آنچه كار را بسیار سخت كرد نحوه اجراي احمدي‌نژاد بود. در 14 ماه اول اجراي قانون از دي 89 تا آخر بهمن 90، 45 هزار ميليارد تومان يارانه نقدي به خانوارها پرداخت كرد در حالي در اجرای قانون از محل افزایش قیمت انرژی  29 هزار ميليارد تومان بيشتر درآمد نداشت؛ يعنی دولت 16 هزار ميليارد تومان كسري ایجاد كرد. بنابراین چند اتفاق در اثر اين تصويب و اين نحوه اجرا، چند مورد رخ داد يكي اينكه سهم بخش توليد داده نشد و توليدكنندگان به نسبت سهم انرژي در توليد كالایشان به طور متفاوتي تحت تاثير منفي قرار گرفتند كه در راس آنها بيشتر آسيب‌ديدگي‌ها متوجه مرغداري‌ها شد و بقيه نيز به همين صورت متاثر شدند و نتوانستند خودرا نگه دارند. نكته ديگر اين است كه وقتي شما 16 هزار ميليارد تومان كسري داريد اين كسري را دولت بیشتر از طريق استقراض از بانك مركزي تحت عنوان تنخواه جبران كرد. در حالي كه بر اساس قانون تنخواه را بايد تا آخر سال بر مي‌گرداند. اما به دلیل عدم وجود پيش‌بيني درآمديٰ نتوانست آن را برگرداند در نتيجه پول پرقدرت زياد شد؛ اصطلاحا پولي كه بانك مركزي به دولت تزريق مي‌كند پول پر قدرت می نامند. زيرا اينها پولي است كه ضرب در ضريب سرعت گردش پول مي‌شود و باعث ایجاد نقدینگی و بالا بردن تقاضاي موثر می شود.

 

پس اين تصميم از طرف عرضه با فشار بر تولیدٰ به طور نسبی ٰموجب کاهش عرضه شد. از طرف دیگر باعث افزايش تقاضا شد .در نتيجه  افزایش تورم تعجب‌آور نيست. البته اينطور تورم‌ها با وقفه ظاهر مي‌شوند. ماه‌هاي اول مورد استهزا قرار مي‌گرفتيم كه تورم 60 -70 درصدی كجاست ؟ البته من هيچگاه نگفتم كه 60 درصد تورم مي‌شود؛ بلکه عنوان می کردم که مدل‌هاي مختلف چون بين 15 درصد دولت و 69 درصد بعضي از مدلها و مراكز پژوهشي پيش‌بيني تورم مي‌كنند آدم بايد بنا بر احتیاط بگذارد و ما از تورم زياد مي‌ترسانديم و هشدار مي داديم. می گفتیم اميدواريم كه علم و پيش بيني ما ناقص غلط باشد اما باید احتیاط کرد. آذرماه كه شاخص توليد كننده را اعلام كردند نرخ تورم توليد كننده دو برابر نرخ تورم مصرف كننده است به این معنی که كه باید با يك فاصله زماني ديگر منتظر تورم ناشي از عرضه باشيم.

 

 

در اين شرايط احمدي نژاد تصميم به انجام مرحله دوم گرفته.  همچنان دو اشكال وجود دارد ؛ بر اساس يك اشكال قانوني كه وی حق انجام چنين كاري را نداشت زيرا 21 اسفند 90 بر اساس تصويب مجلس دولت در سه ماه اول سال 91 باید همچون سه ماه آخر سال 90 عمل كند. اما قانون را نقض و در عمل طرف تقاضا را تشديد مي‌كرد. فشار طرف عرضه و فشار طرف تقاضا با هم جمع شد و باز شاهد يك  جهش شديدتري در قيمت‌ها بودیم.

 

به  همين دلیل براي چاره جويي؛ دو كار را پيشنهاد مي كنيم. يكی اينكه طرف تقاضا را تحريك نكنيم و ديگر اينكه طرف عرضه را به وسيله حمايت از توليد و پرداخت سهم توليد تقويت كنيم؛ درست عكس آن چيزي كه در حال رخ دادن است. و اين مطلبي كه درباره تفاهم فرموديد؛ آنجا كه تفاهم هست به طور طبيعي مشكل راحت تر حل مي‌شود، واي به حال روزي كه تفاهم نباشد. این حرف درستي است. اما محور تفاهم هم قانون است، اگر اراده شخصي حاكم شود اين استبداد است و اگر تفاهم نباشد نگراني نسبت به آينده افزايش و امنيت رواني جامعه مخدوش و انتظارات تورمي تشديد می شود؛ خريدها جلو،  و فروش‌ها عقب مي‌افتد و اين هم به تورم كمك مي‌كند در حاليكه بارعایت قانون؛ اولاً عيب‌ها  كمتر پيدا مي شود.

 

ثانياً با رعایت قانون، مجلس پشت دولت قرار می گیرد، تفاهم عمومي انتظارات را تصحيح مي كند و باعث مي‌شود كارها برعكس صورت بگيرد يعني خريدها عقب و فروش‌ها جلو بيفتد اين كار را احمدي نژاد در زمستان 89 با موفقيت انجام داد؛ يعني سعي كرد انتظارات را كنترل كند و بازار تحت تاثير انتظارات واكنش نشان ندهد.

 

ولي متاسفانه در همان كار خوبي كه كرده اشكالاتي وجود داشت كه دوامش امكان پذير نبود او با تحكم با بازار برخورد كرد. فروشنده كه براي هميشه نمي‌تواند قيمت مصنوعي را تحمل كند يا با ورشكسته شدن  و خروج همیشگی او به توليد ضربه مي‌خورد يا دولت دست از فشارش بر مي‌داره -كه به ناچار برداشت- و بنابراین قيمت‌ها سراسميه بالا می روند.

 

سوال :مساله مغقول مانده عدم اختیار بعضی از افراد اقتصادی دولت بر برخی موارد است. شنیده شده که می گویند ما دستور رئیس خود را اجرا می کنیم و از خود اختیار نداریم. نظر شما در مورد این مساله چیست؟

 

توکلی: دولت يك هويت جمعي است و بهترين حالت اين است كه تركيب دولت قابل دفاع باشد و اجزاء همديگر را تكميل كنند تا كل قوي‌تري بسازند.

 

شرط آن هم این است كه تعدادی صاحبنظر مستقل الراي عضو دولت باشند تا به وسيله ي رئيس جمهور به عنوان ارشد با هم هماهنگ ‌شوند كه اين خواست قانون اساسي و عقل است. وقتي ملاك انتخاب ٰاز ملاك عقلاني و شرعي فاصله گرفته و به اطاعت از همكاران تبدیل شود، افرادي عضو دولت مي‌شوند كه استقلال راي ندارند و تحكم مي‌پذيرند و لو اينكه دستور رئیس جمهور خلاف  دانش آنها باشد. در اين صورت كار بر دوش یک نفر قرار می گیرد و آن نفر هم هر چقدر قوي باشد توان انجام کا را ندارد.

 

كارهاي پچيده ي حكومتداري ابعاد مختلف دارد. هر بعد آن بايد با چشم يك متخصص ديده شود تا هيچ بعد آن پنهان نماند. البته جمع بندي و هماهنگي مهم است كه نقش رئيس جمهور در اينجا بايد خود را بروز دهد. من به احمدي نژاد گفتم در دنيا هيچ رئيس جمهوري وجود ندارد كه دستانش آنقدر بزرگ باشد كه اين همه كار در آن جا شود در نتيجه كارها زمين مي‌ريزد و كار خراب مي‌شود.