نخستین اپراتور ارتباطی کشور در بخش ارتباطات سیار برای رفع نگرانی و دغدغه بخشی از کاربران اینترنت که بسته‌های هدیه اینترنت شبانه را آسیب‌زا می‌دانستند، اقدام به تعریف بسته‌های هدیه روزانه کرد که پیش‌بینی می‌شود این رویه به دیگر اپراتورها نیز سرایت کند.

سال‌هاست که تعرفه و نرخ خدمات اینترنت همراه در کشور ما در پایین‌ترین سطح به نسبت سایر کشورها ارائه می‌شود و از این جهت یکی از دستاویزهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در برابر تغییر رویکرد اپراتورها و اعمال افزایش تدریجی بسته‌های اینترنتی که حتی نرخی به مراتب پایین‌تر از تعرفه اینترنت آزاد دارد، همین بوده که عنوان کرده «ایران ارزان‌ترین اینترنت موبایل را دارد» و اپراتورهای موبایل در چارچوب قانون اقدام به تعریف نرخ بسته‌های اینترنت می‌کنند.

مانور طولانی اپراتورهای سیار در پایین‌ترین سطح تعرفه اینترنت موبایل مخصوصاً در بخش بسته‌ها، عملاً رفتار مشترکان اینترنتی را طی این سال‌ها در کشور تغییر داد و گرایش آنها را به استفاده از اینترنت تلفن همراه به مراتب بیشتر از اینترنت ثابت کرد.

همین موضوع منجر به بروز نارضایتی در جامعه فعالان اینترنت ثابت شد و به شکل غیرمستقیم ادامه این روند را منجر به شکست فعالیت‌های این بخش از بازار ارتباطات مطرح کرد؛ به همین خاطر چندی پیش دو اپراتور بزرگ موبایل کشور اقدام به افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی بسته‌های روزانه و هفتگی کردند که به گفته معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی این اقدام در جهت سوق دادن مردم به استفاده از بسته‌های بلندمدت بود.

اما طبیعی است وقتی شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ثابت، بارها گلایه کردند که چرا تعرفه‌های اینترنت همراه با قیمت بسیار پایین عرضه می‌شود، این اقدام اپراتورهای سیار (افزایش قیمت بازار) در جهت رفاه حال شرکت‌های ثابت و ایجاد شرایطی برای رقابت سالم‌تر در این بازار بود.

البته از سویی دیگر بالا رفتن نرخ هزینه‌های ارزی اپراتورها، عاملی بر این افزایش قیمت بود؛ فلاح جوشقانی معاون وزیر ارتباطات معتقد است با وجود اینکه هزینه ارزی سه برابر شده اما تعرفه تنها ۱۰ درصد گران شده است.

اما سوای از این ماجرا که اخیراً اتفاق افتاد، یکی از گلایه‌مندی‌ها و دغدغه‌های بخشی از جامعه کاربران اینترنت، چرایی ارائه بسته‌های شبانه اینترنت با قیمت بسیار پایین یا رایگان است که سال‌هاست نسبت به این اقدام اپراتورهای سیار انتقاد می‌کنند.

طبیعی است که اپراتورهای سیار برگرفته از منطق ترافیک شبکه، اقدام به طراحی بسته‌های حجمی اینترنت کم هزینه در شرایط ترافیکی پایین می‌کنند تا به نحوی برگرفته از الگوی بازاریابی خود بتوانند خدمات جذابی را برای تمامی اقشار جامعه داشته باشند.

نگرانی از بسته‌های اینترنت شبانه

اما منتقدان می‌گویند که ارائه این بسته‌ها، کاربران را وادار به استفاده از این حجم رایگان یا کم‌هزینه در مدت شب می‌کند و الگوی رفتاری آنها را در طول شبانه‌روز تغییر می‌دهد که این سیاست با موازین فرهنگی در تضاد است و می‌تواند برای گروه‌های سنی نوجوانان و جوانان آسیب‌زا باشد.

به عنوان مثال اخلال در چرخه خواب و بیداری از جمله آثار این بسته‌های مشوق شبانه است و با وجودی که ساعت کار مدارس تغییری داده نمی‌شود، عملاً روند یادگیری این رده سنی باعث اختلال می‌شود که تبعات آن برای جامعه بسیار منفی است.

از آن جهت که سال‌هاست اپراتورها اقدام به ارائه این بسته‌ها می‌کنند، الگوی رفتاری مشترکان را تغییر داده و نوعی انتظار در آنها به وجود آورده‌اند که طبیعتاً حذف این مدل خدمات، نارضایتی‌های بیشتری را به همراه خواهد داشت و منتقدان از جناح دیگری سر بر می‌آورند.

فلاح جوشقانی؛ معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم در نشستی که نیمه سال جاری داشت، اعتقاد خود مبنی بر تأثیری که این بسته‌های هدیه شبانه می‌تواند بر زوایای رفتاری و فرهنگی محدوده سنی نوجوانان و جوانان داشته باشد را عنوان کرد و گفت بسته‌های شبانه اینترنت موبایل به تدریج حذف خواهند شد.

حال که مدت زمان به نسبت کوتاهی از طرح این موضوع می‌گذرد، باز هم اپراتور موبایل همانند رفتاری که در برابر خطر اقتصادی بخش ثابت داشت، پا پیش گذاشته و با اتخاذ شیوه‌ای بینابین، به سمت رفع نگرانی‌ها و دغدغه کاربران اینترنت در ارتباط با مقوله «بسته‌های شبانه» رفته است.

اگر نگاهی به جدول تعرفه‌های اینترنتی اپراتور اول کشور بیندازیم، متوجه تغییراتی در سبک بسته‌های تعریف شده توسط آن می‌افتیم؛ در حال حاضر مشترکان همراه اولی که از بسته‌های ماهانه استفاده می‌کنند، می‌توانند هدیه "صبحانت" دریافت کنند.

این اپراتور در راستای رفع دغدغه آن دسته از کاربران اینترنتی که ارائه بسته‌های شبانه را کاری غیرفرهنگی می‌دانستند، بسته‌های صبحانت را به مدل فروش خود اضافه کرده و ۱۰ درصد حجم کل بسته ماهانه را به صورت رایگان به صبحانت اختصاص داده است.

صبحانت در کنار شبانت

با توجه به پیاده‌سازی این مدل در همراه اول که برای نخستین بار است بین اپراتورهای ارتباطی کشور به وقوع می‌پیوندد، شاهین آرپناهی؛ مدیر کل ارتباطات شرکت ارتباطات سیار ایران در گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم، تدارک بسته‌های اینترنتی صبحانت را اقدامی از سوی بخش بازاریابی اپراتور و رفع دغدغه برخی کاربران اینترنت دانست.

آرپناهی با بیان اینکه صدای گلایه برخی مشترکان را شنیدیم، گفت: با استفاده از نظر کاربران در شبکه‌های اجتماعی و همچنین خروجی تحقیقات بازارمان، به مطالعه رفتار مشترکان پرداختیم و در چارچوب مقررات رگولاتوری ارتباطات، اقدام به طراحی این بسته‌ها کردیم تا بخشی از ترافیک شبانه به روز منتقل شود.

وی در پاسخ به این سؤال که افزایش ترافیک شبکه در روز، احتمال بروز اختلال در روند خدمات‌دهی به سایر مشترکان اینترنت که از بسته‌های معمولی یا اینترنت آزاد استفاده می‌کنند را افزایش نمی‌دهد، گفت: به هیچ عنوان این اتفاق نخواهد افتاد و مشترکان اطمینان خاطر می‌دهیم با ظرفیت گسترده شبکه اپراتور اول، هیچ اختلالی را در روند خدمات‌دهی مشاهده نخواهید کرد.

مدیر کل ارتباطات همراه اول افزود: این هدیه برای بسته‌های ماهیانه اینترنت از امروز به مشترکان عرضه می‌شود که در ساعات شش تا ۱۲ قابل استفاده است و مصرف آن بر ترافیک بسته اصلی اولویت دارد؛ به این ترتیب در ساعات صبح، تا پیش از مصرف کامل هدیه از ترافیک بسته اصلی استفاده نمی‌شود.

با توجه به اشاره‌ای که معاون وزیر ارتباطات و رگولاتور ارتباطی به حذف تدریجی بسته‌های هدیه شبانه اپراتورها داشته، پیش‌بینی می‌شود که اپراتورهای دیگر هم به این مقوله ورود کرده و اقدام به تعریف و ارائه بسته‌های جدید اینترنت مطابق با چارچوب‌های رفتاری صحیح شوند.