سرویس اقتصاد مشرق - بیش از ۲ سال پیش، زمانی که همه منتظر بودند تا مجلس طی روند قانونی خود معایب و محاسن برجام را بررسی و در خصوص اجرای آن تصمیم‌گیری کند، برخی از نزدیکان دولت و مسئولان کشور اما رویه دیگری در پیش گرفتند.
این افراد که آن روزها در لباس خیرخواهی برای کشور سخن می‌گفتند و سایرین را به بدترین ادبیات ممکن مخاطب قرار می‌دانند، هر روز مزایای جدیدی برای برجام می‌تراشیدند و چنان با اطمینان نسبت به آن اظهار نظر می‌کردند که گویی اگر کسی مخالفتی با آن داشت، از بهبود شرایط کشور و مردم ناراضی بود.
از این نمونه ادعاهای پوشالی که بسیار مطرح می شد و مسئولان دولتی نیز پرچمدار تکرار آن بودند می‌توان به ضرر روزانه کشور از تایید نشدن برجام اشاره کرد.
ماجرا از این قرار بود که در دورانی که کمیته بررسی برجام در مجلس مشغول تحقیق در خصوص بندهای توافق هسته ای ایران و ۵+۱ بود یکی از دیپلمات‌های سابق و از اعضای تیم مذاکرات هسته‌ای در دوران حسن روحانی، در اظهارنظری از ضرر روزانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون دلاری کشور براثر تاخیر در اجرای برجام سخن گفت که با استقابل زایدالوصف رسانه‌های زنجیره‌ای نیز روبرو شد.
ناصری در خصوص این ادعای خود گفته بود:
در طول سالهای ۸۶ تا ۹۲ حدود ۸۰۰ میلیارد دلار ورودی و به همین میزان خروجی داشتیم. با اعمال هزینه پول و هزینه گران خرید کالا به میزان ۲۰ تا ۲۵ درصد، می شود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون دلار در روز. با احتساب ۲۲ تا ۲۳ روز تاخیر اجرای برجام هم می شود ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ میلیون دلار بابت تاخیر اجرای برجام.
او که در این زمینه، نوک حمله خود را هیئت بررسی برجام در مجلس قرار داده بود، از ضرر ۲.۵ میلیارد دلاری کشور طی ۲۲ روزی که سند توافق هسته ای در حال بررسی بود خبر داد و با این سخنان قصد داشت نمایندگان را در فشار برای بررسی بی دقت و سریع برجام قرار دهد.
اما نکته عجیب‌تر تکرار این ادعا از سوی سایر مسئولین دولتی بود که در ادامه بررسی می‌کنیم.
در این زمینه می‌توان به اظهارات اکبر ترکان مشاور ارشد رئیس جمهور و نماد "ما نمی‌توانیم" اشاره کرد. او هم برای این که از این قافله عقب نماند در مصاحبه‌ای که با روزنامه شرق داشت از ضرر روزانه حداقل ۱۰۰ میلیون دلاری و یا به عبارتی اگر دلار را ۴۰۰۰ تومان در نظر بگیریم از ضرر روزانه ۴۰۰ میلیارد تومانی کشور در اثر تاخیر در اجرای برجام سخن گفته بود.
ترکان در این مصاحبه در چند جا این ادعای خود را مطرح کرد و با انتقاد از نمایندگان مجلس گفت:
نمایندگان محترم مجلس باید متوجه باشند هر روز تأخیر در اجرای موافقت‌نامه وین صد میلیون دلار به ایران ضربه وارد می‌کند. شاید گفتن این رقم تعجب همگان را برانگیزد، اما واقعیت تحریم‌ها و اثرگذاری آن در سالهای گذشته بر همگان آشکار شده است و امروز همه بی‌صبرانه منتظرند برجام اجرا شود. من تردیدی ندارم اجرای برجام تا حدود زیادی می‌تواند مشکلات اقتصادی کشور را حل کند.
بنابراین هیچ منطقی وجود ندارد که ما در تسریع توافق‌نامه‌ای که ممکن است شرایط اقتصادی ایران را بهتر از شرایط تحریم‌ها کند، تأخیر داشته باشیم.
نمایندگان تصمیم خود را بگیرند ما باید به ضرر روزانه صد میلیون دلاری که به ما وارد میشود، پایان دهیم این امر جز با وحدت میسر نخواهد شد. مجلس باید مراقب حاشیه‌سازی‌های عده‌ای در گوشه‌وکنار باشد. شاید برخی نخواهند توافق اجرا شود و تحریم‌ها پایان یابد. شاید برخی نخواهند به رانتی که برایشان فراهم شده پایان دهند. مجلس باید فارغ از حاشیه‌سازی‌های سیاسی کارش را تمام کند.
نهاوندیان مسئول دفتر رئیس‌جمهور در دولت یازدهم دیگر مسئولی بود که در بحبوحه بحث‌های برجامی در مجلس از هزینه ضرر روزانه برجام برای اقتصاد کشور سخن گفت.
نهاوندیان که برای شرکت در جلسه کمیسیون برجام به مجلس رفته بود در جمع نمایندگان گفت:
هزینه مبادله تجارت بالای صدمیلیارد دلار که ما در هشت سال گذشته داشته ایم حداقل سالانه ۱۵میلیارد دلار می شود. این مبلغ یعنی در روز تحمیل ۱۳۰میلیارد تومان هزینه بر ملت ایران. وقتی هزینه تمام شده یک کالا بالا می رود تک تک خانواده های ایرانی آن را می‌پردازند.
در واقع مسئول دفتر رئیس جمهور در دولت قبل هم ضرر تاخیر اجرای برجام را تایید کرد اما با شیب ملایم!
اما از همه این‌ها عجیب تر می‌توان تایید به ضمنی تاثیر برجام بر اقتصاد کشور و ضرر تاخیر در سخنان حسن روحانی رئیس جمهور اشاره کرد.
روحانی مهر سال ۹۴ در همایش صنعت و تجارت گفته بود:
از ابتدای تابستان تیم اقتصادی را فرا خواندم چرا که سه ماهه اول امسال نشان می‌دادکه به خاطر کاهش قیمت نفت و تأخیر در اجرای توافق هسته‌ای ممکن است در زمینه رونق اقتصادی با مشکلاتی مواجه شویم.
محمد شریعتمداری هم که اکنون وزیر صنعت و تجارت دولت دوازدهم است و آن روزها معاون اجرایی رئیس جمهور در دولت یازدهم بود هم دیگر مسئولی بود که علنا در خصوص هزینه های اجرا نشدن برجام سخن گفته بود.
شریعتمداری ۲۱ مهرماه سال ۹۴ در این خصوص گفته بود:
روز گذشته رئیس‌جمهور اعلام کردند که برخی فریادها را از جیب خود و هزینه خود سر بدهند نه آنکه از جیب مردم هزینه کنند. بر هیچ کس پوشیده نیست هر ثانیه که اجرای برجام به تاخیر بیفتد هزینه‌هایی به کشور تحمیل میشود که تاثیرات مختلفی حتی در سطح رفاه عمومی نیز دارد.
براساس آنچه تاکنون گفته شد، عمده مسئولان دولتی که هم‌اکنون نیز مناصب بسیار مهمی را برعهده دارند متفق القول بر این ادعا تاکید کردند که تاخیر در اجرا شدن برجام در زمان رسیدگی در مجلس روزانه حداقل ۱۰۰ میلیون دلار برای کشور هزینه دارد که اگر این رقم را به معادل ریالی آن تبدیل کنیم بالغ بر ۴۰۰ میلیارد تومان هر روز کشور متضرر میشود.
اما از سوی دیگر ۲۷ دی ماه ۹۴ برجام رسما اجرایی شد. این بدان معناست که از این تاریخ به بعد، جلوی ضرر روزانه حداقل ۱۰۰ میلیون دلاری گرفته و این مقدار به سود تبدیل شد.
همچنین اگر مدت زمان گذشته از روز اجرای برجام را نیز در نظر بگیریم، مشاهده خواهیم کرد که تاکنون نزدیک به ۲۲ ماه از روز اجرا گذشته است. بطور دقیق می‌توان گفت اکنون ۶۶۷ روز از زمان آغاز اجرای رسمی برجام می‌گذرد.
حال کافیست براساس ادعاها و اظهارنظرهای مسئولان، همین رقم روزانه ۱۰۰ میلیون دلار که در واقع میشود روزی ۴۰۰ میلیارد تومان را در مدت زمان گذشته ضرب کنیم.
مشاهده می‌کنید که حاصل ضرب این دو عدد (حداقل ۱۰۰ میلیون دلار در روز و قیمت دلار ۴۰۰۰ تومان) رقم نجومی حدود ۲۶۷ هزار میلیارد تومان میشود که اگر این میزان را بخواهیم بین جمعیت ۸۰ میلیونی کشور تقسیم کنیم خواهیم دید به هر شخص بیش از ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان می‌رسد که با توجه به تغییرات قیمت دلار میانگین سه میلیون را محاسبه می‌کنیم.
در طرف مقابل، این مبلغ ادعایی برای هزینه های تاخیر در اجرای برجام فارغ از آن مبلغیست که قرار بود پس از اجرای برجام از پولهای بلوکه شده ایران آزاد شود. بررسی ادعاهای مسئولان در خصوص این مبلغ البته بررسی جداگانه‌ای میخواهد اما آنچه تاکنون از سوی مسئولان اعلام شده، حداقل ۱۰۰ میلیارد دلار معادل ۴۰۰ هزار میلیارد تومان طی این مدت از پولهای بلوکه شده آزاد شده است. ناگفته نماند که ترامپ رئیس جمهور آمریکا در توئیتی مبلغ پولهای در دسترس ایران در پسابرجام را ۱۸۰ میلیارد دلار عنوان کرده بود.
در واقع اگر رقم ۲۶۷ هزار میلیارد تومان که از بابت اجرای برجام به سود تبدیل شد را به اضافه حدود ۴۰۰ هزار میلیارد بابت آزادسازی دارایی‌های ایران کنیم با رقم نجومی ۶۶۷ هزار میلیارد تومان مواجه خواهیم بود. رقمی که در حدود سه سال بودجه کشور را شامل میشود و شاید بیشتر از بودجه عمرانی کل تاریخ بعد از انقلاب باشد.
از همین‌رو نیز این مسئله به عنوان علامت سوال بزرگی در مقابل دیدگان مردم قرار دارد که باید کسانی که چنین ادعایی در خصوص ضررهای اجرا نشدن برجام مطرح کردند حال پاسخگو باشند که یا صریح مشخص شود این مبلغ کجاست و کجا هزینه شده و این حجم عظیم پول چرا در زندگی مردم هیچ بهبودی حاصل نکرده است و یا اگر بیان این ادعا فریب افکار عمومی بوده بیایند و به صراحت از مردم ایران عذرخواهی کنند چراکه چندین سال کل اقتصاد و صنعت و معیشت کشور و مردم را درگیر توافقی کردند که تاکنون اثر ملموسی بر زندگی مردم نداشته است.
۱۸:۳۷ - ۱۳۹۶/۰۸/۲۲
