به گزارش مشرق، بخشی از گفت و گوی عباس میرهاشمی عضو هیئت مؤسس و کارشناس آثار
انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس به شرح زیر می باشد:مشکلات و آرزوهای شما در انجمن چیست؟
بزرگترین آرزوی انجمن شاید این باشد که در فعالیت هایش کمترین انرژی را برای جذب اعتبار هزینه کند ولی متأسفانه این موضوع مشکل بسیار سخت وپیچیده ای است.
برای چاپ و انتشار آثار ارزشمند با موضوع دفاع مقدس با چه سازمان‌هایی همکاری داشته‌اید و حمایت‌ها از انتشار این تصاویر چگونه بوده است؟
در دوره ای با وزارت ارشاد برای انتشار کتاب عکسی توافق کردیم، ولی پروسه آن آن قدر سخت بود که من شخصاً رغبت نمی کنم دیگر چنین کاری را پیگیری کنم، اما به هر حال طی کردن این مسیر برای همکاری و نتیجه نهایی که انتشار کتاب بود، باید طی می‌شد و این بخش زیادی از انرژی مفید ما می گرفت و در نهایت از کیفیت کار می کاهد.
اما به طور مثال در پروژه انتشار سری دوم مجموعه کتاب های «جنگ تحمیلی» با بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس همکاری کردیم که تامین اعتبار کردند و برای انتشار آن هم حوصله زیادی به خرج دادند که این حوصله کردن برای رسیدن به کیفیت مطلوب بسیار مهم است.
در مرحله بعدی برای انتشار کتاب‌های عکس استانی با موضوع دفاع مقدس با بنیاد حفظ آثار و نشر ا رزش‌های دفاع مقدس در مراکز استان های مرتبط همکاری داشتیم و گاهی هم با استانداری‌ها و دیگر نهادهای استانی.
سال گذشته هم برای انتشار کتاب هایی همچون «عکاسی زیر آتش» با نشر ساقی مشارکت کردیم که این ها مسیرهای طی شده ما برای نشر کتاب های انجمن بوده است.
اما در مجموع باید گفت اگر تصمیم گیری های نهایی در این پروژه ها با خود انجمن باشد، آثار نهایی کیفیت بهتر و قالب مشخص تری خواهد داشت.
بنیاد روایت فتح چه اندازه در تأمین اعتبار برای انجمن دخیل است و آیا این بودجه برای فعالیت‌های شما کفایت می‌کند؟
انجمن عکس انقلاب و دفاع مقدس به هر حال از بنیاد فرهنگی روایت فتح ارتزاق می کند اما بودجه و اعتبارات این بنیاد به اندازه ای نیست که بتواند تمام فعالیت های ما را پوشش دهد بنابراین ناچاریم که از همکاری های مالی دیگر نهادها نیز بهره‌مند شویم که این همکاری ها گاهی خیلی خوب و دلچسب و گاهی خیلی آزاردهنده بوده است.
ما کارهای روی زمین مانده بسیاری داریم و زمانی که در اختیار داریم کافی نیست،بنابراین با توجه به اهمیت کار ما در زمینه حفظ و نگهداری آثار ارزشمند دوره انقلاب و دفاع مقدس، انصاف نیست که بخش زیادی از زمان خود را صرف تأمین بودجه مورد نیازمان کنیم. ای کاش پیگیری مسائل مادی بر عهده کسان دیگری که متولی امور انقلاب و دفاع مقدس هستند می بود و ما تنها به وظیفه خود که حفظ آثار این دوره است می‌پرداختیم.
برای کار کارشناسی ما زمان بسیار زیادی صرف می‌شود،شما فکر کنید که برخی از عکس‌هایی که برای احیاء به انجمن می آید حتی در زمان خودش نیز بی کیفیت بوده است یعنی با توجه به شرایط آن زمان،از داروی تاریخ مصرف گذشته برای ظهور آن استفاده شده است و بعد از گذشت این همه سال که بسیار بد هم نگهداری شده است، باید این عکس را احیاء کنیم،تمام خط و خش‌های روی عکس را از بین ببریم،قارچ‌هایی که روی آن است زدوده شود،اصلاح رنگ و روتوش شود و این پروسه تازه احیاء یک قطعه عکس است که باید در مراحل بعدی اطلاعات مربوط به آن هم استخراج شود. بنابراین با صرف این همه زمان برای احیاء یک قطعه عکس ارزشمند،نباید از ما انتظار داشت که برای تامین منابع مالی این پروژه‌ها نیز زمان بسیاری را صرف کنیم و انرژی بگذاریم.
مسئولانی که برای کارشناسی عکس ها به انجمن دعوت می‌شدند، با دیدن این عکس‌ها چه واکنشی داشتند؟
بسیاری از مسئولان کشوری وقتی عکس‌های زمان جنگ تحمیلی را می‌دیدند که یا خودشان حضور داشتند و یا همرزمانشان،خیلی ذوق زده می‌شدند و خاطراتشان زنده می‌شد.
به طور مثال از بخش لجستیک افرادی برای کارشناسی عکس‌های ما آمده بودن به
انجمن که از دیدن برخی از عکس‌ها خیلی ذوق کردند در حالی که آن عکس برای
ما فقط یک عکس بود اما برای آنها شاید بسیار خاطره‌انگیز بوده است.
برای کارشناسی عکس ها از چه مسئولانی دعوت می کنید؟
بیشتر کارشناسی را از بخش نظامی دعوت می‌کنیم که اطلاعات بسیار خوبی درباره مناطق جنگی آن زمان دارند. به طور مثال سردار رحیم صفوی یکی از کارشناسان عکس‌های ما بودند.
از مسئولان نظام هم باید عکس‌های زیادی در اختیار داشته باشید؟
بله. بسیار زیاد. عکس‌هایی از مقام معظم رهبری که بارها منتشر شده است،عکس‌هایی از شهید چمران و دیگر چهره‌های نظام در اختیار داریم. بسیاری از این عکس‌ها هم لحظات شهادت رزمندگان ماست.
شما عکس‌ها و آثار بسیاری را دارید که می‌تواند مورد استفاده مستندسازان قرار بگیرد آیا تاکنون مراجعه‌ای برای مستندسازی موضوع این عکس‌ها داشته‌اید؟
بله. کتاب عکس خرمشهر و شهدا به دست بسیار از هنرمندان رسید و و بارها برای گرفتن یک عکس به ما مراجعه کرده اند.
مثلاً عکسی که روی جلد کتاب خرمشهر چاپ شده است، عکس بسیار تاثیرگذاری است که هر کسی با دیدن آن، عکاسش را تحسین می کند. یا عکس هایی که در کتاب شهدا هست برخی واقعا عکس های عجیبی است.
برخی از تصاویر شهدا شکل سمبلیک پیدا کرده‌اند و بارها در اشکال مختلف چاپ و منتشر شده است، مثلاً شهیدی که خطی از خون روی سرش و کنار لبش دیده می‌شود و به نظر می رسد لبخندی بر لب دارد، تصویر اصلی این شهید را هم در اختیار دارید؟
بله . این عکس شهید امینی است که بارها به صورت های مختلف از جمله پوستر چاپ و منتشر شده است و عکاس آن هم احسان رجبی است. این عکس و نگاتیو آن در انجمن موجود است.
با توجه به این حجم وسیع آثار باید عکس های دیده نشده بسیاری در انجمن موجود باشد؟
بله. همین طور است. بسیاری از نگاتیوها وقتی با کیفیت بسیار بالا اسکن می‌شود،حتی برای عکاس آن هم جالب می‌شود. چون بسیاری از این نگاتیوها اصلا دیده نشده است و از آنها هیچ وقت استفاده نشده است.
در انتشار کتاب‌های استانی، یکی از مهترین اهداف ما انتشار عکس‌های است که هیچ وقت مجال انتشار و دیده شدن نداشته است. مثلا کتاب عکس‌های استان همدان با موضوع دفاع مقدس که منتشر شد،عکس‌هایی بود که خیلی ها اصلا ندیده بودند.
به طور مثال مرحوم بهمن جلالی وقتی این عکس‌ها را دیدند، از تلاش انجمن
بسیار تشکر کرد و گفت: من تصور می کردم بخش اعظم عکس های قابل انتشار جنگ
تحمیلی را دیده ام، اما این جا عکس هایی را می بینم که درصد بالایی از آنها
را ندیده بودم.
به آقای جلالی اشاره کردید. ایشان هم آرشیو بسیار بزرگی از عکس‌ها و نگاتیوها دوران انقلاب و دفاع مقدس در اختیار داشتند؟ در زمان حیاتشان برای اسکن و ساماندهی آثارشان سراغ شما نیامدند؟
ایشان همیشه یک گله مندی از تمام سازمان های متولی امور انقلاب و دفاع
مقدس در زمینه حفظ و نگهداری این عکس ها و تصاویر انقلاب و دفاع مقدس داشت
اما کار ساماندهی این عکس‌ها و نگاتیوها در انجمن انقلاب و دفاع مقدس به
سالهای آخر عمر ایشان مربوط می شد با این حال یک بار هم به ما گفت اگر جایی
باشد که واقعا این کار ساماندهی و اسکن آثار را درست انجام دهد، من هم
حاضرم آثارم را به این مکان بیاورم ولی به هر حال این اتفاق نیفتاد.
به فکر راه‌اندازی یک گالری با موضوع عکس‌های دیده نشده انقلاب و دفاع مقدس نبوده‌اید؟
تعریفی برای گالری در انجمن داشتیم که برای طول سال برنامه نمایشگاهی داشته باشد به همراه نشست‌های نقد و بررسی. اما با مشکل تأمین بودجه و هزینه آن رو به رو بودیم که عملی نشد.
موضوع مهمتر همین جابه جا شدن مکان انجمن است که برای حفظ آثاری که در
گنجینه خود دارد، این جا به جایی‌ها کمی نگران کننده است. اگر انجمن مکانی
را به طور دائمی در اختیار داشته باشد، می‌توان به موضوع گالری هم جدی‌تر
پرداخت.
این آثار را چه کسانی و چگونه کارشناسی می کنند؟
حسین بهرامی یکی از عکاسان و کارشناسان ما در انجمن هستند که به وقایع جنگ آشنایی خوبی دارد و کتب تاریخی جنگ تحمیلی و انقلاب اسلامی را با دعوت از کارشناسان انقلاب و جنگ و مطابقت دادن اطلاعات آنها با اطلاعاتی که ما در اختیار داریم،آقای بهرامی انجام می‌دهد.
اعضای هیئت موسس انجمن نیز در هر بخشی که لازم باشد وارد عمل می شوند و اطلاعات لازم را استخراج می‌کنند.
اما به طور معمول از شخصیت های نظامی برای شناسایی و اطلاعات عکس های این دوران استفاده می شود.
عمده ترین آثار شما مربوط به چه دوره‌ای است؟
عمده ترین نگاتیوهای ما مربوط به دفاع مقدس می شود و بیشترین کار ما هم در همین حوزه بوده است. در حوزه انقلاب کم کار کردیم چون عکس کمتر کار شده و سازمان های دیگری هم در این زمینه مدعی ساماندهی این عکس ها هستند که در اختیار دارند.
بیشترین آثاری که در گنجینه نگهداری می‌شود شامل چه آثاری است؟
بیشترین حجم آثار ما درگنجینه نیز مربوط به نگاتیو است و تعداد عکس‌ها و
اسلاید هم تقریباً به یک اندازه است. نگاتیو اورژینال از اولویت و اهمیت
بیشتری هم برای ما برخوردار است ولی با این حال هر اثری که کیفیت بهتری
داشته باشد،مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آثار با چه وضعیتی برای ساماندهی در انجمن به دست شما می‌رسد؟
آثاری که به دست ما می‌رسد به شکل پراکنده است. گاهی آثاری به دست می رسد که مثلا در موتورخانه به شکل بسیار بدی نگهداری شده و آب منبع آب یا بهتر بگویم آب فاضلاب روی آن نشت کرده است. گاهی هم نگاتیوها و عکس‌ها را با گونی برای ما ارسال می‌کنند، برخی از عکس‌ها و نگاتیوها با کش اسکناس برای ما ارسال می‌شد. البته آثاری هم بود که شکل مرتب و منظمی داشتند.
گنجینه انجمن تا چه اندازه به استانداردهای نگهداری مطلوب نزدیک است؟
نگهداری این آثار شرایط مطلوبی را می طلبد به طور مثال باید این‌ها را در خلاء نگهداری کرد که بدون نفوذ هوا و در شرایط مساعد و ثابت دما و رطوبت بتوان عمر استفاده از آن ها را طولانی کرد.
استاندارد کردن این گنجینه در سطح مطلوب مستلزم تأمین تجهیزاتی بسیار گران بهایی است که باید از خارج وارد شود تا نه تنها آثار موجود در انجمن بلکه تمام سازمان‌هایی که آثار تصویری ارزشمندی از انقلاب و دفاع مقدس در اختیار دارند بتوانند از آن بهره مند شوند. البته این تجهیزات اگر چه گران‌قیمت است اما به نسبت هزینه‌های بالایی که در برخی از سازمان‌های دولتی می‌شود،رقم ناچیزی است و با توجه به این که نگهداری درست از این آثار، حفظ اسناد تصویری تاریخ این مملکت است، تأمین آن ضروری است.
با این حال، انجمن در خصوص نگهداری صحیح این آثار حساسیت بسیاری دارد و در اندازه وسع و توانی که داشته ایم، برای حفاظت و نگهداری این آثار تلاش کرده‌ایم تا عمر این آثار را طولانی تر کنیم.
به این منظور،گنجینه انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس،در محیطی با دما و رطوبت کنترل شده،عاری از گرد و غبار و نور کنترل شده قرار دارد که با توجه به توانایی و شرایط مالی انجمن و تجهیزاتی که در کشور در این زمینه موجود است، این آثار در شرایط نسبتاً مناسبی قرار دارند.
آثاری که برای سامانده و کارشناسی وارد انجمن می شود،چه پروسه‌ای را طی می کنند؟
ابتدا آثار ارسالی در مرحله اول وارد گنجینه می شود تا شرایط نگهداری آن درست تر باشد در شرایطی بدون نور و در دما و رطوبت کنترل شده. در نوبت بعدی این آثار فایل بندی و کدگذاری می شود و به گنجینه بازمی گردد.
همه آثار در این ساماندهی دارای کد چهار رقمی هستند، رقم اول نشان دهنده متریال عکاسی و سایز اثر است، رقم دوم این کد، مالکیت اثر را مشخص می‌کند، رقم سوم عکاس اثر و چهارمین رقم، آدرس موجود در آلبوم را نشان می‌دهد که به این ترتیب این آثار به راحتی قابل دسترسی هستند.
مرحله بعدی اسکن آثار است که ابتدا نگاتیوها با دی. پی. آی پایین اسکن اولیه می شود، بعد کارشناسان کیفیت اثر را بررسی می کنند که اگر قابلیت اسکن با دی. پی. آی بالا را داشته باشد و ارزش تصویری لازم را دارا باشد، در صورت موافقت صاحبان آثار، آنها را با کیفیت بالا اسکن می‌کنیم. بعد روی دی وی دی و روی هارد نگهداری می‌شود. در مرحله بعدی اطلاعات تکمیلی هر اثر در گروه کارشناسی استخراج می‌شود و آن اثر اگر قابلیت جست وجو داشته باشد در سیستم جست وجو قرار می گیرد تا برای استفاده پژوهشگران، مراجعه کنندگان و گروه کارشناسی و همچنین برای چاپ کتاب‌های مختلف انجمن مورد استفاده قرار بگیرد. به طور مثال یکی از گروه هایی که به ما بسیار مراجعه می‌کنند، دانشجویانی هستند که برای پایان‌نامه‌هایشان با آنها همکاری می‌کنیم.
وضعیت نگهداری و ساماندهی عکس‌ها و نگاتیوهای دوران انقلاب و دفاع مقدس که در اختیار رسانه‌هایی چون کیهان،اطلاعات، خبرگزاری ایرنا و ...است، چگونه است؟
روزنامه کیهان در قدم اولیه خیلی خوب حرکت کرد ،بعد این مسیر ادامه پیدا نکرد و ترجیح داد خودش راساً طی قراردادی با شرکت‌‌ها، این کار را ادامه دهد. اشتباهشان همین جاست که نگاهشان به ابزار است و تصور می کنند اگر اسکنر و کامپیوتر خوبی بخرند، نتیجه کارشان هم قطعا خوب خواهد شد،در حالی که اگر چه ابزار اهمیت خود را داراست اما موضوع مهمتر، مدیریت این موضوع است که کار ساده ای نیست و اگر تخصص لازم را نداشته باشند، نمی توان به هدف اصلی که دسترسی ساده همگان در آینده به این آثار است رسید.
تهیه ابزار آسان ترین کار در این زمینه است که مسئولان کیهان تنها به آن توجه کردند و تا جایی که اطلاع دارم در این مسیر موفق نبوده اند و چه بسا در میانه راه هم خسته شدند.
در ایرنا که خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران است، حرکت اولیه در ساماندهی این آثار انقلاب و دفاع مقدس، بسیار غلط بود،اما در حرکت‌های بعدی مسیرشان را اصلاح کردند و اکنون شرایط بهتری نسبت به قبل دارند اما هنوز هم با شرایط مطلوب فاصله دارند.
در صدا و سیما هم حرکت‌های خوبی شروع شده است اما از ادامه آن اطلاع ندارم. در این سازمان به آموزش افراد برای ساماندهی این آثار خیلی خوب توجه داشتند و بازدیدهایی نیز از انجمن صورت گرفت برای آن که مسئولان استانی را با شیوه ساماندهی آثار آشنا کنند که این حرکت بسیار قابل تقدیر است اما باید این آموزش‌ها، اجرای خوبی را هم در پی داشته باشد.
روزنامه اطلاعات هم نگاتیوها را با دی. پی. آی مشخصی تنها برای استفاده در روزنامه و سایت‌ها اسکن کرده و می‌کند اما این آثار در نهایت قابلیت انتشار در قالب کتاب را ندارد و باز هم نیاز به اسکن مجدد دارد.
پیشنهاد شما برای سازمان‌هایی که می خواهند خودشان کار ساماندهی را انجام دهند چیست؟
تجربه، علم و تخصص کافی را باید در این مسیر استفاده کرد.
نگاتیوها با کوچکترین چیزی آسیب می بیند حتی با چربی دست،بنابراین پیش از ورود به این موضوع و ساماندهی آثار،باید ابتدا کار پژوهشی جدی انجام شود و نیازها، اعتبارات و اهداف را درست تعریف کنند در حالی که اغلب این سازمان‌ها و رسانه‌ها بدون انجام پژوهش و بر اساس یک ذهنیت خام اما با نیت خوب وارد عمل شده‌اند که اگر چه نیت درست است اما نتیجه مطلوب را به همراه ندارد.
در مسیر گردآوری و ساماندهی تصاویر دوران انقلاب و دفاع مقدس،خاطره تأثیرگذار و به یاد ماندنی هم داشته اید؟
تمام مسیر فعالیت ما پر از خاطرات جالب است. اما یکی از آنها که بسیار تأثیرگذار بود، مواجه شدن پدر ومادر یک شهید با عکاس پرتره آن شهید بود که خیلی جالب بود. این اتفاق در مراسم رونمایی کتاب شهدا رخ داد و پدر و مادر شهیدی که عکس شهیدشان روی جلد این کتاب چاپ شده بود، در مراسم حضور داشتند و عکاس این تصویر نیز حضور داشت و مواجه این دو با هم بسیار دیدنی بود، برای لحظاتی تمام سالن که 200 نفر در آن حاضر بودند،سکوت کردند و در یک فضای روحانی و فراموش نشدنی این جمعیت شاهد رویارویی این خانواده با این عکاس بودند که هر دو طرف را منقلب کرده بود و تأثیر عمیقی بر همه این جمعیت داشت.
