سرویس جهان مشرق- دو سال پیش بود که اسلام‌آباد از گروه‌های بشردوستانه غربی که در این کشور فعالیت می‌کنند، درخواست کرد مشخصات خود را ثبت کنند در غیر این صورت مجوز فعالیت نخواهند داشت. حالا ۲۱ مورد از این گروه‌ها با وجود مراجعه و ارائه اطلاعات خود محکوم به اخراج از پاکستان هستند زیرا وزارت کشور در اواخر نوامبر طی نامه‌ای به آنها اعلام کرد امکان ثبت نامشان وجود ندارد. چرا؟

داستان به سال ۲۰۱۰ میلادی برمی‌گردد. در آن سال اتفاقی افتاد که مقامات این کشور را نسبت به حضور چنین بنیادها و گروه‌هایی به شک انداخت. وقتی سیل ویرانگر منجر به آوارگی میلیون‌ها انسان و عدم دسترسی آنها به امکانات اولیه شد، سیلی از کمک‌های بشردوستانه به سمت پاکستان به راه افتاد، از جمله یک برنامه رایگان برای واکسیناسیون مردم در شهر ایبت‌آباد از سوی گروه «کودکان را محافظت کنید» اجرا شد که بعداً مشخص شد مأموران سیا از آن به عنوان پوششی برای جاسوسی از مکان اختفای اسامه بن لادن استفاده کرده‌اند. چندی بعد خبر قتل بن لادن از سوی اوباما که خود از حامیان اصلی انجمن‌های غیردولتی بود، منتشر شد. در ژانویه ۲۰۱۰ نیز یک مأمور سیا در لاهور، دو پاکستانی را با شلیک گلوله از پای درآورده بود.

از همان سال، مأموران انتظامی و همچنین افراد ISI (سازمان امنیت پاکستان) بازرسی از دفاتر کمک‌های بشردوستانه را بیشتر کردند، رفت و آمد آنها را محدود کردند و در ارائه ویزا سخت‌گیری نمودند. پال هیلی عضو یک بنیاد هلندی  حتی یک عضو آمریکاییِ گروه «خدمات امداد کاتولیک» را بازداشت کرده و پس از ۹ روز بازداشت، او را از کشور بیرون کردند. یکی از مدیران اروپایی در گروه‌های امداد می‌گفت بیم از نفوذ سیا موجب شده به او اجازه ندهند کارکنانش را به مناطق روستایی بفرستد. او می‌گفت نیمی از کمک‌ها مجوز می‌گیرد و به مقصد می‌رسد در حالی که نیاز مردمِ آسیب‌دیده دوبرابرِ کل کمک‌ها است.

البته کارگروه حمایت‌های بشردوستانه در پاکستان که مجموعاً ۶۳ گروه را شامل می‌شود، ادعا می‌کند ۲۹ میلیون شهروند پاکستانی مستقیماً از خدمات این گروه‌ها و بنیادها بهره‌مند می‌شوند، دست‌کم ۵ هزار نفر را به استخدام درآورده‌اند و سالانه بیش از ۲۸۰ میلیون دلار هزینه می‌کنند.

از جمله گروه‌هایی که باید فعالیت‌های خود را متوقف کرده و تا دو ماه دیگر از پاکستان خارج شوند، بنیاد جامعه باز (Open Society وابسته به جورج سوروس و فعال در انقلاب‌های رنگی) و اکشن اِید (Action Aid از آفریقای جنوبی و حامی حقوق زنان و آموزش محرومان) را می‌توان نام برد.

بنیاد جامعه باز، اولین بار در سال ۲۰۰۵ میلادی و به بهانه کمک به زلزله‌زدگان وارد پاکستان شد و تنها سه میلیون دلار برای آنها هزینه کرد. پس از سیل گسترده در سال ۲۰۱۰ میلادی نیز ۶ میلیون از کمک‌های این بنیاد به مردم پاکستان رسید.

در نامه وزارت کشور پاکستان، جزئیات دلیل اخراج این گروه‌ها رسماً نیامده و جالبتر اینکه تا ۹۰ روز به آنها فرصت داده شده تا به این حکم اعتراض کنند، در حالی که تا ۶۰ روز پس از دریافت حکم موظف به خروج از کشور هستند.

جمع‌بندی

در ناجوانمردی سیا همین بس که در زمانی که مردم پاکستان به کمک فوری احتیاج داشته‌اند، از این فضا برای جاسوسی در کشورشان استفاده کرده، با اینکه می‌دانسته در صورت افشاشدن این عملیات، چه ضربه جدی‌ای به کمک‌های بشردوستانه به مردم آسیب‌دیده می‌خورد.

قطعاً گروه‌های بشردوستانه فراوانی در جهان فعالیت می‌کنند که هدفی جز جمع‌آوری کمک‌های مردمی در حوزه‌های مختلف و ارائه آنها به مردم نیازمند ندارند. برخی از آنها واکسن می‌زنند، برخی مدرسه رایگان دایر می‌کنند، برخی دیگر از حقوق اقشار مظلوم مانند کودکان و زنان حمایت می‌کنند و ... اما به همان میزان می‌توان قاطعانه گفت که تاریخ شاهد سوءاستفاده دولت‌ها از این انجمن‌های مردمی برای نفوذ، جاسوسی، تحت تأثیر قراردادن  افکار عمومی و نخبگان و نهایتاً استعمار جدید بوده است. نظارت بر فعالیت چنین بنیادها و گروه‌هایی از ضروریات کشورهای در حال توسعه است. حالا اینکه آیا اخراج این گروه یا آن گروه به صورت کارشناسی صورت گرفته یا نه، دولت پاکستان فعلاٌ پاسخی نداده است.

منابع:

http://www.readingeagle.com/ap/article/pakistan-moves-to-evict-۲۱-foreign-aid-groups

https://www.rferl.org/a/pakistan-charity-groups-soros-open-society-msf/۲۸۹۱۶۸۳۳.html

https://www.theguardian.com/world/۲۰۱۱/jul/۲۶/us-pakistan-spy-aid-floods

https://www.pakistantoday.com.pk/۲۰۱۷/۱۲/۱۵/ngos-ordered-out-of-pakistan-warn-thousands-will-lose-life-saving-aid