بازرسان جاسوس

اما علي اصغر سلطانیه سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در نشست شورای حکام روز گذشته در شرایطی که قرار است دور جدیدی از مذاکرات ایران و آژانس از فردا آغاز شود در سخنرانی اش از رویدادی تاسف بار پرده برداشت و گفت که بازرسانی که قرار بوده راستی آزمائی مواد هسته ای و دیگر تاسیسات هسته ای که براساس موافقتنامه پادمانی توسط کشورهای عضو اظهار شده را انجام دهند، از سوی معدود کشورها مجبور شده اند در فعالیتهای اطلاعاتی جاسوسی درگیر شوند و اطلاعات مجعولی را از سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای مشخص دریافت نمایند.

او ادامه داد: انتظار می رود بازرسان آژانس در زمینه مواد و تاسیسات هسته ای متخصص باشند نه اینکه متخصص نظامی باشند. از یک دهه پیش به طور خاص تحت نظارت دو معاون مدیرکل پیشین بخش پادمان، به تدریج و به آرامی کارشناسانی که هیچ تخصص هسته‌ای نداشتند استخدام شدند و به آنها دسترسی به اطلاعات محرمانه داده شد.

وي ضمن انتقاد از دخالت برخی کشورها در روند بازرسیهای آژانس تاکید کرد: تبدیل اقدامات داوطلبانه چون پروتکل الحاقی به اسناد حقوقی الزام آور مایه نگرانی است.

درخواست غير معقول

درخواست بازرسی از سايت نظامی پارچین شايد محور اين دور از مذاكرات را به خود اختصاص دهد، با توجه به اينكه يكي از مهم ترين موضوعات دور قبلي مذاكرات دسترسي به اين سايت نظامي بوده است.

يوكيا آمانو در نشست خبری نشست خود در وین اعلام کرده است كه از ایران خواهد خواست تا "امکان دسترسی سریع‌تر به سایت پارچین را فراهم سازد".

ادعاي تكراري

مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی البته با تكرار ادعاهای پیشین خود درباره پرونده هسته اي ايران گفت که آژانس گزارش ها و تصاویر ماهواره ای در اختیار دارد که نشان می دهد در تأسیسات پارچین فعالیت هایی از جمله شستشوی ساختمان ها، جابجایی اشیاء، خاکبرداری و تخریب ساختمان ها در جریان بوده است.

علی اصغر سلطانیه، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 10 خرداد این اتهامات را رد کرده بود و آن را "جار و جنجال و ادعای بی اساس" خواند.

اما اتخاذ مواضع سياسي از سوي مديركل آژانس مسبوق به سابقه است يوكيا آمانو يک روز بعد از مذاکرات ایران با گروه 5+1 در بغداد و بعد از موکول شدن ادامه مذاکرات به اجلاس بعدی در مسکو نيز با انتشار گزارشي درباره برنامه هسته‌ای ایران رويكرد سياسي خود را در قبال پرونده هسته اي ايران بار ديگر آشكار كرد.

بازرسي از سايت پارچين

اما مساله اي كه در كنار انتشار گزارش هاي سياسي نشان از درخواست غيرقانوني آژانس از ايران دارد اين است كه براساس پيمان ان پي تي، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تنها مجاز به بازديد و بازرسي از تاسيسات هسته اي اعلام شده از سوي كشورهاي عضو است. اين در حالي است كه اساسا در سايت پارچين فعاليت هسته اي صورت نمي گيرد و جمهوري اسلامي ايران نيز اين منطقه را به آژانس براي بازرسي معرفي نكرده است.

با اين حال آژانس از ايران انتظار دارد علاوه بر تعهدات خود در زمينه اجراي پيمان ان پي تي و پادمان مربوط به آن به كارشناسان اعزامي از سوي آژانس اجازه دهد، از ساير مراكز غيرمرتبط با فعاليت هاي هسته اي ايران نيز بازديد داشته باشند و در اين راستا ايران در سال 2005 براي نشان دادن حسن نيت خود و همكاري داوطلبانه با آژانس اجازه بازرسي از منطقه نظامي پارچين را داده و پس از بازرسي هاي كارشناسان آژانس در گزارش البرادعي مديركل وقت آژانس به صراحت اعلام شد كه هيچ فعاليت هسته اي در پارچين مشاهده نشده است.

استناد به پروتكل الحاقي

مقام هاي آژانس استدلالي كه براي بازرسي مجدد از سايت نظامي پارچين مطرح مي كنند پروتكل الحاقي است كه بر اساس آن، بازرسان آژانس، اين اختيار را پيدا خواهند كرد كه از هر كجا بدون محدوديت و حداكثر ظرف 48 ساعت از هر نقطه اي چه اعلام شده و چه نشده از سوي كشور ميزبان بازديد داشته باشد. اما ايران اين پروتكل را در سال 2003 به صورت موقت و داوطلبانه امضا كرد، اما هيچ گاه آن را مورد تاييد نهايي قرار نداد و پس از آنكه در سال 2003 ايران براي مدتي داوطلبانه پروتكل الحاقي را پذيرفت و غرب به تعهدات خود عمل نكرد و ايران به ناچار غني سازي اورانيوم را از سر گرفت و عمل به پروتكل را هم متوقف كرد و از آن زمان تاكنون نيز مجلس شوراي اسلامي حاضر به تاييد اين الحاقيه نشده است. از اين جهت درخواست هاي مكرر آژانس براي بازيد دوباره از سايت نظامي پارچين را مي توان به عنوان شاهد مثالي از همكاري فراتر از تعهدات ايران و از سوي ديگر مواضع غير حقوقي و فني آژانس دانست كه با رويكردهاي سياسي آميخته شده است.

بازتاب مذاكرات آتي در رسانه ها

حسین عون تحلیلگر مسائل سیاسی در وین در گفتگو با العالم اظهار داشت: ایران و آژانس روز جمعه آتی (هشتم می) توافقی را در راستای حل مسائل معلق مانده در موضوع هسته ای ایران به امضا می رسانند. وی درباره جزئیات توافق ایران و آژانس افزود: این توافقنامه به منزله راه حل میانه در مسئله اختلافات دو طرف است، البته "یوکیا آمانو" در اظهارات اخیر خود جزئیاتی در این باره ارائه نکرده است. محمد صالح صدقیان مدیر مرکز عربی پژوهشهای ایران در گفتگو با العالم تاکید کرد: موضوع هسته ای ایران از طریق گفتگوی جدی قابل حل است و هم اکنون توپ در زمین غربیهاست. وی تاکید کرد: تاسیسات هسته ای ایران به طور کامل تحت نظارت آژانس قرار دارد و مشکلی که طی ماههای اخیر به وجود آمده در مسئله سایت پارچین است که بر مبنای قوانین آژانس سایتی نظامی است که شامل بازرسیها نمی شود. البته ایران در سالهای 2005 و 2006 اجازه بازدید از این سایت را داده و بازرسان آژانس طی نمونه برداری از آن فعالیت هسته ای را گزارش نکرده اند.