سرویس جهان مشرق _ استان مأرب از دیرباز اهمیت ژئوپلتیک، نظامی و اقتصادی ویژه‌ای در موازنه قدرت موجود در یمن داشته است. در جریان تجاوز ائتلاف سعودی به یمن نیز این استان به عنوان یکی از اهداف راهبردی متجاوزان تعریف شده و طی ۶ سال گذشته تلاش زیادی برای تحت کنترل داشتن آن از سوی مخالفان دولت قانونی یمن و کمیته‌های مردمی در آن دنبال شده است.
استان مأرب در ۱۷۳ کیلومتری شمال شرق صنعا قرار دارد و مساحت این استان حدود ۱۷۴۰۵ کیلومتر مربع است که شامل ۱۴ بخش میشود. بر اساس آخرین سرشماری در سال ۲۰۱۴ تعداد ساکنان این منطقه حدود ۳۰۶۰۰۰ نفر بوده است.
انصارالله در ژانویه ۲۰۲۰ عملیات خود را در بخش‌های نهم و صرواح برای نفوذ به استانهای مأرب و الجوف آغاز کرده و با استفاده از عنصر غافلگیری، ابتکار عمل را در این مناطق در اختیار گرفتند. آنها در عملیات بنیان مرصوص موفق شدند بخش نَهم را تحت کنترل خود گرفته و مناطق گسترده‌ای از جنوب غربی استان جوف را از آن خود کنند. این روند در مارس ۲۰۲۰ ادامه پیدا کرد و نیروهای مردمی موفق به کنترل منطقه الغیل و پیشروی در شهر الحزم و بخش المتون شدند و نفوذ نظامی خود را در بخش مجزر استان مأرب نیز افزایش دادند. نیروهای متجاوز در واکنش به این پیشروی‌های میدانی عموماً با حملات هوایی، مردم بی‌گناه و خانواده‌های یمنی را هدف قرار داده و کشتار زیادی را در میان غیر نظامیان به راه انداختند.
اهمیت راهبردی استان مأرب
اهمیت راهبردی استان مأرب روند آزادسازی این استان، به ویژه مرکز آن را به صورت تدریجی درآورده است. این استان از ابعاد مختلف برای دو طرف درگیری‌ها طی جنگ اخیر حائز اهمیت است:
الف: اهمیت سیاسی:
کارشناسان معتقدند نتیجه جنگ در مأرب برای تعیین نهایی سرنوشت جنگ یمن حیاتی است و برنده این درگیری ها دست برتر را در موازنه‌های میدانی و سیاسی آینده در اختیار خواهد داشت.
بر اساس تقسیمات اداری که در سال ۲۰۱۴ در یمن شکل گرفت، جمهوری یمن به ۶ اقلیم سیاسی تقسیم شد که در جریان آن استان مأرب در کنار دو استان دیگر البیضا و جوف جزو اقلیم سبأ قرار گرفت. پایتخت این اقلیم شهر مأرب بود. این تقسیم‌بندی باعث شد مأرب به عنوان رقیب سیاسی صنعا پایتخت یمن مطرح شود، چرا که از ذخایر و ثروت‌های نفتی نیز برخوردار بود و تولید انرژی برق صنعا نیز در این استان انجام می‌شد.
این استان از زمان آغاز تجاوز عربستان سعودی به یمن در اختیار متجاوزان قرار گرفته و عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور فراری یمن در حالی خود را حاکم این منطقه می‌داند که طی ۶ سال اخیر تنها یک سفر کوتاه یک روزه به شهر مأرب داشته است و همواره ریاست خود بر این مناطق را از هتل‌های ریاض دنبال می‌کند!
ب: اهمیت نظامی:
این استان بر اساس موقعیت ژئوپلیتیک خود و مرز مشترک طولانی با استان صنعا و با توجه به اینکه طی سالهای گذشته همواره تحت کنترل عناصر مسلح قرار داشته، از اهمیت نظامی قابل توجهی برخوردار است. در نتیجه این ویژگی‌ها، مناطق مرزی این استان همواره شاهد تنش‌های طولانی مدت بوده و درگیری‌های بزرگی در این بخش‌ها روی داده است.
علاوه بر اینها مسیر اصلی صنعا به مأرب و مسیر ارتباطی این دو شهر از طریق صرواح اهمیت ژئوپلتیک ویژه‌ای در ابعاد نظامی برای دو طرف دارد. این مسیر که در ورودی صنعا با ناهمواری‌هایی همراه است، در سمت شهر مأرب صاف و هموار بوده و یکی از نقاط برتری انصارالله در روند درگیری‌ها به شمار می‌رود. از سوی دیگر استان مأرب گذرگاه ورود به استانهای ساحلی شبوة و حضرموت به شمار می‌رود که تحت کنترل رئیس جمهور فراری یمن قرار دارد. این استانها منابع فراوان نفت و گاز در اختیار دارند و بنادر آنها نیز امکان صادرات این منابع را فراهم می کند، علاوه بر این که ارتباطات زمینی و بین‌المللی آن از طریق عربستان و عمان با دنیای خارج انجام میشود.
احمد ناجی کارشناس مسایل یمن از مرکز خاورمیانه‌ای مالکوم- کارنگی معتقد است که مأرب مرکز ثقل نظامی دولت در شمال این کشور است و آزاد سازی آن توسط انصارالله دست برتر را در مذاکرات آینده به آنها خواهد داد.
ج: اهمیت اقتصادی
استان مأرب اهمیت اقتصادی بالایی در نتیجه وجود منابع نفت و گاز در اراضی خود دارد. این استان همچنین پتانسیل تولید انرژی برق با استفاده از سوخت گاز برای استان صنعا و تعداد دیگری از شهرهای شمالی و مرکزی یمن را دارد و طی دهه‌های گذشته این مأموریت از طریق نیروگاه برق صافر انجام می شده است، اما در شرایط کنونی در نتیجه جنگ این فعالیت‌ها متوقف شده است. میزان تولید نفت استان مأرب در سال ۱۹۸۶ بالغ بر ۸۰ هزار بشکه در روز بوده، اما بعد از آغاز جنگ میزان تولید نفت در این منطقه به ۸ هزار بشکه کاهش پیدا کرده بود که این مقدار نیز تا مدت‌ها متوقف بود.
نیروهای اشغالگر بعد از توقف تولید نفت در این استان، از سال ۲۰۱۹ تولید روزانه ۲۰ هزار بشکه نفت را آغاز کرده‌اند که حدود ۱۰ هزار بشکه در داخل یمن پالایش میشود و مابقی آن به خارج از کشور قاچاق میشود. همچنین بزرگترین میدان گاز طبیعی یمن با ذخیره ای بالغ بر ۹.۱۵ تریلیون متر مکعب در این استان قرار دارد. برخی ارزیابی ها ذخیره گاز این میدان را بیش از ۱۵ تریلیون متر مکعب ارزیابی می‌کنند.
منافع راهبردی آزاد سازی مأرب برای انصارالله
در صورتی که نیروهای انصارالله بتوانند کنترل کامل استان مأرب را در اختیار بگیرند، مزدوران رئیس جمهور فراری یمن آخرین پایگاه های زیادی خود در استانهای مرکزی و شمالی را از دست می دهند. این پیروزی با توجه به وزنه استراتژیک و راهبردی استان مأرب می‌تواند زمینه را برای پیروزی های دیگر نیروهای مردمی برابر مزدوران متجاوز فراهم کند.
آزادسازی کامل استان مأرب همچنین می‌تواند گزینه مذاکرات و سازش‌های سیاسی را برای آزاد سازی مناطق دیگر در دستور کار گروه‌های اشغالگر قرار دهد و آنها در محاسبات خود برای مقاومت در برابر نیروهای یمنی تجدید نظر کنند.
آزادسازی مأرب به معنای تقویت قدرتمندانه مرزهای یمن متحد در مناطق شمالی این کشور است. این در حالی است که شورای انتقالی جنوب نیز مناطق شبوة، حضرموت، المهره، أبین و ارخبیل سقطری را در اختیار دارند. این موضوع باعث تضعیف قدرت منصور هادی شده و نیروهای مستقر وی در این مناطق را نیز به فرسایش می‌کشاند.
علاوه بر اینها بر اساس وزنه اقتصادی استان مأرب، قرار گرفتن این استان در اختیار نیروهای مردمی گرچه در کوتاه مدت نمی‌تواند عواید اقتصادی بزرگی برای آنها داشته باشد، اما بخشی از منابع نفت و گاز کشور را در اختیار این گروه قرار می‌دهد و جلوی قاچاق این منابع گرفته خواهد شد. در این صورت یمنی‌ها در دراز مدت می‌توانند از عواید حضور خود در این استان به نفع مردم استفاده کنند و اجازه خارج شدن منابع طبیعی مردم قحطی زده و جنگ زده یمن که از بزرگترین فاجعه انسانی و گرسنگی در جهان رنج می‌برند را ندهند. انصارالله با آزاد سازی مأرب می‌تواند نیروگاه برق این استان را فعال کرده و برق استانهای صنعا و برخی دیگر از شهرهای کشور را تأمین کند.
نکته بسیار مهم در خصوص آزادسازی کامل استان مارب توسط انصارالله، خروج منصور هادی و ائتلاف سعودی از آخرین منطقه مهم تحت کنترلشان در خاک یمن خواهد بود و پس از آن رهبران سعودی بایستی نقش خود در این کشور را در حد حضور نظامی در استانهای بیابانی شرقی نظیر المهره و حضرموت تعریف کرده و در هرگونه مذاکرات برای آتش بس و توقف حملات دوطرف، دست برتر میدانی با ارتش و نیروهای مردمی یمن است.
۲۰:۳۱ - ۱۴۰۰/۰۸/۰۸
۲۱:۲۶ - ۱۴۰۰/۰۸/۰۸
۲۳:۵۵ - ۱۴۰۰/۰۸/۰۸
