خرافات بی اساس، موجب وهن مذهب است

برای پایان و آغاز هر ماه قمری در کتب ادعیه معتبر آداب و ادعیه ای وارد شده اما پایان ماه صفر و آستانه ورود به ماه ربیع الاول با خرافه ای آلوده شده که که متاسفانه شیوع زیادی در جامعه یافته وحتی در نزد افراد مذهبی نیز این باور مشاهده می شود.

ماجرا این است که گفته می شود در شب اول ماه ربیع الاول چند ساعتی قبل از نماز صبح روز اول این ماه مستحب است درب هفت مسجد را بکوبید و با این کار پایان دو ماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی حضرت زهرا(س) را اعلام کرده و بدین سان از دستان حضرت زهرا (س) صله دریافت کرده و حاجات خود را طلب کنید!

اما این پایان ماجرا نیست بلکه مدتی بعد از شیوع این خرافه که به کوبیدن درب مسجد و سپس اقامه نماز صبح در آخرین مسجد پایان می یافت پیرایه های دیگری نیز افزوده شد!

سال بعد تضرع، ناله و گریه بر درب مسجد سپس پخش نذورات و شیرینی و شکلات و...، سال بعد گفته شد در آخرین مسجد باید دعای توسل خوانده شود و سال بعد روشن کردن شمع بر در مسجد و آب و جارو کردن مقابل آن هم اضافه شد و همین طور این سیر تکاملی ادامه یافت تا جایی که برخی از نماز مغرب شب اول شروع به این کار می کردند تا از خواب شب هم بی بهره نمانند.

این عمل که به ظاهر نیکو، مستحب و حتی منبعث از حدیثی از رسول اکرم(ص) نمایانده می شود که فرمود: "من بشرنی بخروج صفر فله الجنة" یعنی هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می دهم، در واقع عملی خرافی است که مدرک معتبر روایی و دینی ندارند و از جمله اموری است که موجب انحراف دین و منجر به بدعت در دین می شود، آداب و رسومی که با رنگ و لعاب دینی ناگهان در جامعه سر برمی آورند و عده ای ساده دل و یا جاهل را هر چند با نیت پسندیده به دنبال خود می کشد.

گذشته از اینکه حدیث منقول فوق الذکر از پیامبر اعظم فاقد سند صحیح است  جای تأسف است که در برخی موارد این گونه آیین های خرافی و نامعلوم در جامعه رواج می یابد و برخی از مردم به جای آنکه به علما و مراجع رجوع کرده و با تحقیق سراغ این اعمال بروند با اعتماد به سخنان بی پایه افراد بی مایه در دام خرافات گرفتار می شوند این تأسف آن گاه فزونی می یابد که در این سال ها بارها مراجع و علما بر رواج خرافات نهیب زده اند.

نظر مراجع معظم تقلید

مراجع معظم تقلید نیز بر خرافی بودن این ماجرا صحه گذاشته و همگی این کار را غیر مستند و باوری غلط و غیرمعقول بیان فرموده اند؛ از جمله  آیت الله العظمی خامنه ای در مورد استناد روایی این عمل فرموده اند: «این عمل مستند روائی ندارد، و شیوه ی قابل تأیید نیست، اگر چه اصل اذکار و ادعیه و طلب حاجت از خداوند متعال عمل پسندیده است، لیکن اشکال در شیوه ی عمل به نحو یاد شده است، آقایان علماء اعلام دامت افاضاتهم و مؤمنین ایدهم الله تعالی با پند و اندرز و موعظه و نصیحت از رواج چنین رفتارهایی که چه بسا ممکن است منتهی به وهن مذهب گردد جلوگیری نمایند».

آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی نیز در این باب گفته اند: «با توجه به اینکه این عمل در روایات معصومین(ع) وارد نشده است، انجام آن به عنوان یک عمل مستحب شرعی جایز نیست و سزاوار است ائمه محترم جماعات مردم را به سوی مراسم و توسلاتی دعوت کنند که در روایات معصومین(ع) وارد شده است و گرنه ممکن است افراد منحرف برای وهن مذهب هر روز امر تازه‌ای اختراع کنند و ناآگاهان را به سوی آن دعوت کنند».

بنابراین لازم است که ضمن خودداری و جلوگیری از این خرافات و با مراجعه به متون صحیح، به انجام اعمال لیلة المبیت و نیز اعمال مستجبی اولین روز ماه ربیع‌الاول براى شکر نعمت سلامتى رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم و امیرالمؤمنین علیه‌السلام در هنگام هجرت پیامبر(ص) به مدینه مبادرت شود؛ اعمالی مانند "روزه گرفتن" و "زیارت پیامبر و علی علیهما و آلهما السلام".

آداب آخر ماه صفر و اول ماه ربیع الاول

درباره آداب خروج از ماه صفر و حلول ماه ربیع‌الاول باید گفت که در روایات اسلامی و اعمال مستحبی این ماه در مفاتیح‌الجنان آداب خاصی برای این امر ذکر نشده و تنها به ذکر اعمال شب اول ماه بسنده شده است.

ولی در برخی روایات، اقامه نماز شکر به شکرانه اقامه دو ماه عزاداری و عبادت، روزه گرفتن، صدقه دادن، کمک به مستمندان و قرائت زیارت پیامبر(ص) و امیرالمومنین علی(ع) در ابتدای این ماه توصیه شده است.  

نکته پایانی

به نظر می رسد که اطلاع رسانی و آگاه ساختن صحیح، دقیق و به موقع مردم در مورد مسایل دینی از ضروریات و اصول کاری دستگاه های مربوطه و از جمله رسانه است که می تواند جلوی ترویج و گسترش خرافات که همچون موریانه ریشه اعتقادات جامعه را می خورد را گرفته و به تعالی جامعه یاری رساند.