به گزارش مشرق، ايسنا نوشت: «آيا ما در جهان تنها هستيم؟» ؛ دو دهه پس از کشف نخستين سياره در ماوراي منظومه شمسي، تلاش‌براي دستيابي به پاسخي مستدل براي اين قديمي‌ترين و بنيادي‌ترين سوال بشر همچنان ادامه دارد. وجود گونه‌هاي متفاوتي از حيات در سيارات ماوراي منظومه شمسي با توجه به پهنه بي‌انتهاي گيتي و انبوه بي شمار ستارگان کاملا محتمل است؛ اما دانشمندان اميدوارند براي پاسخ به اين سوال به وراي آمار و ارقام رفته و چيزي متقن تر و گوياتر پيدا کنند.
با شناسايي ده‌ها سياره فراخورشيدي که به دور ستارگاني مانند خورشيد ما در حال گردشند، اميد دانشمندان به کشف حيات هوشمند در ماوراي منظومه شمسي هر روز پررنگ‌تر مي‌شود. اگر چه بيشتر سيارات کشف شده، غول‌هاي گازي بيش از حد بزرگي با حرکت وضعي فوق‌العاده سريع هستند که به دليل قرار داشتن در فاصله‌اي نزديک به ستاره مادر شرايط چندان مساعدي براي زندگي ندارند اما در اين بين سياراتي هم وجود دارند که به نحو شگفت انگيزي شبيه زمين خودمان هستند.
خبر کشف تاريخي نخستين سياره شبيه زمين که شرايط وجود آب و حيات در آن وجود دارد، اواخرهفته گذشته در کانون توجه محافل علمي و خبري جهان قرار گرفت.
اگر چه اين سياره در فاصله 20 سال نوري از زمين وجود دارد و قطعا بايد ساليان سال منتظر باشيم تا با پيشرفت‌هاي تکنولوژيک امکان قدم گذاشتن بر روي اين ابرزمين دوردست را پيدا کنيم اما کشف سياره‌اي با شرايط مشابه زمين که اگر خود حاوي گونه اي از حيات بيگانه نباشد مي تواند بستري براي حيات و سکونت بشر در آينده باشد آنچنان مهم و هيجان انگيز است که توجه بسياري را به خود جلب کرده است.
به گفته دانشمندان، اين سياره که در مدار ستاره‌اي کم فروغي به نام «Gliese 581» مي‌گردد، سه برابر زمين جرم دارد و دقيقا در وسط منطقه قابل سکونت در حال گردش به دور ستاره است. به بيان ديگر، ‌دقيقا در فاصله‌اي از ستاره قرار گرفته است که آب مي‌تواند بر روي آن به شکل مايع بماند،‌ نه اين‌که يخ بزند يا به بخار تبديل شود. ميزان جرم اين سياره احتمال اين که سياره‌اي سنگي بوده و سطح جامدي داشته باشد را بالا مي‌برد. به علاوه، به اندازه اي نيروي گرانش دارد که زمينه شکل گيري اتمسفر در آن وجود دارد بدين ترتيب اين احتمال وجود دارد که سياره مذکور منطقه‌اي قابل سکونت باشد.
با توجه به اهميت اين کشف تاريخي، خبرنگار علمي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) در گفت‌و‌گو با دکتر نادر حقيقي پور، اخترشناس موسسه نجوم دانشگاه هاوايي و از دانشمندان اصلي اين پروژه از جزئيات کشف اين سياره فراخورشيدي و روند تحقيقات در اين خصوص پرسيده است.
حقيقي پور که تحصيلات کارشناسي را در سال 1368 در رشته فيزيک دانشگاه تهران به پايان برده، مدارج کارشناسي ارشد و دکتري خود را در رشته فيزيک با گرايش سياره شناسي به ترتيب در سال‌هاي 1997 و 1999در دانشگاه ميسوري آمريکا کسب کرده است.
وي که مدت شش سال است به عنوان عضو هيات علمي در موسسه نجوم دانشگاه هاوايي فعاليت دارد يکي از اعضاي اصلي تيم تحقيقاتي جست‌و‌جوگر سياره‌هاي شبيه زمين است.
حقيقي پور که کشف اخير را آغاز يک عصر جديد مي‌داند به ايسنا گفت: اهميت کشف اين سياره در اين است که سياره کشف شده از لحاظ خصوصيات فيزيکي شبيه زمين است و انتظار مي‌رود مانند زمين بر روي سطح آن سياره هم آب وجود داشته باشد.
وي با بيان اينکه کشف سياره‌اي مانند زمين نتايج جنبي بسياري دارد، تصريح کرد: بزرگترين نتيجه اين کشف اين است که پس از 200 سال چيزي که منجمان سيارات فراخورشيدي دنبال آن بودند يعني کشف سياره‌اي مانند زمين به نتيجه رسيد و از سوي ديگر اين کشف نشان مي‌دهد که تکنيک و استراتژي که به کار رفته تا ستاره‌هايي که احتمال داشتن اين گونه سيارات را داشته باشند موفق بوده است که مي‌توان با ادامه آن سيارات بيشتري پيدا کرد.
اخترشناس ايراني موسسه نجوم دانشگاه هاوايي خاطرنشان کرد: اين سياره مانند زمين است و احتمال مي‌رود که در آن آب وجود داشته باشد که در اين صورت ممکن است در آن حيات به وجود بيايد. البته تمامي اين مباحث، نتايج نظري حاصل از اين کشف است چرا که گروه هيچ دليل قطعي بر اساس مشاهده نجومي براي وجود حيات و آب ندارد؛ اما مي‌توان گفت که سياره جرمي سه برابر زمين دارد ؛ در نتيجه بايد همان خصوصيات زمين را داشته باشد؛ به عنوان مثال در آن زلزله و جاذبه وجود داشته باشد. مثلا يک انسان 100 کيلوگرمي در سياره جديد حدود 125 کيلوگرم وزن دارد.
وي تصريح کرد: علت اينکه ادعا مي‌شود که اين سياره سنگي است ، جرم و اندازه آن است که نزديک به زمين است؛ به طوري که قطري دو برابر زمين دارد. وقتي سياره‌اي به اندازه زمين وجود داشته باشد احتمال اينکه بتواند جوي به ضخامت مثلا سياره مشتري داشته باشد، بسيار کم است؛ از اين رو به احتمال بسيار زياد اين سياره از سنگ تشکيل شده است. از طرف ديگر، از آنجا که جرم اين سياره هم دو، سه برابر زمين است آنقدر جاذبه دارد که بتواند جوي هم اندازه زمين داراي دور خودش به وجود بياورد.
حقيقي‌پور با بيان اينکه يک گروه پنج نفره موفق به کشف اين سياره شدند، به خبرنگار ايسنا گفت: «استيو وگت» (VOGT) و «اجينيو ريورا» (Eagenio Rivera) از دانشگاه کاليفرنيا سانتاکروز، «پال باتلر» (paul butler) از موسسه تحقيقاتي کارنگي، «گرک هانري » (greg henry) از دانشگاه ايالتي تنسي و بنده از موسسه نجوم دانشگاه هاوايي اعضاي گروه هستند.
وي خاطرنشان کرد: اين سياره توسط دو تلسکوب کک (keck) به نام دوقلوهاي کک واقع در قله «ماناکيا» کشف شدند. البته براي کشف سيارات فراخورشيدي در آمريکا تنها از تلسکوپ کک استفاده مي‌شود.
حقيقي‌پور در گفت‌و‌گو با خبرگزاري دانشجويان ايران تاکيد کرد: چنين اکتشافي يک کشف بسيار پايه‌اي در علم سياره شناسي است. بيش از 600 سال است که منجمان اعلام کرده‌اند که منظومه شمسي يک منظومه خاص نبوده و حتي ماه و خورشيد و زمين چيزهاي خاصي نيستند و ميليون‌ها ستاره‌ مانند خورشيد در کهکشان راه شيري وجود دارد.
از سوي ديگر وقتي خورشيد مي‌تواند سياره زمين و منظومه داشته باشد، هيچ دليلي ندارد ستاره‌هاي ديگري مانند خورشيد چنين چيزي نداشته باشند. در نتيجه همين دليل باعث شد که طي 60 سال گذشته منجمان مدام دنبال کشف سيارات فراخورشيدي باشند.
وي افزود: کشف سياره جديد مانند زمين، ثابت مي‌کند که نظريه منجمان درست است و سياره‌هاي بسيار زيادي مانند زمين با همان قابليت‌هايي که زمين دارد دور ستاره‌هاي ديگر وجود دارند. به عنوان مثال ميليون‌ها ستاره در کهکشان راه شيري مانند خورشيد وجود دارد که بسياري از آنها مي‌توانند سياره‌اي مانند زمين با همان خصوصيات فيزيکي داشته باشند. همچنين ميليون‌ها کهکشان هم در عالم هستي وجود دارند.
حقيقي‌پور ادامه داد: از سوي ديگر چنين اکتشافي نشان مي‌دهد که از لحاظ تکنولوژي و استراتژي اکتشاف در راه درستي حرکت مي‌کنيم و به زودي بسياري از اين نوع سيارات پيدا خواهند شد؛ البته هر چه تعداد بيشتري از اين سيارات کشف کنيم بيشتر مي‌توان تئوري‌هاي مربوط به شکل گرفتن سياره‌ها را اصلاح کرد. در نهايت اين اکتشافات به ما کمک مي‌کنند که بفهميم سيارات منظومه شمسي زمين چگونه به وجود ‌آمده‌اند تا نظريه‌ها را به کهکشان‌هاي ديگر ربط دهيم.
به گفته وي کمتر از يک ماه ديگر مقاله اين کشف بزرگ در مجله نجوم انجمن نجوم آمريکا به چاپ خواهد رسيد.
حقيقي پور در گفت‌و‌گو با خبرگزاري دانشجويان ايران با تاکيد بر اين که اين سياره به طور مستقيم کشف نشده است، گفت: در حال حاضر در دنيا هيچ تلسکوپي وجود ندارد که بتواند سياره‌اي را به طور مستقيم مشاهده کند بلکه اثرات سياره را به روي ستاره مرکزي مشاهده کرديم. بدين منظور براي مدتي طولاني ستاره مرکزي اين سياره را رصد کرديم و متوجه شديم که حرکت مداري نشان مي‌دهد و فهميديم که جرم ديگري بايد در نزديکي آن وجود داشته باشد که حرکت مداري را به وجود آورده است و با آ‌ناليز رصد از ستاره به اين نتيجه رسيديم که بايد سياره‌اي مانند زمين دور اين ستاره وجود داشته باشد.
وي در پايان گفت: حدود شش ماه پيش گروه ما ايده‌اي را دنبال کرد که سياره‌اي مانند زمين مي‌تواند دور اين ستاره خاص وجود داشته باشد و براي اينکه از نظريه مطمئن شويم مجبور به ادامه رصد طي شش ماه ديگر شديم.