به گزارش مشرق، سرانجام پس از 9 سال توافق بین ایران و روسیه برای فروش موشک های پیشرفته اس -300 روسی به ایران، هفته گذشته آژانس صادرات تسلیحات روسیه اعلام کرد که مسکو فرایند تحویل سامانه های دفاع موشکی اس - 300 را به تهران تکمیل کرده است.

در این گزارش به بررسی قابلیت های اس 300 و نقش آن در افزایش توان دفاعی کشور می پردازیم: 

توافق اس 300 

دولت ایران و شرکت "روس آبارون اکسپورت" شرکت دولتی صادرات و واردات تسلیحات و تجهیزات نظامی روسیه در سال 2007 قراردادی را امضا کردند که به‌ موجب آن، این شرکت موظف شد تا 5 آتشبار اس 300 را به‌ ارزش حدود 800 میلیون دلار به ایران تحویل دهد، اما دیمیتری مدودف، رئیس جمهور وقت روسیه در سال 2010 میلادی پس از صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران از تحویل اس 300 به تهران خودداری کرد.

به دنبال این اقدام روسیه، ایران نیز به دادگاه بین ‌المللی شکایت کرد و نهایتا دادگاه، رای خود را صادر و روسیه را محکوم کرد و مقرر شد که مسکو طبق قرارداد، حدود 4 میلیارد دلار به ایران غرامت بپردازد، اما این بار مسکو وجود نقص فنی در سامانه اس – 300 را مانع فروش آن به ایران اعلام کرد تا به این بهانه تحویل این سامانه ها به ایران را به تاخیر بیندازد. 

روسیه به جای فروش اس 300 راه های جایگزین را آزمایش کرد تا بتواند از زیر بار پرداخت غرامت به ایران رها شود و به همین منظور فروش سامانه‌ های موشکی «آنتی-2500» به ایران در ازای سامانه موشکی اس-300 را پیشنهاد داد که با مخالفت ایران مواجه شد.  

در زمانی که مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 در جریان بود، مقامات مسکو تحویل اس 300 به ایران را به باز پس گیری شکایت ایران از روسیه در داگاه بین المللی مشروط کردند که ایران تا معلوم نشدن موضع قطعی روس ها به پیگیری های خود در دادگاه بین المللی ادامه داد.

سرانجام ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در آوریل 2015 با صدور فرمانی ممنوعیت فروش سامانه اس 300 به ایران را لغو و با تحویل این سامانه ضد هوایی موافقت کرد و اولین محموله این سامانه ها در ماه آوریل 2016 به ایران تحویل داده شد و پس از گذشت 6 ماه، سرانجام هفته گذشته مسکو اعلام کرد که سامانه اس 300 به طور کامل به ایران تحویل داده شد. بدین ترتیب پرونده پُر تنش بین ایران و روسیه پس از 9 سال بسته شد و تدثیر مثبتی بر روابط دو کشور گذاشت. 

هرچند برخی کشورها، فروش این سامانه به ایران را مغایر با قطعنامه های شورای امنیت می دانند، اما مقامات روسیه و ایران تاکید کرده اند که تحویل اس 300 هیچ مغایرتی با قطعنامه های سازمان ملل ندارد. 

قابلیت های اس 300 

سامانه موشکی اس 300 قابلیت های زیادی دارد که آن را در رده پیشرفته ترین سامانه های ضد هوایی جهان قرار داده است. اس 300 یک سامانه موشکی سطح‌ به‌ هوای دوربرد با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌هاست. اس 300 پی‌ام‌یو 2 (S-300 PMU2) که به ایران تحویل داده شده است، به‌عنوان یکی از مرگبارترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های موشکی خانواده اس300 است و آن‌ طور که روس‌ها اعلام کرده‌اند، زمان آماده سازی این نوع از سامانه‌ ها، حدود 5 دقیقه‌ است که این خود یکی از ویژگی‌ های مهم سامانه موشکی اس300 پی‌ ام ‌یو به شمار می ‌رود.

این سامانه توانایی پیگیری همزمان 100 هدف و درگیری همزمان با 12 هدف را دارد و موشک های آن از نوع انبار شونده است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچ گونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند. اس - 300 به گونه ای ساخته شده است که می تواند بروز رسانی شود و مدل های قدیمی اش با مدل های تازه سازگار شوند و این موضوع یکی از قابلیت های این سامانه موشکی است.

مجموعه اس 300 قادر است نه فقط هواپیماها، بلکه موشک های بالستیک را نیز منهدم کند. این مجموعه قادر است، همزمان شش هدف را با شعاع برد حداکثر تا 200 کیلومتری منهدم کند. برد و ارتفاع درگیری بالا، مقاومت بسیار مناسب در برابر جنگ الکترونیک، تحرک بسیار زیاد و همچنین قابلیت شبکه شدن با سایر سامانه های راداری و تسلیحات پدافندی، همه و همه از اس 300 یک مدافع نیرومند می سازد. 

تغییر معادله در توان دفاعی ایران 

‌بکارگیری سامانه موشکی اس –300 از سوی نیروی پدافند هوایی ایران با توجه به مشخصات و مقدوراتی که از آن برخوردار است، مسلماً تأثیر قابل توجهی بر افزایش توان بازدارندگی ایران خواهد گذاشت. این توانمندی جدید باعث خواهد شد تا دشمنان ایران در زمینه تجاوز هوایی یا موشکی احتمالی علیه ایران محاسبات خود را تغییر داده و در روش های مقابله با ایران دقت عمل بیشتری از خود نشان دهند. 

باتوجه به برد 200 کیلومتری اس 300، اگر این موشک ها در چهار گوشه ایران و همچنین تهران مستقر شوند، می توانند حریم هوایی ایران را به طور کامل پوشش داده و اجازه ندهند که هیچ جنبنده ای به حریم هوایی ایران نزدیک شود و بدین ترتیب قدرت هوایی کشورمان به فراتر از مرزها گسترش خواهد یافت.   

هرچند سامانه اس-300 مبتنی بر منطق دفاعی ایران است، اما با توجه به این که کشورهای عربی و متحد آمریکا بیشترین تهدید را برای ایران ایجاد می کنند، بدین ترتیب استقرار این سامانه در سواحل جنوبی ایران می تواند معادلات در خلیج فارس را به نفع ایران تغییر دهد، زیرا چنین توانمندی هایی به ایران امکان خواهد داد هواپیماهای نظامی آمریکا و متحدانش را در سراسر منطقه خلیج فارس رهگیری کند. اگر سامانه های موشکی اس 300 در شهرهای جنوبی ایران مستقر شود فرودگاه بین المللی و پایگاه دریایی آمریکا در بحرین که بزرگترین پایگاه واشنگتن در خلیج فارس است هر دو در فاصله رهگیری 150 مایلی قرار خواهند گرفت.    

در شرایطی که مثلث عربی-غربی- صهیونیستی کمر به نابودی محور مقاومت بسته اند و با تقویت تروریست ها سعی دارند مرزهای ایران را ناامن کنند، استقرار سامانه دفاع هوایی اس-300 به ایران این امکان را خواهد داد تا وجهه بین ‌المللی و توان و اقتدار نظامی خود در منطقه را افزایش دهد و خطر تهدیدات خارجی را کاهش دهد. 

کارشناسان غربی بر این باورند که برای بیش از یک دهه آمریکا و متحدانش قادر بودند در حریم هوایی خاورمیانه آزادانه فعالیت کنند. دوستان آمریکا در منطقه می توانستند روی حمایت هوایی و مانورهای آزادانه حساب باز کنند، اما ورود سامانه موشکی اس-300 به ایران این روند را به کلی تغییر و مانور قدرت آمریکا و متحدانش را کاهش خواهد داد. 

حفاظت از تاسیسات هسته ای ایران 

باتوجه به حساسیت دشمنان ایران به برنامه هسته ای کشور و خطر تهدیدات خارجی برای مقابله با آن، استقرار اس 300، این امکان را به تهران می دهد تا یک حلقه دفاعی و امنیتی گسترده ای در اطراف نیروگاه های هسته ای کشور ایجاد کند و به این ترتیب پدافند هوایی ایران تقریبا در برابر هرگونه حمله به جز پیشرفته ترین جنگنده های آمریکا، غیر قابل نفوذ خواهد شد و امنیت مراکز هسته ای به حداکثر می رسد و خطر اقدام نظامی علیه ایران در صورت نقض موافقتنامه هسته ای را کاهش خواهد داد. اخیرا یک سامانه از اس 300 ها در سایت «فردو» مستقر شده است تا از تاسیسات هسته ای محافظت کند. با استقرار این سامانه ها در تاسیسات آب سنگین اراک و احتمالا در سایت «نطنز» اصفهان امنیت تاسیسات هسته ای ایران در برابر خطرات احتمالی بیش از پیش تضمین خواهد شد.     

بالا بردن هزینه های جبهه غربی- صهیونیستی 

استقرار اس 300 در خاک ایران هزینه دشمنان این مرز و بوم را به مراتب افزایش خواهد داد. این سامانه در کنار توانمندی های بومی تسلیحاتی ایران، اقتدار نظامی کشور را بالا می برد. آمریکا که همواره از روی میز بودن گزینه نظامی علیه ایران سخن می گوید، برای مقابله با این سامانه ضد هوایی باید پیشرفته ترین و گرانترین جنگنده ها و موشک های خود را بکار بگیرد. از این رو، برخی مقامات در وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) خواستار توسعه رویکردهایی هستند که بتواند سامانه های اس 300 را خنثی سازد.

یک کارشناس سیاسی-نظامی در این باره به نشریه روسی وزگلیاد گفت: «برای انهدام مجموعه «اس – 300» به حداقل 36 فروند هواپیما و حتی، بیشتر نیاز است. برای انهدام پنج سیستم «اس – 300» به 180 فروند هواپیما نیاز است. در این میان، البته، خساراتی نیز وارد خواهد شد.

این کارشناس در پایان گفت: «برای انهدام این مجموعه، باید در ساختار گروه ضربتی، 200 – 150 فروند هواپیما وارد عمل شود. و البته این هواپیماها فقط کار این مجموعه ها را خنثی خواهند کرد، نه آن که آنها را نابود کنند. خنثی کردن به این معناست که مجموعه «اس – 300» بعد از چند ساعت آمادگی جنگی خود را باز خواهد یافت و مجددا برای وارد عمل شدن آماده خواهد بود».  

سران صهیونیسم و امریکا همیشه از احتمال حمله گسترده علیه تأسیسات هسته ‌ای ایران سخن گفته ‌اند و با توجه به عدم تجهیز پدافند هوایی ایران به سامانه‌ های ضد هوایی مؤثر و قدرتمند، همواره آن را اقدامی عملی و کم هزینه تلقی کرده‌اند، اما اکنون امریکایی ‌ها و متحدان اروپایی و صهیونیستی آن ها ناچار هستند مؤلفه‌ های جدیدی از جمله افزایش توانایی بازدارنده ایران را منظور نمایند، زیرا امنیت مرزهای هوایی ایران به نسبت گذشته افزایش یافته است و این برخلاف خواسته جبهه غربی- صهیونیستی است.        
صهیونیست ها که از توان بالای دفاعی نیروهای مسلح ایران در زمین و هوا و دریا آگاه هستند، می دانند که با اضافه شدن این سامانه ضد موشکی، تصور میزان قدرت پدافندی ایران هم برایشان سخت و غیر قابل تحمل خواهد بود و به این خاطر، سران صهیونیست در سفرهای خود به روسیه نگرانی خود را از فروش این سامانه موشکی به ایران اعلام کرده بودند. یک فرمانده بلندپایه نیروی هوایی آمریکا در مصاحبه با دیلی بیست گفته است که ایران با در اختیار داشتن سامانه موشکی اس 300 و استقرار آنها می تواند بدون نگرانی از حمله هر کسی، هر کاری را که بخواهد ادامه دهد. 

سران واشنگتن و تل آویو این سامانه را نوعی تغییر موازنه به نفع محور مقاومت در خاورمیانه می دانند که به زعم آنها ممکن است برای امنیت رژیم صهیونیستی و متحدان عربی واشنگتن خطر آفرین باشد. به طور کلی، وجود سامانه های اس 300 باعث خواهد شد هر گونه اقدام نظامی علیه ایران حتی برای ارتش آمریکا بسیار دشوار و هزینه بر شود.      

از طرفی، استقرار این سامانه هوایی در ایران هزینه آمریکا و متحدانش در خلیج فارس را بالا می برد چراکه شیخ نشین های خلیج فارس برای مقابله با توان دفاعی ایران سعی خواهند کرد هزینه های نظامی خود را افزایش دهند تا پیشرفته ترین تسلیحات را از آمریکا خریداری کنند تا از قافله پیشرفت نظامی از ایران عقب نمانند و آمریکا نیز باید هزینه های بیشتری برای تقویت متحدانش انجام دهد تا امنیت اعراب و اسرائیل را افزایش دهد.      

نتیجه   

با تحویل کامل سامانه ضد هوایی اس 300، آسمان ایران بیش از پیش امن تر شده است. البته تاکنون تسلحات دفاعی ایران که با همت نیروهای داخلی ساخته شده اند، اجازه نداده اند کوچکترین تهدیدی مرزهای هوایی، زمینی و دریایی ایران را به خطر اندازد و نیروهای مسلح توانمند جمهوری اسلامی ایران سعی زیادی در بومی سازی این چنین سامانه های به خرج داده اند و در این زمینه موفقیت چشم گیری داشتند.

سامانه دفاعی باور 373 از این جمله است که یک سیستم پدافند هوایی دور برد ایرانی است که  در 29 فروردین ماه 1394 همزمان با روز ارتش جمهوری اسلامی ایران از آن در مراسم رژه رونمایی شد. این سامانه موشکی، همانند اس 300 ( s300) توانایی رهگیری و درگیری با اهداف متنوع را دارد بنابراین سامانه باور 373  علاوه بر قابلیت درگیری با اهداف ایرودینامیکی (هواپیماها) توانایی درگیری با موشک های بالستیک، کروز و هم چنین سایر موشک ها را دارد.  این سامانه موشکی که تمام اجزاء آن از رادار گرفته تا موشک در بخش های نظامی و دانشگاهی کشور انجام شده است در آن از 2 نوع یا 3 نوع موشک در برد ها و لایه های مختلف برای پوشش بهتر ارتفاعات استفاده می شود.

در مجموع استقرار این سامانه ها در مناطق مختلف ایران و به خصوص مراکز هسته ای به کابوسی برای جبهه سعودی – صهیونیستی تبدیل شده است و معادلات خاورمیانه را به نفع ایران تغییر خواهد داد.

روح الله صالحی-پایگاه بصیرت