به گزارش مشرق به نقل از مهر، عملیات بیت‌المقدس که در ادامه سلسله عملیات‌های کربلا با هدف آزادسازی مناطق اشغالی جنوب کشور، به همت فرماندهان سپاه و ارتش طرح‌ریزی شده بود، روز دهم اردیبهشت سال 1361 آغاز شد و روز سوم خرداد سال 1361 با آزادسازی 5400 کیلومتر از خاک ایران از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید به اتمام رسید.

گرچه سپاه و ارتش، تمام توان خود را برای این نبرد سگنین؛ اما موفقیت‌آمیز به کار گرفتند، اما نقش هوانیروز به عنوان یکی از نیروهای موثر در اجرای بیت‌المقدس از اهمیت خاصی برخوردار است.

بر اساس اطلاعات موجود، حدود 95 بالگرد از «پایگاه پشتیبانی عمومی هوانیروز اصفهان» برای پشتیبانی از قرارگاه‌های عمل‌کننده فتح و نصر، «پایگاه هوانیروز مسجد سلیمان» با هدف حمایت از یگان‌های قرارگاه قدس و «پایگاه هوانیروز کرمان» به عنوان احتیاط قرارگاه کربلا در عملیات بیت‌المقدس حضور داشته‌اند.

در طول اجرای این عملیات، 5180 ساعت پرواز و 9500 سورتی پرواز، هلی‌برن 3561 نفر از رزمندگان و 7820 مجروح و جابه‌جایی 101 تن مهمات، در کارنامه عملیاتی هوانیروز ثبت شده است.

به بهانه سی‌امین سالگرد آزادسازی خرمشهر، با امیرسرتیپ خلبان سید محمود آذین که معاون فرمانده هوانیروز در در زمان طراحی عملیات بیت‌المقدس بوده و در قرارگاه کربلا و در کنار فرماندهانی همچون شهید صیاد و فرماندهان سپاه حضور داشته، درباره اقدامات هوانیروز در عملیات بیت‌المقدس گفت‌وگو کرده‌ایم. وی با آغاز این عملیات، به واحد عملیاتی هوانیروز در قرارگاه قدس رفته و با ورود به مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس، به کمک قرارگاه‌های فتح و نصر می‌رود.

                                                    

شما در زمان طراحی عملیات بیت‌المقدس در قرارگاه کربلا حضور داشتید، درباره وظایفی که برای هوانیروز در عملیات بیت‌المقدس مدنظر داشتند، توضیح دهید:

هوانیروز در همه نبردها عامل اعمال نفوذ فرمانده در عملیات است و بیت‌المقدس هم از این قاعده مستثنی نیست. چون روی تحرک و قابلیت جابه‌جایی و قدرت آتش بالگردهای هوانیروز حساب می‌کردند. هوانیروز، احتیاط بسیار قوی برای فرماندهی عملیات‌ها بود و اگر فرماندهان در هر جبهه، ضعف نیروها، عدم پیشرفت و یا مقاومت سنگین دشمن را می‌دیدند، هوانیروز را وارد عمل می‌کردند. اگر نیاز بود، نیروها و مهمات را در حجمی وسیع هلی‌بُرن و منتقل می‌کردند و یا از قدرت آتش بالگردهای کبرا بهره می‌گرفتند. در هر صحنه از نبرد، هوانیروز عامل تعیین کننده بود.

از آن‌جایی که فاصله زیادی بین اجرای عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس وجود نداشت، هوانیروز چطور آمادگی خود را دوباره به دست آورد؟ به نظر شما با وجود این‌که عراق شاهد عملیات فتح‌المبین بود و وقوع احتمالی بیت‌المقدس را پیش‌بینی کرده بود، چطور باز هم غافلگیر شد؟

خستگی در پرسنل هوانیروز عامل تعیین کننده نبود. ما شبانه روز آماده بودیم و این آمادگی، یکی از ویژگی‌های خلبانان هوانیروز در زمان جنگ به حساب می‌آمد. اما یکی از عواملی که باعث غافلگیری دشمن در عملیات بیت‌المقدس شد، طراحی و اجرای سریع عملیات بیت‌المقدس بود. عراقی‌ها که در عملیات فتح‌‌المبین به شدت ضربه خورده و روحیه‌شان را هم از دست داده بودند، هرگز باور نمی‌کردند که نیروهای ارتش و سپاه، به سرعت منسجم شوند و به ناگاه، عملیاتی عظیم در جبهه جنوبی آغاز کنند. عراقی‌ها به خیال خودشان، آن منطقه را امن کرده بودند.

عراقی‌ها بعد از تصرف خرمشهر، دور تا دور شهر را با موانع زمینی محصور کرده بودند. حتی میله‌هایی عمودی برای جلوگیری از فرود چتربازها در زمین کار گذاشته بودند. پس هوانیروز چطور در عملیات بیت‌المقدس پیشروی می‌کرد؟

بله. به یاد دارم وقتی عراقی‌ها خرمشهر را گرفتند، تیرآهن سقف خانه‌ها و بخش وسیعی از ریل‌های راه‌آهن اهواز – خرمشهر را به صورت عمودی در زمین کار گذاشته بودند تا نیروهای هوابرد نتوانند فرود بیایند. از آن‌جایی که هوانیروز جابه‌جایی نیروها را در منطقه پشت دشمن انجام می‌داد، با وجود این موانع و سلاح‌های ضد هوایی دشمن، امکان استفاده از این عملیات وجود نداشت. چون مرحله‌ هلی‌بُرن باید در منطقه پشت دشمن انجام شود. پس ماموریت انتقال نیروها از سایر نقاط از جمله غرب دزفول به جنوب اهواز و شمال خرمشهر،‌ به هوانیروز داده شد که پروازهای سنگین بالگرد شنوک و 214 هوانیروز در این مدت مثال زدنی است.

این توضیحات درباره نقش هوانیروز در بخش هلی برن نیروها بود. در مورد جابه جایی 101 تُن مهمات در عملیات بیت‌‌المقدس و خطرات این عملیات حساس توضیح دهید:

در این مورد باید خطر حمل مهمات و مواد منفجره را به خطر پرواز منطقه جنگی اضافه کرد. حمل مواد خطرناک، قاعده و قانون خاصی دارد. ولی با همه این‌ها در عملیات بیت‌المقدس، گاهی مهمات به عنوان بار خارجی بالگرد، با استفاده از تور به صورت آویزان زیر بالگرد، به نیروها می‌رسید. وقتی بار، سنگین و از زیر بالگرد آویزان می‌شود، قدرت مانور خلبان را کم می‌کند. ولی این‌ها مانع از انجام ماموریت نمی‌شد. هوانیروز مقدار زیادی مهمات را در فاصله کوتاهی به جبهه‌ شمال خرمشهر منتقل کرد. در این زمینه هم خوشبختانه تلفات نداشتیم.

حد استاندارد حمل مهمات در هر سورت پروازی چقدر است؟

این موضوع به نوع بالگرد بستگی دارد. بالگرد شنوک در هر سورتی پرواز، 4 تا 5 تن مهمات حمل می‌کند. بالگرد 214 هم توانایی حمل حدود 2 تن مهمات را دارد.

پس با این حساب، خلبانان مهمات را با ریسک بالاتری در هر سورتی پرواز در عملیات بیت‌المقدس جا به جا می‌کردند.

بله. اما آن‌چه از وزن مهمات در پرواز با اهمیت‌تر است، چگونگی جمع‌آوری، ‌بار زدن و تخلیه آن‌هاست که خوشبختانه در عملیات بیت‌المقدس، به موقع و صحیح انجام شد.

همان طور که پیش از این اشاره کردید، قدرت آتش هوانیروز هم برای فرماندهان و رزمندگان اهمیت خاصی داشت. درباره جنبه‌های عملیاتی هوانیروز در بیت‌‌المقدس هم توضیح دهید:

هر جا که پیشروی نیروها لازم بود، هوانیروز در کنار آتش سنگین توپخانه  ارتش که روی نیروهای عراقی مدافع خرمشهر اجرا می‌شد، حضور داشت. هلیکوپترها با راکت‌ها و موشک‌های ضد تانک در هر خط، سه تا چهار تانک را منهدم می‌کردند و رزمندگان هم با دیدن بالگردهای کبرا و پیشروی آن‌ها در آسمان، روحیه مضاعفی پیدا می‌کرده و پیشروی را شروع می‌کردند. هوانیروز از اولین ساعت شروع عملیات بیت‌المقدس حضور داشت. به یاد داریم که شب عملیات، تا نزدیکی صبح بیدار بودم. وقتی عملیات شروع شد، برای استراحت رفتم تا کمی بخوابم. هنوز یک ساعت نشده بود که یکی از بالگردهای کبرای ما در ساحل کرخه کور، مورد اصابت تیر مستقیم تانک قرار گرفت و خلبانان علیرضا حراف و قدرت‌الله خدادادی به شهادت رسیدند.

هوانیروز همواره جزو نیروهای موفق نظامی بوده آیا ابتکار خاصی در عملیات بیت‌المقدس به کار گرفتید؟

خلبانان در دوران آموزش، تئوری و اصول خاصی را فرامی‌گیرند. اما ما با توجه به ماهیت منطقه عملیاتی، اقدام می‌کردیم. یکی از ویژگی‌های جغرافیایی خوزستان، مسطح بودن آن بود. وقتی در منطقه غرب عمل می‌کردیم، با پرواز در کنار کوهستان و تپه ماهورها، به ناگاه بالای سر دشمن ظاهر می‌شدیم. اما در خوزستان این امکان وجود نداشت. پس به ناچار، با فاصله بسیار نزدیک به زمین پرواز می‌کردیم تا در تیررس دشمن نباشیم. تصور کنید بالگردی با سرعت 170 تا 180 کیلومتر در ساعت، در فاصله یک متری زمین پرواز کند. آن هم در خوزستانی که پر از کابل و مانع بود. اما خلبانان هوانیروز، این کار را انجام دادند که به آن N.O.E-  Nap of the earth می‌گفتند. یعنی سینه‌مال به سمت دشمن می‌رفتند، ضربه می‌زدند و بر می‌گشتند.

 پس احتمال برخورد نوک بالگرد به زمین و انهدام آن زیاد بود.

بله. کوچکترین اشتباه خلبان، باعث برخورد با زمین می‌شد و تسلط پروازی بچه‌های هوانیروز در همین شیوه پروازی کاملاً‌ آشکار می‌شود.

آیا پس از فتح خرمشهر و بیرون راندن عراقی‌ها از خاک خرمشهر، تعقیب دشمن هم انجام شد یا این‌که فقط تا مرحله تثبیت پیش رفتید؟

مرحله تعقیب دشمن در عملیات‌‌های بعدی مانند خیبر صورت گرفت. اما بعد از فتح خرمشهر، عملیات‌ پدافندی زیادی داشتیم. ارتش عراق، چندین بار تلاش کرد تا مجدداٌ به خاک خرمشهر نفوذ کند. این اقدام هم از ارتش تا بن دندان مسلح عراق، انتظار می‌رفت. در نهایت هم در شرق بصره، استحکامات فراوانی ایجاد کردند. باید اعتراف کرد هوانیروز نه تنها در بیت‌المقدس، بلکه در همه نبردها، حضور موفقیت‌آمیزی داشت. هر جا که آذوقه و آتش نبود، هوانیروز حضور پیدا می‌کردند و حامی نیروهای سپاه و ارتش در خط مقدم بود.