
اگر عصرها به ويژه عصرهاي پنجشنبه و جمعه گذرتان به حاشيه بلوار چمران شيراز بيفتد به راحتي پاي هر درختي دختران و پسران چهارده - پانزده ساله را مي بيني که قليان معطر را به زير لب دارند و مثل کساني که کشتيهايشان غرق شده است غرق در دود و پيچ و خمهاي آن هستند.
استفاده از قليان معطربه اين بلوار و فضاي سبز شيراز خلاصه نمي شود قطعادر شهرها و مناطق ديگر کشور هم اين معضل به شکل کم و زيادوجود دارد اما آنچه بيش از هر چيز آزار دهنده است عادي شدن استفاده از قليان معطر به ويژه در بين نوجوانان و خانواده ها است.
پيش از اين قليان در بين سنين بالا و بيشتر در مردان و در محدوده جغرافيايي جنوب کشور رواج داشت ولي در ساليان اخير مصرف اين ماده دخاني که به اسانس هاي معطر هم آغشته است بين خانوادهها وجوانان گسترش چشمگير و هشداردهندهاي يافته است.
متأسفانه مصرف قليان معطر در مراکز تفريحي جنبه تفريحي و تفنني يافته و گاهي براي نشان دادن ميزان صميميت بين افراد خانواده دست به دست بين تمامي اعضاي فاميل ميچرخد و مصرف ميشود.
به گفته کارشناسان قليان بواسطه وجود نيکوتين موجود در توتون يا چوب تنباکو تمامي مضرات سيگار را دارد و اعتياد ناشي از مصرف مکرر آن فرد را به سردرد، سرگيجه، عدم تمرکز و بيحوصلگي مبتلا ميکند.
اينکه گفته ميشود دود قليان از آب عبور کرده و ضرر کمتري از سيگار دارد درست نيست زيرا آب فقط مقدار کمي از حرارت و گرما و دود ناشي از مواد دخاني قليان را ميگيرد و نمي تواند همه مضرات آن را کاهش دهد.
حرارت آتش سيگار 900 درجه سانتيگراد و حرارت قليان کمتر از آن است ولي به دليل ناقص سوختن توتون و تنباکو در قليان مونواکسيد کربن توليد ميشود که اين ماده سمي را به دليل تأثير بسيار منفي آن بر سلامت فرد، عامل مرگ خاموش معرفي کردهاند.
کارشناسان معتقدند يک وعده مصرف قليان معادل مصرف 80 تا 100 نخ سيگار است و آنچه تحت عنوان قليانهاي معطر مصرف ميشود نيز همان مضرات قليان معمولي را دارد.
بعلاوه اين که ممکن است توتونهاي مصرفي در قليان معطر توتونهاي کپک زده انتهاي انبارها باشند که با افزودن مواد معطر فساد آنها پوشانده شده است.
دکتر اکبر اجرايي کارشناس دانشگاه علوم پزشکي شيراز در باره مضرات استعمال قليان گفت : عليرغم تصويب قانون جامع کنترل و مبارزه ملي با دخانيات توسط نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و ابلاغ آن از طرف دولت متاسفانه همچنان شاهد مصرف روزافزون مواد دخاني در کشور مي باشيم.
وي افزود: در اين ميان نکته اي که بيش از همه بايستي مد نظر قرار گيرد مصرف قليان هاي معطر و ميوه اي در بين جوانان است که روز به روز تعداد آنان بيشتر شده و علاوه بر مصرف دختران و پسران در گوشه و کنار کشور نيز گسترده تر مي شود.
دکتر اجرايي گفت: اين در حالي است که به اعتقاد اکثر کارشناسان و بر اساس مطالعات مختلف انجام شده ميزان تاثيرات سوء و عوارض مصرف قليان به مراتب بيش از مصرف سيگار مي باشد.
اين کارشناس دانشگاه علوم پزشکي افزود: کشيدن قليان مي تواند باعث افسردگي،رنگ پريدگي ، سردرد ، سرگيجه، اختلالات گوارشي، بروز ناراحتي هاي قلبي و عروقي وزمينه سازي ابتلا به انواع سرطان ها گردد.
وي ياد آور شد : اطلاع رساني مناسب به عموم مردم و ايجاد امکانات مناسب جهت اوقات فراغت جوانان مي تواند تاثير به سزايي در پيشگري از مصرف انواع مواد دخاني داشته باشد.
دکتر محمد هادي ايمانيه رييس دانشگاه علوم پزشکي شيراز هم بر لزوم جمع آوري عرضه کنندگان قليان ها در پارکها تاکيد کرد و اظهار داشت : مقابله با عرضه قليان معطرو دخانيات در برخي فضاهاي سبز و مناطق شهر که به سلامت مردم ضرر مي زند ضروري است.
استاد دانشگاه و فوق تخصص قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکي شيراز نيز گفت : با افزايش مصرف سيگار و قليان ميزان بيماري هاي قلبي و عروقي و به ويژه آمار سکته هاي قلبي افزايش يافته است.
دکتر محمد جواد زيبايي نژاد در گفت و گو با ايرنا افزود : مصرف سيگار، فشار خون بالا، چربي خون و به دنبال اينها سکته هاي قلبي به طور نگران کننده اي رو به افزايش است.
رييس مرکز تحقيقات بيماري هاي قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکي شيراز يادآور شد:يکي از علت هاي مهم افزايش بيماري هاي قلبي و عروقي بالا رفتن مصرف سيگار و قليان و به خصوص در بين جمعيت زنان است.
متخصص بيماري هاي قلب و عروق اضافه کرد: افزايش مصرف سيگار و قليان به خصوص در زنان به همراه بي تحرکي ، چاقي و ديابت افزايش شمار مبتلايان به بيماري هاي قلبي و عروقي و متعاقبا سکته هاي قلبي را افزايش داده است.
استاد قلب دانشگاه علوم پزشکي شيراز تصريح کرد: هر چند شمار مبتلايان به بيماري هاي قلبي و عروقي افزايش داشته است اما با گسترش سي سي يوها و بخش هاي مراقبت هاي ويژه، پيشرفت وسايل تشخيصي و جراحي ميزان مرگ و مير ناشي از اين بيماري ها به صورت کنترل شده درآمده است.
دکتر محمد علي بابايي استاد دانشگاه علوم پزشکي شيراز هم خطرات شيوع استفاده از قليان معطربه ويژه در بين جوانان و نوجوانان را گوشزد کرد و گفت: مضرات استعمال قليان به مراتب بيشترازسيگار و ساير دخانيات است.
وي گفت: متاسفانه به غلط بين خانواده ها و جوانان اينطور نمود يافته که دود قليان معطر در ميان آب تصفيه مي شود در حاليکه آب نمي تواند زيانهاي قليان معطر را کم کند.
اين تصور، کاملاً غلط است، که اگر دود قليان وارد ريه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسيبي به ريهها وارد نمي شود چون دود از طريق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را مي گذارد.
حتي در هوايي که دود قليان آزاد مي شود، افرادي که قليان نمي کشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولاني مدت دچار عوارض آن خواهند شد.
بر خلاف تصور عمومي که عدهاي معتقدند وجود آب قليان جلوي مواد مضر و سمي آن را مي گيرد، بيشتر اين مواد سمي از جمله نيکوتين و خاکستر وارد ريه مي شوند و به خاطر دَمهاي عميقي که فرد براي جذب دود مي زند، تخريبهاي جدي به حبابچههاي ريه وارد مي شود.
همچنين به دليل مرطوب بودن راههاي هوايي و مجراي خروج دود، قليان مي تواند عامل مهمي جهت رشد ميکروب ها و قارچ ها باشد و اين ميکروبها و قارچ ها به راحتي توسط دود، وارد دستگاه تنفس شده و ايجاد عفونت هاي مزمن مي کند.
سرطان ريه، سرطان لب و دهان و حنجره، سرطان مري و معده، لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بدخيم و زخمهاي گوارشي , ريفلاکس معده ازجمله عوارض خوشخيم استفاده از سيگار و قليان هستند.
علاوه بر بيماريهاي مرتبط با تنباکو ، مصرف اشتراکي قليان مي تواند منجر به افزايش احتمال ميکروب سل و ويروسهايي مثل هرپس و هپاتيت شود.
به رغم آنکه سالانه هزاران قليان از سطح معابر و خيابانهاي شيراز به ويژه در خيابان و بلوار چمران شيراز جمع آوري مي شود و با همکاري نيروي انتظامي و شهرداري شيراز تا کنون دهها مانور جمع آوري قليان به اجرا گذارده شده است امابهنظر مي رسد برخوردهاي موضعي و مقطعي با اين پديديه کارساز نيست.
بسيار ديده شده است که برسررسيدن افرادگشت نيروي انتظامي فروشندگان قليان معطر،اين ابزار مرگ رادربين شمشادها و گياهان ودرختچه هاي پارکها مخفي مي کنند و با افتادن آبهاازآسياب دوباره آن را در ملاء عام به رهگذران عرضه مي کنند .
ضمن آنکه نيروي انتظامي نمي تواند با خانواده هايي که خودشان مي خواهند قليان معطراستعمال کنند برخوردي داشته باشد و بيشمارند خانواده هايي که در کنار کودکان و نوجوانان در حاشيه بلوار چمران شيراز وديگر پارکهاي اين شهر قليان معطر استفاده مي کنند.
آنچه بيش از برخورد قهري در رابطه باقليان معطر برآن تاکيد مي شود اين است که عدم استفاده از اين کالاي زيانبارکه زيانها و مضرات آن بارها از سوي کارشناسان و پزشکان گوشزد شده است به فرهنگ تبديل شود و پدرها و مادرهايي که در کنار خانواده نشسته اند و قليان رادست به دست مي کنند و دود قليان معطر را روي صورت کودکان و نوجوانان خود بازدم مي کنند بدانند و توجه نمايند که مرگ رابر روي آنان مي پاشند.