سرویس جهان مشرق- چهل و چهارمین نشست گروه هفت (هشت سابق) در کانادا برگزار شد و شکافی که پیش از این فقط حرف از آن می‌رفت و حتی روز یکشنبه از سوی ترامپ، انکار شده بود، علنی گشت؛ آن قدر علنی که حتی رئیس‌جمهور آمریکا امضای خود را از بیانیه پایانی پس گرفت و عملاً بیانیه گروه ۶ صادر شد.

تلاش یکجانبه ترامپ

ترامپ که زودتر محل نشست را ترک کرد، در همان هواپیما برآشفتگی خود از سخنان ترودو مبنی بر «توهین‌آمیزبودن تعرفه‌های آمریکا» را توئیت کرد و همتای کانادایی‌ خود را به دلیل دورویی در مذاکرات خصوصی و نشست رسانه‌ای «غیرقابل اعتماد و سست‌عنصر» خطاب کرد. او که اجلاس کِبِک را «بسیار بسیار موفق» دانسته، در کنفرانس مطبوعاتی پس از نشست اعلام کرده بود دوره «دزدیدن همه» از آمریکا به عنوان یک «قلکِ خوکچه‌ای» گذشته و هر کس باید سهم خود را بپردازد. او گفت تعرفه‌هایی که آمریکا وضع کرده را چیز جدید و اضافه نمی‌داند، بلکه تنها بازگشت به حالت اولیه و پیش از زمانی است که رهبران آمریکا تصمیم گرفتند در روابط اقتصادی با اروپا و چند کشور غربی، مزیت تشویقی را به صنایع آنها بدهند.

استاوروس ماورودیاس کارشناس اسپوتنیک این توجیه ترامپ را رد می‌کند و بر این باور است که واشینگتن در تلاش است نهایتِ بهره‌برداری اقتصادی را از ابرقدرت‌بودن خود انجام داده، تعرفه‌هایی را بر کالاهایشان تحمیل کند و اروپاییان حتی اگر بخواهند در مقابل این رویکرد مقاومت کنند، به دلیل هزینه‌های بالایی که جدایی از واشینگتن دارد (مثلاً گفته می‌شود دیدارهای مکرر میان مرکل و پوتین با هدف تغییر جدی در نقطه ثقل سیاست خارجی اروپا است) نمی‌توانند دست به تجدید ساختار در روابط بین‌الملل بزنند.

ترودو در نشست خبری خود گفت «کانادایی‌ها مؤدب و منطقی هستند اما این دلیل نمی‌شود که به حاشیه رانده شوند». منظور او این بود که کانادا در رودربایستیِ روابط سیاسی قرار نمی‌گیرد و اعتراضش به تعرفه‌های آمریکا، بخاطر یک‌جانبه‌بودنِ این تصمیم‌گیری است.

اجلاس گروه هفت برای ۸ و ۹ ژوئن (جمعه و شنبه) برنامه ریزی شده بود، ولی روز شنبه عملاً اجلاس گروه ۶ ادامه داشت، بدون ترامپ. موضوع نشست، تغییرات آب و هوایی بوده که دانلد چندان به آن اعتنایی ندارد و اساساً از توافق آب  و هوایی پاریس هم خارج شده است. او آمادگی برای نشست مشترک با کیم جونگ اون در سنگاپور را دلیل ترک زودهنگامِ کبک عنوان کرد. البته دو چیز را از قلم نیانداخت:

ابراز تمایل به عضویت مجدد مسکو در گروه هفت: مسکو پس از ماجرای انضمام کریمه به روسیه از این گروه اخراج شده است. به نظر می‌رسد در حالی که اوباما تلاش کرد روسیه را منزوی کند و با تعارف آب‌نبات‌ از تشدید مخاصمه با چین پیشگیری کند، اما ترامپ می‌خواهد چین را منزوی کند و در عوض، رابطه با روسیه را پیش بکشد. آیا او با این کار به اروپاییان برای تغییر رویکرد به شرق، علامت می‌دهد؟

تهدید به افزایش مجدد تعرفه واردات: ترامپ صراحتاً گفت «یا وضعیت غیرمنصفانه در تجارت با آمریکا پایان می‌پذیرد یا ما تجارت با اروپا را متوقف می‌کنیم. اگر انتقام بگیرند، مرتکب اشتباه شده‌اند.»

واکنش فرانسه

مکرون دومین ستاره نمایش گروه هفت در کبک بود. او که در هنگام دست‌دادن با ترامپ، آن قدر فشار داد تا جای انگشتانش روی دست دانلد بماند، در مورد امکان مقاومت دولت‌های غربی مقابل رویکرد ترامپ سخن‌هایی گفت که شاید بیشتر به بلوف شبیه باشد. وی شنبه عصر تصویری را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشت که چهره او و ترامپ در آن در سایه قرار گرفته بود و نوشت «رئیس‌جمهو ترامپ فکر می‌کرد یک جبهه متحد از رویکرد او پشتیبانی می‌کند... منزوی‌شدن در میان گروهی از ملت‌ها با کلیت تجربه تاریخی آمریکا در تضاد است». این در واقع تهدید ضمنی او علیه واشینگتن بود که از زبان کل اتحادیه اروپا بیان می‌شد، زبانی که مکرون در رقابت با مرکل دوست دارد در اختیار پاریس قرار بگیرد.

دانلود بیانیه 28‌ ماده‌ای مشترک در پایان نشست گروه هفت که ترامپ امضایش را از پای آن پس گرفت

وی به مخالفت‌های داخلی در دولت و کنگره آمریکا با تصمیم ترامپ مبنی بر افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم اشاره کرد و نوشت «اهمیت این دو محصول به معنای تهدید علیه امنیت داخلی ایالات متحده نیست». دولت آمریکا در بیانیه افزایش تعرفه‌ها آن را با مسائل امنیتی توجیه کرده بود که البته تلاشی برای انطباق دستور ترامپ با قوانین آمریکا نیز به شمار می‌آمد اما به اروپاییان برخورد.

مکرون در مورد بیانیه پایانی نشست نیز گفت «من فکر نمی‌کنم ما با یک بیانیه به اهدافمان برسیم و مشخص است که در هفته‌ها و ماه‌های آتی باید به کارمان ادامه دهیم».

واکنش آلمان

روز شنبه آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز پذیرفت که اختلاف نظر میان ایالات متحده و سایر اعضای گروه هفت، حل‌ناشده باقی ماند. او تأکید کرد باید «تعهد داشته باشیم به یک نظم تجاریِ قانونمند. ما همچنان به مبارزه با حمایت‌گرایی ادامه می‌دهیم و همچنین می‌خواهیم اصلاحاتی در سازمان تجارت جهانی انجام گیرد». مرکل اضافه کرد «این البته جزئیات راه‌حل ما برای رفع مشکلاتمان نیست. نظرات مختلف باید مورد بررسی قرار گیرند».

پیامد سیاسیِ شکاف اقتصادی میان اروپا و آمریکا

وقتی ترامپ یک به یک مزیت‌های اقتصادی که رهبرانِ پیشین ایالات متحده از زمان جنگ جهانی دوم در اختیار اروپا قرار داده بودند، را پس بگیرد، این اختلاف اقتصادی اثر خود را در عرصه سیاست خارجی اروپا نمایان خواهد کرد. اگر تا بحال اروپا نتوانسته سیاست خارجی مستقلی را در مناطق مختلف جهان به ویژه خاورمیانه اتخاذ کند، یکی از مهمترین دلایلش جدا از پیوندهای تمدنیِ فراآتلانتیک، مزیت‌های اقتصادی بود که واشینگتن برای قاره سبز در نظر گرفته بود.

اروپاییان از زمان روی کار آمدن ترامپ تا به حال تصمیم جدی در مورد تغییر رویکرد خود نسبت به رابطه با آمریکا اتخاذ نکرده‌اند، بخاطر همان هزینه‌هایی که ماورودیاس تحلیلگر اسپوتنیک بدان اشاره کرد. گویی احساس می‌کنند حرف ترامپ به هر حال حرف مردم آمریکا نیست یا اینکه ترامپ رفتنی است. اما به نظر می‌رسد اکنون باید دست‌کم یک برنامه مشخص سیاسی-اقتصادی دست کم برای سه سال آتی روی میز داشته باشند که در صورت تمدید ریاست‌جمهوری ترامپ یا رئیس‌جمهور دیگری که همان رویکرد را داشته باشد، آن را تمدید کنند و الا فرصت‌های بسیاری را در این سه سال از دست می‌دهند. در واقع آنها با این تصمیم‌گیری‌های موردی (برجام، تعرفه‌ها، ناتو، ...) عملاً در حالی که هزینه این دوره متفاوت را می‌پردازند به دلیلِ فقدان برنامه جامع از همه مزیت‌هایش استفاده نمی‌کنند.

این دقیقاً همان چیزی است که ترامپ می‌خواهد. او تلاش کرد در سخنانش دل اروپاییان را به دست آورد و از بروز شکاف سیاسی جلوگیری کند. او گفت روابط با کانادا و اروپا «بسیار درخشان» است و آن کسی که باید بخاطر توافقات «غیرمنصفانه» تجاری میان کشورهای غربی با آمریکا محاکمه شود، سران غربی نیستند: «در واقع من به این رهبران تبریک می‌گویم که توانسته‌ بودند چنین توافقت تجاری را که به نفع کشورشان است، با آمریکا ببندند». او در عوض سران پیشین ایالات متحده را به خاطر آنچه «رهاکردن مزیت آمریکا برای ده‌ها و دهه‌ها» دانست، مورد انتقاد قرار داد.

به هر حال ماه‌های آینده مشخص خواهد شد اروپا که پیشتر دنباله‌رو سیاست خارجی آمریکا بود، آیا باز هم در پازل این قدرت جهانی بازی می‌کند یا خیر؟

منابع

https://edition.cnn.com/2018/06/09/politics/g7-donald-trump-foreign-policy/index.html

https://www.bbc.com/news/world-us-canada-44427660

http://www.businessinsider.com/photo-merkel-trump-g7-summit-leaders-tensions-trade-2018-6

https://sputniknews.com/analysis/201806091065260946-trump-us-losing-superpower-status/

http://www.euronews.com/2018/06/09/is-this-the-photograph-that-sums-up-the-g7-summit

https://www.aljazeera.com/news/2018/06/disputes-trade-tariffs-russia-overshadow-g7-summit-180609141815039.html

https://www.reuters.com/article/us-g7-summit/trump-demands-end-to-unfair-trade-after-g7-summit-idUSKCN1J50H3

https://g7.gc.ca/en/official-documents/charlevoix-g7-summit-communique