به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده راهبردی تبیین مطلبی با عنوان جلفا-ایروان، مسیر مغفول در قفقاز جنوبی منتشر کرد:
اخیراً بحث‌ها در مورد مسیرهای کریدوری و امکان تغییرات ژئوپلیتیک در قفقاز جنوبی مجدداً داغ شده است. در این رابطه نکته‌ای که کمتر به آن توجه می‌شود این است که محوری‌ترین مسئله در توافق آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۰ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان مسئله رفع انسداد در قفقاز جنوبی بوده است، انسدادی که از زمان فروپاشی شوروی و وقوع جنگ اول قره‌باغ در منطقه ایجاد و موجب توقف مواصلات و ارتباطات آزاد منطقه‌ای شده است. در واقع با دو رویکرد می‌توان به مسئله نگاه کرد:
رویکرد متنی
به نظر می‌رسد در بسیاری از موارد بند نهم موافقتنامه آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۰ با موضوع ساماندهی «حرکت بدون مانع شهروندان، وسایل نقلیه و بار میان نخجوان و جمهوری آذربایجان با نظارت سرویس کنترل مرزی روسیه» در قلب استدلال‌های مدافعان خارجی زنگه‌زور قرار دارد. در این خصوص، وجود بند ششم در این موافقتنامه با موضوع فعالیت کریدور لاچین و تامین دسترسی ارمنستان به خان‌کندی یا استپانکرت با شرایطی کاملا مشابه نادیده گرفته می‌شود.
در واقع، برای ارمنستان تداوم دسترسی به قره‌باغ کوهستانی از مسیر لاچین، دلیل اصلی پذیرش نظارت سرویس کنترل مرزی روسیه در توافق آتش‌بس به شمار می‌رفت که پس از بازپس‌گیری کامل این منطقه توسط آذربایجان و خروج جمعیت ارمنی از آن، باز نگاه‌داشتن کریدور لاچین از موضوعیت افتاده است و متعاقب آن، ارمنستان دلیلی برای پذیرش نظارت سرویس کنترل مرزی روسیه درون خاک خود ندارد و فقط مساله رفع انسداد مواصلاتی باقی می‌ماند.
رویکرد رفع انسداد
در خصوص رفع انسداد که روح توافق را تشکیل می‌دهد شایان ذکر است که یکی از محورهای انسداد در قفقاز جنوبی محور باکو-نخجوان تلقی می‌شد که در این خصوص، توافق احداث کریدور ارس میان جمهوری آذربایجان و ایران انجام پذیرفته و به امضای شاهین مصطفی‌یف، معاون نخست‌وزیر آذربایجان، و مهرداد بذرپاش، وزیر وقت راه‌وشهرسازی و مسئول کمیسیون مشترک میان دو کشور رسید. پل آغبند نیز به عنوان نقطه آغازین این کریدور در دست احداث است.
یکی دیگر از محورهای انسداد در قفقاز جنوبی که نیازمند توجه است، مسیر ریلی جلفا-نخجوان-ایروان است که همانطور که در نقشه مشاهده می‌شود، در واقع اتصال ریلی میان ایران، گرجستان، ارمنستان، ترکیه، آذربایجان و روسیه با گشایش و بازسازی آن محقق خواهد شد. این مسیر ریلی پیش از فروپاشی شوروی نیز فعال بود و از این رهگذر، ارتباط منطقه‌ای گسترده‌ای از طریق ریل برقرار شده بود اما پس از جنگ اول قره‌باغ (۱۹۸۸-۱۹۹۴)، از سوی طرفین مسدود گردید و در سه دهه گذشته، بخش‌هایی از آن آسیب دیده که اکنون نیازمند مرمت است.
هزینه بازسازی خط ریلی جلفا-ایروان در مقام مقایسه با احداث خطوط جدید بسیار کمتر است و با مختصری اصلاحات فنی و تکمیل برخی نواقص، پیوند میان شبکه ریلی ترکیه، گرجستان، آذربایجان، ایران و روسیه ممکن خواهد شد. این طرح همچنین، نرخ بازگشت‌پذیری مناسب‌تری در قیاس با طرح‌های بدیل خود دارد. به طور مثال، فقط هزینه احداث ارتباط جدید ریلی میان ایران و ارمنستان در قالب پروژه مرند-نوردوز-مقری-ایروان با طول ۴۷۰ کیلومتر و لزوم احداث ۸۶ پل، ۶۰ تونل و ۲۷ ایستگاه معادل ۵ تا ۸ میلیارد دلار برآورد شده است و برآوردها از هزینه برقراری مجدد خط جلفا کمتر از یک میلیارد دلار بوده است.
با توجه به ضعف اتصالات و زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی میان کشورهای مختلف در قفقاز جنوبی، احیای این خط ریلی می‌توان موجب رونق ترانزیت و تسهیل تردد گردیده و متعاقبا همه بازیگران را منتفع سازد.
۰۶:۳۵ - ۱۴۰۳/۰۶/۲۱
۱۲:۴۲ - ۱۴۰۳/۰۶/۲۱
۱۹:۱۳ - ۱۴۰۳/۰۶/۲۱
