به گزارش مشرق به نقل از نامه های حوزوی، میخواهم از نظر علمی بالاتر از علامه طباطبایی باشم، از نظر اخلاقی باید بالاتر از آیت الله قاضی شوم، باید مانند برخی از بزرگان اجتهاد خود را در سن۲۵ سالگی کسب کنم ،از منظر سیاسی در حد امام خمینی ره میتوانم موثز باشم. اینها ذهنیات طلبه هایی با انگیزه است که خالصانه دل به حوزه میدهند و از تعلقات و موقعیتهای خارج از حوزه چشم پوشی میکنند تا این اهداف مقدس را جامه عمل بپوشانند.اما چه میشود این اسطوره ها بمرور فرو میریزند؟ چگونه یک طلبه آرزوها و آمال خود را فراموش میکند؟ این نوشته به این فرایند توجه دارد فارغ از نگاه ارزشی.
گروه دوم: کسانی که درسهای حوزه را تا پایان شش سال اول ادامه میدهند و به اتمام میرسانند و البته نوعا در شهرستان هستند و بعد از اتمام این دوره شش ساله با مشکلاتی مواجه میشوند و برای ادامه تحصیل به حوزه قم نمیروند. مثلا برخی در کنار دروس خود فعالیت جنبی داشتند هیاتی را اداره میکردند ،مسئول پایگاه بسیج بودند ،در ذهن خودساخته خود فکر میکنند وظیفه شرعی دارند این مراکز را حفظ کنند و البته امان از برخی از نهادهای سوء استفاده کننده، ازینرو خود را وقف اداره آن مجموعه میکنند ،دسته ای دیگر با توجه به سن خود ازدواج میکنند ممکن است در خانه پدری و در اتاقی ساکن شوند و فکر اداره زندگی در قم ،فشار خانواده پدر خانم و … اورا از ادامه کار بازمیدارد ،این گروه بمرور برای خود کاری پیدا کرده و مشغول زندگی میشوند.
گروه سوم: کسانی هستند که برای ادامه تحصیل وارد قم میشوند و وضعیت بهتری نسبت به دو دسته قبل دارند اما اینها نیز مشکلات خود را دارنددروس حوزوی فرایندی بسیار طولانی دارد این گروه یا خسته میشوند و یا اینکه راه مشخصی برای ادامه تحصیل خود پیدا نمیکنند از اینرو احساس رخوت کرده و بعضا دچار افسردگی میشوند و البته انتقادهای طولانی از سیستم حوزه. برخی به کارهای حاشیه ای مشغول میشوند ،برخی به شهرستان رفته و در کارهای فرهنگی کمک میکنند و برخی دیگر نیز گذران میکنند.
گروه چهارم: این دسته کسانی هستند که در کنار دروس حوزوی با علوم جدید(علوم انسانی) نیز آشنا میشوند و هر دو درس را میخواهند در کنار هم ادامه داده و به اصطلاح علوم انسانی بومی و اسلامی تولید کنند اما این گروه بعد از آشنایی نسبی با دیدگاههای متجددانه در گره زدن علوم دینی و علوم غربی ناتوانند و بمرور دچار بحرانهای فکری عمیق میشوند همان بحران سنت و مدرنیته که اینبار دامن این دسته از طلاب را گرفته است بمرور برخی از اینها به سمت دیدگاههای مدرن رفته و فضای ذهنی آنها عوض میشود و گاهی از گذشته خود سوالاتی بی پاسخ میپرسند و البته عاقبت آن کم میل شدن است به اسطوره های اولیه.یکی از اساتید ما که مورد توجه یکی از مراجع تقلید بود خود از تغییر فضای ذهنی خود میگفت و اینکه تا حد اجتهاد خوانده بود اما تغییر فضای ذهن او نهایتا پشت کردن به دروس حوزوی را به ارمغان آورده بود.
گروه پنجم: گروهی که شاید تعدادشان نیز کم نباشد . کسانی که در اثر مشکلات مالی بمرور از اهداف اولیه فاصله میگیرند. واقعیت این است که برای رسیدن به اسطوره های حوزوی باید سالها وقت گذاشت و مجاهدتها کرد این فرایند طولانی برای طلابی که پشتوانه مالی ندارند کمی سخت است .طلبه بعد از مدتی و به اقتضای سن ازدواج میکند ،شهریه حوزه برای زندگی در این زمانه کفاف نمیکند برخی خانواده ها از طلبه خود حمایت میکنند که البته تعدادشان کم است ،برخی قناعت پیشه کرده و مجاهدت میکنند و ادامه راه میدهند اما گروهی مجبورند در کنار درس کاری پیداکنند تا بتوانند معیشت خود را اداره کنند این کارهای حاشیه ای بمرور دامن طلاب را از درس دور میکند و نهایتا دوری از اهداف اولیه.
و اینگونه اسطوره ها در ذهن این دسته از طلبه ها فرو پاشیده اند ،طلبه ای که میخواست علامه طباطبایی شود سنش به چهل رسیده است و هنوز یک جلد از تفسیر علامه را مطالعه نکرده است و در پی برنامه ریزی برای خواندن آن است، ممکن است برخی از آنها هنوز با این اسطوره ها زندگی کنند اما خود میدانند دیگر باید چشم پوشی کنند. سختیهای راه و تلاطم این مسیر طلبه با انگیزه نوجوان را بمرور تبدیل به یک روحانی محتاط و محافظه کار کرده است که به داشته های خود راضی است و در پی نگه داشتن داشته ها، اما اینکه چگونه اسطوره های اخلاقی فراموش میشود مجالی دیگر میطلبد.
