
با وجود اينکه تنها يک روز به عيد غدير خم باقي مانده به دليل اينکه امسال بانکها به سادات اسکناسهاي نو ارائه نکردند، بازار دلالي از رونق خاصي برخوردار شده و دوباره اين گروه از فرصت استفاده کرده و اسکناسهايي را که مشخص نيست چه زماني و از چه بانکهايي تامين کردهاند با قيمتهاي بالا در ارقام 50، 100، 200، 500 و 1000 توماني ميفروشند.
اين وضعيت در حالي وجود دارد که روز گذشته محمد حاجيبيگي مدير کل روابط عمومي بانک مرکزي از عرضه اسکناس ابراز بي اطلاعي کرد و اداره نشر و اسکناس را مسئول پاسخگويي به اين وضعيت عنوان کرد اما پيگيريهاي فارس از اداره مذکور تا اين ساعت بي نتيجه بوده است.
مشاهدات و شنيدهها حاکياست تعداد شعب بانکهايي که امسال به مردم اسکناسها نو ميفروشند در قياس با سالهاي گذشته به شدت تقليل يافته و اکثر شعب در مراجعه مردم و درخواست آنها براي دريافت اسکناسهاي نو ميگويند: " اسکناس نو نداريم " ، " بانک مرکزي امسال به ما اسکناس نداده است " ، " فقط يک بار به مادادند و الان تمام شده است " ، " بايد زودتر مي آمديد " ، " 10 روز قبل اسکناس نو داشتيم " و جملاتي مشابه اينها.
البته مردمي که طي روزها و يا ماههاي گذشته از بانکها اسکناسهاي نو خريدند "سود " کردهاند؛ چرا که اين روزها اين اسکناسها در بانکها همانند گوهري ناياب ميماند که يافتن آنها در شعب تقريباً غيرممکن شده است.
اما دلالان که همواره در ايام مشابه و زماني که اسکناسهاي داخلي و يا خارجي در بازار کمياب ميشود در خزانه خود از اين اسکناسها دارند در روزهاي جاري نيز طبق روال گذشته اسکناسهاي نو براي فروش به مردم دارند و البته اين اسکناسها را با قيمتهاي به مراجعهکنندگان ميفروشند که از اين مبادلات منفعت داشته باشند.
سودجويي دلالان از نياز سادات به اسکناسهاي نو
خانمي که در اطراف ميدان فردوسي مشغول خريد اسکناس نو از يکي از دلالان است، به خبرنگار فارس ميگويد: «ديروز به هر بانکي مراجعه کردم نتوانستم اسکناس نو بگيرم به همين دليل مجبورم شدم تا از دلالان اسکناس مورد نيازم را با رقم بالاتري بخرم».
وي ادامه ميدهد: «دلالها هم اسکناس 100 و 200 توماني را خيلي گرانتر از بقيه اسکناسها ميفروشند و ميگويند چون اين اسکناسها در بازار نيست طبيعي است گران باشد».
اين خريدار اسکناس نو با اشاره به اينکه براي روز عيد به اين اسکناسها نياز دارد، اضافه ميکند: «بعضيها ميگويند که بانک مرکزي ميدان امام خميني صبحهاي زود به مردم اسکناس نو ميفروشد ولي چون شلوغ بود من ترجيح دادم از دلالان اسکناس بخرم».
وي با بيان اينکه دلالها بيشتر اسکناسهاي 500 و 1000 توماني به مردم ميفروشند، ادامه ميدهد: «ميخواستم يک بسته اسکناس 500 توماني معادل 50 هزار تومان بخرم اما دلالان اين اسکناسها را با مبلغ 65 هزار تومان ميفروشند».
چارهاي جز خريد از دلالها ندارم، بانکها اسکناس نميدهند
يکي ديگر از آقاياني که امروز براي خريد اسکناس نو به ميدان فردوسي آمده بود، به خبرنگار فارس ميگويد: «اگر بانکها مثل هر سال به مردم اسکناس نو ميفروختند ديگر بازار سياه دلالها را نميافتاد».
وي با تاکيد براينکه طي روزهاي گذشته به چند بانک مراجعه کرده اما هيچ کدام اسکناس نداشتهاند، ادامه ميدهد: «با وجود اينکه مخالف خريد از بازار سياه هستم اما چارهاي جز خريد اسکناس از دلالها نداشتم».
اين خريدار اسکناس اضافه ميکند:« 5 هزار تومان اسکناس 50 توماني را امروز از دلالها 14 هزار تومان خريدم».
وي با اشاره به فروش 28 هزار تومان اسکناس 200 توماني با قيمت 34 هزار تومان توسط دلالها، ميگويد:«50 هزار تومان اسکناس 500 توماني را اين افراد با قيمت 65 هزار تومان ميفروشند».
اين خريدار اسکناس با ابراز نارضايتي از عملکرد بانک مرکزي در اين زمينه ميگويد: «نياز مردم فقط با توزيع اسکناس توسط بانک مرکزي ميدان امام خميني برطرف نميشود و بهتر بود ساير شعب بانکها به مردم اسکناس ميفروختند تا اين وضعيت در بازار بوجود نيايد».
يکي از دلالان خيابان فردوسي در مورد نحوه تامين اسکناسهاي نو ميگويد: «از دلالها گرفتم؛ زير دست دلالهاي بزرگ هستم».
وي ادامه ميدهد: «دلالهاي ديگر از نفوذي که در بانکها يا صرافيها دارند اين اسکناسها را ميخرند و با کمي افزايش قيمت به ما مي فروشند».
اين فعال در بازار سياه اسکناس، ميگويد: 100 هزار تومان اسکناس 1000 توماني را 115 هزار توماني ميفروشم و هر چقدر رقم اسکناس کمتر باشد قيمت بالاتر است.
وي با تاکيد بر اينکه همزمان با نزديک شدن عيد غدير تمامي دلالها به فروش اسکناسهاي نو روي آوردهاند، اضافه ميکند: «بانکها به مردم اسکناس نميدهند و انها مجبور هستند از دلالهاي خياباني اسکناس خود را تهيه کنند».
با اين حساب بهتر است مسئولان مربوطه کمي در مورد وضعيت توزيع اسکناس نو در اعيادي مشابه عيد غدير و نوروز برنامهريزي کنند تا از ايجاد بازارهاي سياه مشابه جلوگيري شود و مردم براي تامين اين اسکناسها با مشکلات مذکور مواجه نشوند.
شايد بهتر باشد که اگر قرار است بانک مرکزي به تنهايي به توزيع اسکناس بپردازد و ساير بانکها اين امکان را نداشته باشند، در نحوه اطلاع رساني اين مهم تجديد نظري داشته باشند و براي سالهاي آتي از بروز اين مشکلات جلوگيري کنند.
اين نکته نيز ناگفته نماند که بانک مرکزي طي سال جاري نشان داده است که در چنين مواقعي تدابير از پيش تعيين شدهاي براي کنترل بازار ندارد. تلاطم در بازار ارز نمونه اخير همين موارد بود که بيش از دو هفته نابساماني را در بازار ارز کشور حاکم کرد.
به نظر نميرسد که اين قبيل موارد و شرايط به نحوي غيرقابل پيشبيني باشند که بانک مرکزي به عنوان مرجع اصلي سياستگذاريهاي پولي و ارزي کشور در ابعاد کلان و خرد، نتواند از عهده کنترل آن برآمده و جلوي بروز چنين شرايطي را بگيرد.