سرویس سیاست مشرق- رئیس جدید بانک مرکزی ساعتی پس از گرفتن رأی اعتماد از دولت در یک برنامه تلویزیونی حاضر شده و اعلام کرد که سیاست‌های ارزی کشور به زودی تغییر خواهد کرد، فرزین وعده داده بود که ارز نیمایی را احیا کرده و کالاهای اساسی مشمول یک قیمت جدید خواهند شد. این سیگنال خیلی زود روی بازار اثر گذاشته و در کمتر از چند ساعت قیمت دلار در بازار معاملات تا ۵ هزار تومان نیز کاهش یافت.

در وضعیتی که دلار در کانال‌های تلگرامی مشکوک تا ۴۴ هزار تومان معامله شده و حتی خبر می‌رسید ممکن است قیمت دلار در هفته پیش رو حتی مرز ۵۰ هزار تومان را نیز رد کند؛ سیاست‌های جدید اعمالی از سوی دولت باعث شد این حباب التهابی شکسته شود؛ حتی گفته شده است که ممکن است با فروکشیدن دامنه نوسانات در بازار قیمت ارز سیر منطقی‌تری به خود گرفته و در کانال‌های واقعی قرار بگیرد.

اما هم زمان با افزایش پر شتاب قیمت دلار در بازار برخی کارشناسان معتقد بودند که قیمت دلار واقعی نیست و با توجه به شرایط موجود قیمت واقعی دلار کمتر از رقمی است که تابلوی صرافی‌ها و کانال‌های تلگرامی آن را نشان می‌دهند، به اعتقاد تحلیل‌گران بازار قیمت واقعی دلار کمتر از ۳۰ هزار تومان بوده و اگر دولت بتواند تقاضای کاذب در بازار را کنترل کرده و تفکیک دقیق میان عرضه و تقاضا ایجاد کند، قیمت‌ها را تا سطح قابل توجهی کاهش می‌یابد؛ زیرا در وضعیت موجود اگر بانک مرکزی دو میلیارد ارز در سامانه نیما عرضه می‌کند، نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار آن بیشتر مصرف نمی‌شود، پس مشکل در نیازهای رسمی برای واردات نیست.

در روزهایی که قیمت دلار به‌صورت افسارگسیخته بالا رفته بود برخی از رسانه‌ها نیز به شایعات دامن زده و ادعا می‌کردند که افزایش نرخ ارز به دلیل کسری بودجه در سال آتی است، اما رصد تحولات اقتصادی نشان می‌داد که بازگشت ارزی کشور در شرایط نرمال بوده و دولت قادر به تأمین ارز موردنیاز در آینده است. جواد اوجی، وزیر نفت از «ثبت بالاترین رکورد صادرات نفت خام، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی ایران در آبان ماه امسال» خبر داده و مسئولان بانک مرکزی از بازگشت ارزهای صادراتی اطمینان می‌داند، محمدرضا پور ابراهیمی؛ رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم گفته بود که میزان منابع ارزی به کشور بر اساس اخبار رسیده به‌واسطه افزایش فروش نفت از یک‌میلیون بشکه تجاوز کرده و این مسئله در تاریخ سال‌های تحریم هم کم‌سابقه بوده است، این مسئله نشان‌دهنده افزایش دسترسی به منابع است و بر اساس آن میزان ارز ارائه‌شده در سامانه نیما به‌شدت از رشد قابل‌توجهی برخوردار بوده است.

پیگیری سرنخ‌های ماجرا نشان می‌داد که رشد نقدینگی، رشد پایه پولی و تورم بالای ۴۰ درصد سه عامل مؤثر اقتصادی در افزایش قیمت ارز بوده است، اما دو عامل باعث شده بود این افزایش قیمت روند غیرطبیعی بگیرد! جولان دلالان در بازار و اغتشاشات از مهم‌ترین عواملی بود که مسیر به‌صورت نامرئی به قیمت دلار ضریب می‌داد.

کارشناسان حوزه مالی و بانکی معتقد بودند که افزایش قیمت دلار بخشی از حاشیه‌های شبکه اغتشاشات در ماه‌های اخیر است که سعی دارد آشوب‌ها را تغییر فاز داده و به‌اصطلاح آن را معیشتی کند؛ بر اساس این طرح کُدگذاری روی اغتشاشات اجتماعی به اهداف خود دست پیدا نکرده و میرا نشده است، اگر آشوب‌های جنس اقتصادی پیدا کند احتمال هم‌افزایی آن افزایش خواهد یافت. قماربازی دلالان در بازارهای فردایی نیز عاملی دیگر برای افرایش قیمت دلار بوده است.

در این وضعیت تحولات بانک مرکزی و نیز ورود نهادهای امنیتی و نظارتی به ماجرا باعث شد افزایش تصاعدی قیمت دلار کنترل شود، اعمال سیاست جدید در بازار نیمایی و تعیین نقشه تجاری و ارزی جدید از سوی دولت و نیز دستگیری بیش از ۱۱۰ دلال ارزی و انهدام چند شبکه دلار فردایی باعث شد التهابات ارزی به حداقل خود در یک بازه زمانی معین برسد. البته در شرایطی که دولت با همه توان در حال در تلاش بود بازار را کنترل کند شبکه اغتشاشات فاز دوم تحرکات تروریستی خود را عملیاتی کرده است!

گزارشات به‌دست‌آمده طی روزهای اخیر بیانگر این است که حجم خروج اسکناس ارز از کشور افزایش قابل‌ملاحظه‌ای یافته است. مطابق این گزارش، هم‌زمان با نوسانات ارزی، با تأییدیه گمرک حجم خروج ارز از برخی مبادی هوایی مانند فرودگاه مشهد توسط اتباع افغانی و ایرانی افزایش‌یافته است.همچنین در مسیرهای منتهی به دبی نیز این روند صعودی است و میزان خروج اسکناس ارز از کشور نسبت به بازه زمانی مشابه رشد جهشی را نشان می‌دهد. در صورت ادامه این روند ضمن تشدید نوسان نرخ دلار، تبعات اقتصادی در پی خواهد داشت.

البته این بار اول نیست که شبکه قاچاق ارز برای ایجاد اغتشاشات اقتصادی فعال‌شده است، طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ که بیشترین فشارهای تحریمی علیه ایران وجود داشت، علاوه بر اینکه شبکه قاچاق ارز در هرات، اربیل و دبی به‌شدت فعال بود؛ بخش زیادی از ارزهای صادراتی یا با تأخیر برمی‌گشت و در این فرایند چندین بار دست‌به‌دست شده و حتی کالای قاچاق با آن وارد می‌شد یا منابع آن از بازار داخل جمع‌آوری می‌شد یا برخی صادرکنندگان موقت نیز وجود داشتند که صادرات را برای خروج سرمایه انجام داده و ارزی برنگرداندند. در دور جدید از جنگ اقتصادی نه‌تنها بازگشت ارز صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است، بلکه باید مبادی قاچاق ارز نیز باید به‌صورت کامل کور گردد.