به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، مسئله برتری علمی و دست بالا داشتن در دانش و فناوری های روز یکی از راهبردی ترین مسائل برای هر کشوری محسوب می شود. همین مسئله باعث به وجود آمدن رقابت های خاصی بین کشورهای جهان و حتی دست زدن به عملیات های ترور علیه دانشمندان کشور رقیب شده که این موضوع در بالاترین سطوح آن، در فضای جنگ سرد و پس از آن خصوصاً در منطقه خاورمیانه ادامه داشته است.

طبیعتاً طرف مقابل پیشرفت بومی کشورهای منطقه مشخص است و اسناد به دست آمده نیز نشان داده هر گاه در این منطقه حرفی از ترور دانشمندان به میان آمده، مدارک و دلایل از نقش پررنگ آمریکا و اسراییل سخن گفته است؛ از ترور دانشمندان آلمانی مصر تا کشتاری خونین در عراق و البته سوء قصد به جان دانشمندان ایرانی که همه نشانی از موساد و دستگاههای اطلاعاتی و حتی دیپلماتیک آمریکا را با خود به همراه دارد.

بیشتر بخوانیم:

روایتی از رسوخ صهیونیستها در تمام سطوح آمریکا

«آریابرزن محمدی» کیست و چه کسانی از نفوذ آکادمیک وی در دانشگاه تهران حمایت می‌کنند؟ + عکس و سند

سیا چطور برای دانشمندان هسته‌ای ایران تور پهن می‌کند؟

کارخانه ۳۳۳ و عملیات داموکلس

عملیات داموکلس را موساد در دهه ۶۰ میلادی برای ترور دانشمندان هسته‌ای آغاز کرد؛ اهداف، دانشمندان هسته‌ای آلمان نازی بودند که به خدمت مصر درآمده و در تأسیساتی موسوم به کارخانه ۳۳۳، برنامه موشکی مصر با توسعه می‌دادند. جمال عبدالناصر رئیس جمهور وقت مصر، برای ارتقاء توان نظامی و دفاعی کشور علاقه‌ای به وابستگی به دو بلوک قدرت شرق و غرب نداشت و افکار خاصش، وی را به خودکفایی با بهره‌گیری از دانشمندان فراری از آلمان نازی متقاعد کرد.

اسناد مبهمی در این خصوص وجود دارد اما اجمالا گفته شده عملیات داموکلس چندان دقیق اجرا نشد و تنها یک مورد از دانشمندان هدف، با موفقیت ترور شد. در نهایت هم با رسوایی عوامل موساد و استعفای رئیس وقت و مسؤول این عملیات به پایان رسید. البته فشارهای دیپلماتیک به آلمان غربی و مصر باعث شد در نهایت، دانشمندان آلمانی از کار برای مصر دوری کرده و در نهایت پروژه بومی موشک سازی مصر متوقف شد.

عراق؛ زمانی طلایی برای پاکسازی نخبگان

اما این موضوع از انجا دوباره مورد توجه قرار گرفت که رهبر انقلاب در دیدار روز شنبه نخست وزیر عراق به مسئله ترور دانشمندان عراقی اشاره و گفتند: امریکایی‌ها در همان اوایل حضور در عراق، تعداد زیادی از دانشمندان این کشور را به قتل رساندند زیرا آنها اهمیت این ثروت مهم را می‌دانستند.

این مسئله یکی از زوایای کمتر مشخص و معرفی شده از نتایج اشغال عراق از سال ۲۰۰۳ به بعد است. آمار منتشر شده در این خصوص وحشتناک بوده و به شکل عجیب و غریبی نه فقط تخصص های خاص بلکه تقریباً هر استاد دانشگاه یا نخبه عراقی در هر رشته ای را هدف قرار داده است. در این خصوص برخی تحقیقات انجام شده و تقریباً در همه آنها انگشت اتهام به سمت موساد به عنوان مجری و آمریکا به عنوان آمر و پوشش دهنده بخش نظامی و حفاظتی آن گرفته شده است.

طبیعی است که در سالهای اولیه عراق بعد از صدام، بدون چراغ سبز آمریکایی ها کسی نمی توانست این ترورها را به انجام برساند. در عین حال بخش قابل توجهی از دانشمندان، اساتید دانشگاه و پزشکان و مهندسان این کشور در این سالها به وسیله تهدید یا تطمیع از عراق خارج شده و به استخدام دولت های غربی در آمدند، اما آنهایی که باقی ماندند سرنوشت دردناکی در انتظارشان بود تا به هر صورت، این کشور شیعه و با تاریخ و سابقه درخشان، نتواند پیشرفت چشمگیر و خیره کننده ای به صورت مستقل داشته باشد.

به عنوان مثال، گروهی از مخالفین اشغالگری خارجی در عراق موسوم به IraqSolidaridad گزارشی را درباره ترور و قتل دانشمندان عراقی اعلام کرده که از سال ۲۰۰۵ الی ۲۰۱۳ میلادی ۳۲۴ دانشمند عراقی به قتل رسیده اند. اسامی برخی از این افراد به این شرح است:

• سعد عبدالوهاب الشعبان - رئیس دانشکده مهندسی کامپیوتر در دانشگاه فناوری اطلاعات عراق. دکتر عبدالوهاب در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۰ بوسیله یک بمب کارگذاشته‌شده در خودروی شخصی‌اش در یکی از محلات بغداد کشته شد. وی در سال ۲۰۰۶ بدلیل تهدیدهای مکرر، عراق را ترک کرده بود اما بار دیگر به بغداد بازگشت.

• سعد عبدالجابر - پروفسور عبدالجابر متخصص فناوری اطلاعات و کامپیوتر. در سال ۲۰۱۱ در جنوب غربی بغداد پس از تعقیب و گریز، با شلیک چند گلوله از سوی افراد ناشناس، در خودروی شخصی‌اش از پای درآمد.

• دکتر خالد نایب - رئیس دانشگاه النهرین و استاد میکروبیولوژی. وی پس از چندبار تهدید از سوی افراد ناشناس برای ادامه کار به اربیل مهاجرت کرد. وی که برای دیدار خانواده‌اش و بازدید از دانشگاه به بغداد بازگشته بود، در ورودی دانشگاه به ضرب گلوله کشته شد.

• دکتر عبدالرزاق الناس - دکترای اطلاعات و ارتباطات جمعی. وی در سال ۲۰۰۵ در خودروی شخصی‌اش به رگبار بسته شد. متعاقب ترور وی، دانشجویان عراقی ضمن درگیری با پلیس، دست به اعتصاب زدند.

• احمد نصیر النصیری - استاد فیزیک دانشگاه بغداد در فوریه ۲۰۰۵ ترور شد.

• علی عبدالحسین کمیل - استاد دپارتمان فیزیک دانشگاه بغداد. وی در خودروی شخصی‌اش توسط افراد مسلح به گلوله بسته شد.

• امیر الجزرقی - دکترای داروسازی دانشگاه بغداد و مشاور وزارت بهداشت این کشور در نوامبر ۲۰۰۵ ترور شد.

• خالد حسن مهدی نصرالله - رئیس دانشکده علوم سیاسی بغداد. وی ابتدا ربوده شد و پیکرش چهار روز بعد در ماه مارس ۲۰۰۷ در حالی که آثار شکنجه شدید روی آن مشهود بود، پیدا شد.

• خلیل اسماعیل الحدیثی - استاد دانشکده علوم سیاسی دانشگاه بغداد که در عمان پایتخت اردن ترور شد.

• محمد توخی حسین - دکترای علوم هسته‌ای و دانشمند شاغل در صنایع هسته‌ای عراق از سال ۱۹۸۴ در سال ۲۰۰۴ و در مسیر بازگشت به منزلش توسط افراد ناشناس به رگبار بسته شد.

• محمد عبدالله الراوی - رئیس سابق دانشگاه بغداد و رئیس انجمن پزشکان عراق - وی در سال ۲۰۰۳ ربوده و کشته شد.

• دکتر رعد شلاش - دکترای بیولوژی و رئیس دپارتمان بیولوژی دانشگاه بغداد ۱۷ نوامبر ۲۰۰۵ هنگام خروج از منزل به ضرب گلوله کشته شد.

• قیس حسام الدین جمعه - استاد برجسته و رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه بغداد که رسماً در سال ۲۰۰۶ توسط نیروهای آمریکایی در مرکز بغداد کشته شد.

• عباس العامری - استاد و رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه بغداد. وی در سال ۲۰۰۶ مقابل دانشکده به همراه فرزند و یکی از بستگانش به رگبار بسته شد و هر سه کشته شدند.

• هانی عارف - استاد دانشکده علوم کامپیوتر دانشگاه بغداد. وی در سال ۲۰۰۶ و در محل دانشکده به همراه ۳ دانشجویش به گلوله بسته شد و هر چهار نفر کشته شدند.

• عدیل المنصوری - جراح متخصص و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه بغداد. وی در ماه‌های آگوست و سپتامبر ۲۰۰۶ و در موج ترور پزشکان عراقی، توسط افراد مسلح ربوده شد و جسدش با جراحات شدید و آثار شکنجه در شهر صدر عراق پیدا شد.

• ماجد ناصر حسین - پزشک و استاد دانشگاه بغداد. وی در سال ۲۰۰۷ در مقابل چشم همسر و دخترش در مقابل منزل خود به قتل رسید. وی دو سال پیش از ترور هم ربوده شده بود.

• نیهاد محمد الراوی - معاون دانشگاه بغداد. وی در سال ۲۰۰۷ پس از خروج از دانشگاه به همراه دخترش رعنا، در چند متری دانشگاه هدف قرار گرفتند.

• دکتر عبدالستار جید الدلیمی - میکروبیولوژیست و استاد دانشگاه. وی در نوامبر ۲۰۰۳ توسط سه فرد مسلح در مقابل همسر و چهار فرزندش کشته شد. افراد مسلح که انتظار خانواده وی را نیز می‌کشیدند که از الرمادی بازگردند. سه فرد مسلح همسر وی را نیز از ناحیه سر هدف قرار دادند که با وجود اصابت گلوله، وی زنده ماند.

• جیب الصالحی - رئیس کمیته علوم وزارت تحصیلات تکمیلی عراق. وی در سن ۳۹ سالگی نزدیک محل کارش ربوده شد. جسدش ۲۰ روز بعد در حاشیه شهر بغداد پیدا شد. خانواده وی جسد وی را نیز در ازای پرداخت پول بدست آوردند.

همانطور که در این فهرست کوچک مشاهده می شود همه تخصص ها از انرژی هسته ای تا پزشک تا استاد بخش کشاورزی و کامپیوتر در لیست ترور ها قرار داشتند. اصولاً هدف از این نوع پاکسازی ها نه به تاخیر انداختن پیشرفت کشوری در یک مقطع بلکه نابودی کامل سرمایه های علمی و انسانی آن است. روایت های دیگری هم در این خصوص مطرح شده که تعداد دانشمندان و دانشگاهیان قربانی عراقی در سالهای پس از اشغال را در اعدادی در حدود ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ نفر اعلام داشته است.

اگرچه همچون هر جامعه و کشور پر تلاش و پر انگیزه دیگری، عراق نیز می تواند با تکیه بر جوانان و سرمایه های انسانی با قیمانده، بخش قابل توجهی از این خلأ را پر کرده و سرعت پیشرفت خود را چندین برابر کند، اما نتایج و دلایل ناشی از این اقدام جنایتکارانه نیز از جمله موضوعات مغفول در تاریخ این کشور همسایه است.