مشرق- پس از فاصله اي نزديك به 90 روز، دور جديد مذاکرات ایران و آژانس جمعه در وين از سر گرفته مي شود و از سوي ديگر کاترین اشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان نیز قرار است 10 شهریور ماه گفت وگویی تلفني با یکدیگر داشته باشند از اين رو مصاحبه اي با محمد فرهاد كليني كارشناس ارشد مسائل استراتژيك انجام داديم كه در پي مي آيد.نتيجه گفتگوهاي كارشناسي كه در سطح معاونين در كشور تركيه برگزار شد را تا چه حد تاثيرگذار در دور جديد مذاكرات ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي مي دانيد؟
بعد از گفتگوهايي كه في مابين علي باقري و هلگا اشميت در كشور تركيه برگزار شد شاهد يكسري تحولات بوديم، هر چند كه اين تحولات كوچك بودند ولي بيانگر روزنه‌هايي است كه به واسطه آن مي تواند فضاي حركت هاي بعدي را تعريف كند.
به نظر مي رسد كشورهاي گروه 5+1 در حال بازخواني و بازنويسي برخي از پيشنهادات و نقطه نظرات هستند كه بين طرفين طرح شده بود؛ اين موضوعات در نشست بغداد و بعد از آن در نشست مسكو مورد بررسي قرار گرفته و با پيشنهادات و انتقادات ايران مواجه شده بود.
از اين منظر شاهد اين بوديم كه اتحاديه اروپا اسامي 5 تن از روساي بانك هاي ايران را از ليست تحريم ها خارج كردند و همزمان با اين اتفاق شاهد بوديم كه ژاپن براي خريد نفت مورد نياز خود از جمهوري اسلامي ايران با سياست مستقل تصميم گيري كرد و از سوي ديگر هندوستان به ادامه همكاري خود در زمينه انرژي با ايران ادامه داد و از سوي ديگر قرار است در ماه سپتامبر كره جنوبي مجددا خريدهاي نفتي خود را از ايران شروع كند.
در اين شرايط به صورت همزمان شاهد آغاز دور جديد مذاكرات ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي بنا به درخواست مقامات آژانس هستیم . البته آقاي آمانو و مقامات آژانس به خوبي از محتواي مذاكرات و گفتگوهايي كه در گذشته بين نماينده ايران و آژانس برگزار شده است آگاه هستند.
طبيعي است كه با توجه به مذاكراتي كه بايد طي روزهاي آتي شروع شود مي‌تواند با حرکت بسمت یک مدالیته متوازن و پلکانی و با تضمین مقدمه خوبي براي ادامه همكاري هاي ميان ايران و آژانس باشد؛ البته از جنبه ديگري بايد اين موضوع را مد نظر قرار داد كه جايگاه تاملات ايران و آژانس جداي از بحث وظايف و تكاليفي كه طرفين نسبت به يكديگر دارند بايستي ببينيم تا چه مقدار توان اين را دارد كه موجب كمك و تصريح در تفاهمات ميان جمهوري اسلامي ايران و اعضاي گروه 5+1 شود.
با اين اوصاف موضع ايران در حال حاضر برتر از طرف غربي است؟
هدف برتری نیست بلکه نیل به کم کردن فاصله ها و تعیین مرزهای تفاهم باثبات است .از اين منظر به اعتقاد اینجانب مقدمات گفتگوهايي كه بين ايران و آژانس در حال فراهم آمدن است مي تواند يك گام به جلو براي طرفین باشد اما بايد منتظر بود تا تماس هايي كه قرار است كاترين اشتون با سعيد جليلي داشته باشد به كجا خواهد انجاميد. و دو طرف موضوع بحث دور بعدي گفتگوها را به چه صورت مي توانند سامان دهند؛ آيا اين به صورت ملاقات دو جانبه جليلي و اشتون خواهد بود و يا اينكه با محوريت هيات هاي طرفين با مسئوليت جليلي و اشتون دور بعدي مذاكرات برگزار مي شود كه اين بايستي در طي تماس ها و رايزني ها ميان دو طرف مشخص شود.
با توجه به اينكه در ديدارهاي قبلي يكي از خواسته هاي آژانس بازديد از سايت پارچين بود و با توجه به اينكه در سال 2005 از اين سايت نظامي بازرسان آژانس بازديد به عمل آورده اند و اساسا اين سايت ربطي به فعاليت هاي هسته اي ايران ندارد، فكر مي كنيد اصرار براي بازديد از اين سايت و فضاسازی هاي رسانه اي پيرامون آن با چه هدفي صورت مي گيرد؟
مذاكرات بين ايران و آژانس موضوعي نيست كه بخواهد اسير فضا سازي رسانه اي بشود و يا با ترفندهاي رسانه اي و ديپلماتيك دنبال شود زيرا طرف ايراني تذكرات خود را داده و رایزنی های خود را نيز با نحوه همكاري هايش بروز داده است.
طبيعي است كه هر گونه همكاري بايستي در چارچوب قانونمندی ومستند صورت بپذيرد و بر اساس دركي كه در گذشته بوجود آمده بود ادامه يابد، ايران و آژانس تجربه تعاملات مثبتي دارند اگر مروري به سابقه اين نوع همکاری در سال هاي گذشته شود یعنی زماني كه مداليته اول بين ايران و آژانس مطرح شد . طرفین شاهد همكاري خوبي بودند واقای ناکارتس می تواند از تجربیات اقای هاینونن بهره گیری کند. به نظر مي رسد اگر بتوانيم اين همكاري ها را در قالب مداليته دوم بوجود بيارويم بتوان به همكاري هر چه بيشتر بين طرفين كمك كند.به هرحال آژانس قدرت سیاسی ندارد وباید بر اساس رویکرد فنی اقدام کند و ضروری است اين موضوع به پروسه تعاملات جدید بین ایران و 1+5 بعد از اجلاس مسکو کمک کند.
در بحث تحريم ها اخباري منتشر شده كه به عنوان نمونه دولت عراق براي دور زدن تحريم ها به ايران كمك مي كند آيا انتشار اخباري از اين دست و ايجاد جو رواني اين چنيني با چه اهدافي صورت مي گيرد؟
تحريم هايي بعضا كشورهاي آمريكا و اروپايي به صورت يكجانبه عليه ايران وضع كرده اند از لحاظ حقوق بين الملل غير قانوني است و آنها نمي توانند در اين رابطه اعمال رويه اي اين چنيني داشته باشند و از اين رو بايد گفت كه طرف ايراني هميشه با ديده انتقاد به اين موضوع نگريسته و برخورد كرده است.
جمهوري اسلامي ايران مي داند نظام بانكي اروپا دچار بحران هاي متعدد است از اين رو به صورت طبيعي مي تواند انتخاب هاي ديگري براي خود قائل شود، ايران خواهان اين وضعيت نيست و علاقه اي ندارد كه همكاري هاي خود را با كشورهاي اروپايي در يك وضعيت ژله اي قرار دهد زيرا همواره بدنبال ثبات همكاري بوده است؛ حالا اينكه غرب در اين خصوص سياست هايي را براي خود اتخاذ و تلاش كرده اند همكاري بانكي را تبديل به ابزار سياسي بكنند.
اين مشكلي است كه براي خود آنها ايجاد مي شود زيرا اگر مشاهده كنيد در حال حاضر تعداد زيادي از سياستمداران و نخبگان در اروپا نسبت به اين سياست هايي كه تحت عنوان تنبيه براي ايران در نظر گرفته شده انتقاد دارند و معتقدند كه اين موضوع سبب تنبيه اقتصاد خود اروپا شده است و باعث شده كه عملا ايران را وادار به چرخش بكند و غرب در قبال ايران با يك سياست تاكتيكي يك ضرر استراتژيك را به خود تحميل كرده است .
ارزيابي تان از دور جديد مذاكرات چيست؟
بايستي به كيفيت مذاكرات نگاه كرد كه آيا طرفين مي توانند به يك دستورالعمل مناسب بر اساس زمانبندي برسند. در صورتي كه بتوانند به يك نقطه مناسب برسند به همه حوزه ها طبيعتا اثرگذار است هم مذاكرات ايران و گروه 5+1 و هم گزارشي كه قرار است از سوي آمانو براي نشست فصلي شوراي حكام منتشر شود از اين جهت بايد ديد ميزان تعهد برابر بين ايران و آژانس به چه صورت است. فکر میکنم گزراش اقای امانو بهتر از قبل باشد و این صرفا یک ملاحظه ونگاه از نیمه پر لیوان است.
