شدید ناتو و آمریکا مواجه شد چراکه آن را تهدیدی برای امنیت تجهیزات نظامی ناتو می‌دانستند.

لغو برنامه GSP و افزایش تعرفه‌های گمرکی تاثیرات منفی قابل‌توجهی بر اقتصاد ترکیه داشت. با افزایش تعرفه‌ها، هزینه صادرات فولاد و آلومینیوم ترکیه به آمریکا به‌طور چشمگیری افزایش یافت که این امر منجر به کاهش رقابت‌پذیری محصولات ترکیه در بازار آمریکا شد.

در عین حال، لغو این برنامه سبب شد تا بسیاری از کالاهای ترکیه‌ای که پیش‌تر بدون تعرفه به آمریکا صادر می‌شدند، اکنون با تعرفه‌های بالاتری مواجه شوند که این موضوع نیز به کاهش صادرات و درآمدهای ارزی ترکیه انجامید.

واشنگتن: خروج از توافق هر زمان که بخواهم

روابط تجاری و اقتصادی آمریکا با دیگر کشورها همواره تحت تاثیر سیاست‌های کلان این کشور و منافع استراتژیک آن قرار داشته است؛ تجربه ترکیه نشان می‌دهد که آمریکا هر زمان که منافعش ایجاب کند، وارد توافقی می‌شود و هر زمان که این منافع تغییر کرد، به‌راحتی از آن خارج می‌شود.

در حالی که در ابتدا توافق تجارت ترجیحی (GSP) برای حمایت از رشد اقتصادی ترکیه و افزایش روابط اقتصادی برقرار شد اما به‌محض اینکه آنکارا تصمیماتی برخلاف سیاست‌های واشنگتن گرفت، واشنگتن به بهانه‌های مختلف، از جمله تغییر وضعیت اقتصادی ترکیه، این توافق را لغو کرد.

لغو توافق تجارت آزاد میان ترکیه و آمریکا نشان می‌دهد که سیاست‌های اقتصادی آمریکا کاملاً مبتنی بر منافع این کشور است؛ واشنگتن هر زمان که یک توافق یا همکاری را در راستای منافع خود ببیند، از آن حمایت می‌کند اما به محض اینکه این توافق‌ها با منافعش در تضاد قرار گیرد، بدون توجه به پیامدهای آن، آن را لغو می‌کند.