به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، سال 87 طرحي كليد زده شد تا قانون وظيفه عمومي را كه از سال 50 تغيير نكرده بود و همان قانون با كمي تغييرات اجرا مي‌شد را اصلاح كنند. در اين قانون جديد متناسب با شرايط روز و جامعه تسهيلات و سخت‌گيري‌هايي براي مشمولان در نظر گرفته شد تا ميزان بهره‌وري از اين دوران بيشتر شود. اما از آن سال تا كنون كه اين طرح در مجلس به تصويب رسيد، اين قانون در بلاتكليفي به سر مي‌برد و به مرحله اجرا نرسيده است. در كنار اين، هر چند وقت يكبار شايعاتي هم درباره فروش مجدد سربازي، تحصيل سربازان و ... مطرح مي‌شود. براي پيگيري اين موضوعات سراغ سردار موسی کمالی، مدیر مشمولان ستاد کل نیروهای مسلح رفتيم كه ديدار با او در هر مقطعي حکم خبر تازه‌اي برای سربازی و سربازها دارد.
فرآيند اصلاح قانون جديد نظام وظيفه چگونه بود؟
ما بعد از رایزنی‌ها و برگزاری 100 جلسه کارشناسی با حضور نمایندگان دستگاه‌های مختلف لایحه اصلاح قانون سربازی را تهیه کردیم که در سال 87 و 88 در مجلس به تصویب رسید. بعد ازآن ستاد کل تمهیداتی را انجام داد تا همه مشکلات باقي مانده حل شود اما مشکل بار مالی به قوت خودش باقی ماند. پیش‌بینی ما بار مالی حدود 2000 تا 2200 میلیارد تومان بود که بعد یک طرح میانه دادیم که بار مالی‌اش را به شدت کاهش داد و به حدود 600 میلیارد تومان رسيد. ولي دولت از
25 اسفند سال 88 که اصلاحیات مورد نظر شورای نگهبان هم انجام شد هنوز نظری را درباره این قانون اعلام نکرده است. دولت یا باید اعلام کند که بار مالی این قانون را قبول دارد یا بگوید این را قبول ندارد . ولي دریغ از اینکه دولت در این رابطه حرفی زده باشد! خلاصه آخرین خبر این است که منتظر دولت هستیم.
پس تمدید قانون فعلی تا آخر سال 90 ادامه دارد؟
بله. لذا الان نمی‌توان تغییرات را پیش‌بینی کرد ولی من با توجه به اینکه مسئولیت این کار را دارم پیش‌بینی می‌کنم که تا سه سال بعد از 90 هم وضعیت به همین منوال باقی خواهد ماند.
ولی از سال 91 قانون جدید ابلاغ خواهد شد؟
معلوم نیست. شاید مجلس تصمیم نگیرد. قانون گذار باید تصمیم بگیرد درباره این مشکلات چه باید کرد.
مشكلاتي مثل بار مالي قانون قابل حل نيست؟
در این قانون پیش‌بینی شده است تا حقوق سربازها به شدت افزایش پیدا کند. ماده 49 می‌گوید حقوق سربازان حداقل 60 درصد و حداکثر 90 درصد حقوق کارکنان نیروهای مسلح است. شما اگر در نظر بگیرید که دولت 90 درصدحداقل حقوق نیروهای مسلح را به سرباز بدهد، می‌شود 378 هزار تومان . این حقوق رقم بالایی است. الان حقوق سربازها حدود 40 تا 80 هزار تومان است. ستاد کل با افزایش این مقدار حقوق مخالف بود و به مجلس اعلام کردیم که بهتر است به جای حقوق، سراغ خوراک، پوشاک و زیست سرباز برویم. کیفیت جایی که سرباز نگه‌داری می‌شود را بهتر کنیم. دولت هم خوراک را اضافه کرد و هم پوشاک را.
در مورد خروج از كشور مشمولان هم تصميم جديدي گرفته شده است؟
در قانون جدید براي خروج از كشور مقررات واحدي وجود ندارد و بيشتر اعمال سليقه مي‌كنند. ما اعلام كرديم كسي كه مدرك كارشناسي دارد و مي‌خواهد برود كارشناسي‌ارشد بخواند اگر وزارت علوم دانشگاه و رشته‌اش را تاييد كند مي‌تواند برود.
همان طور كه گفتيد اين اواخر در چند مورد مشكلاتي هم براي خروج از كشور ورزشكاران و اعضاي بعضي تيم‌هاي ورزشي پيش آمد. براي خروج از كشور اين قشر چه تصميمي را در دستور كارتان داريد؟
ما از الان به همه ورزشكاران هشدار مي‌دهيم و به مسئولان هم خاطرنشان مي‌كنيم كه فراموش نكنند طبق قانون هر كسي 18 سالش تمام مي‌شود بايد تكليف نظام وظيفه‌اش را روشن كند. يا بايد سربازي برود، يا معافيت بگيرد يا برگه گواهي مبني بر معافيت تحصيلي بگيرد و وقتي كسي اين مدارك را فراهم نكند موقع خروج از كشور مشكل پيدا مي‌كند.
با سازمان‌ها و نهادهاي مربوط گفت وگو و مذاكراتي هم داشته‌ايد؟
با وجود همه اين مشكلات ما باز هم با فدراسيون توافق كرديم كه از اين به بعد اگر مي‌خواهيد با ورزشكاري كه 18 سال سن دارد قرار داد ببنديد بايد يكي از اين مدارك يعني كارت پايان خدمت،كارت معافيت يا مجوز سازمان وظيفه عمومي را داشته باشد. اگر فدراسيون‌ها اين تعهد و توافق را رعايت و اجرا كنند ما هم اجازه خروج اين بازيكن‌ها را مي‌دهيم اما اگر اجرا نكنند و همين طوري دوباره قرارداد ببندند در سال 90 به هيچ وجه با كدخدامنشي و با خواهش‌هايي مثل اينكه زير سوال مي‌رويم، مشكلات حل نخواهد شد. امسال به طور جدي دنبال اين هستيم كه قانون خدمت وظيف عمومي را در مورد ورزشكاران اجرا كنيم.
به جز اينها قرار است چه امتيازها و مجازات‌هاي ديگري براي سربازان اعمال شود؟
یکسان‌سازی زمان مشمولیت یکی از تسهیلات است. قانون‌گذار می‌گوید کسی که از اولین روز فروردین وارد سال 18 سالگی می‌شود مشمول است. در قانون جديد گفتيم هر كسي در ماه تولدش در شمول قانون قرار مي‌گيرد. به این ترتیب مشمولان دو ماه مختلف ديگر با يك چوب رانده نمي‌شوند.
در اين مورد مشمولان هميشه درباره تاريخ اعزام و كمي عقب و جلو شدن آن با مشكلاتي روبه‌رو هستند.
موضوع اين است كه قانون‌گذار بگويد كه هر وقت تو را احضار كردم بايد بيايي. اين مشمول ممكن است بيمار باشد، در حال ازدواج باشد، پدر و مادرش فوت كرده باشد یا عروسي داشته باشد. ما گفتيم از اين به بعد هركس در ماه تولدش سرباز مي‌شود اما شش ماه فرصت دارد كه خودش را معرفي كند و در اين مدت غايب هم حساب نمي‌كنيم. از آن طرف هم به سازمان وظيفه شش ماه فرصت دادیم تا فردي كه مراجعه مي‌كند را به خدمت اعزام كند. اگر نمي‌تواند بايد معافش كند.
يعني تحت هر شرايطي اگر امكان اعزام نداشت، بايد معافش كند؟!
بله، آن سازمان بايد بگويد آمار اضافه است و نمي‌توانم سربازها را اعزام كنم. فرد هم مي‌تواند برود شكايت كند و بگويد كه من مراجعه كردم و گفتند برو هفت ماه ديگر بيا. نمي‌تواند بگويد مازاد داريم و برو چند ماه بعد بيا. زماني كه ما كسر خدمت‌ها و امتيازات را اعلام كرديم احساس كرديم كه جواني كه تحصيل كرده است و مي خواهد سربازي برود بايد منتظر اعزام بماند و ديديم كه این منطقي نيست.
برای این مشکل راهکاری ارئه دادید؟
بله. قانون گذار براي كسي كه فارغ‌التحصيل مي‌شود يا ترك تحصيل مي‌كند و انصراف مي‌دهد چيزي نگفته است و نظام وظيفه مي‌گويد چهار تا شش ماه فرصت دارد كه خودش را معرفي كند. ما آمديم و گفتيم كه ايشان مي‌خواهد درس بخواند، كنكور بدهد يا هر كاري مي‌خواهد بكند، همه يك سال فرصت دارند كه خودشان را معرفي كنند. در اين يك سال مي‌توانند در مقاطع بالاتر پذيرفته شوند و درس بخوانند.
حتما در کنار این تسهیلات سخت‌گیری‌هایی هم قرار داده‌اید، از آنها هم بگوييد.
طبق قانون جديد كساني كه برخلاف قانون عمل كنند مجازات مي‌شوند و نقره داغ مي‌كنيم! يكي اينكه بحث انفصال را در نظر گرفته‌ايم. کارفرماها هم به ازاي هر بار كه سربازي را به عهده مي‌گيرند بار اول هزينه يك سرباز و بار دوم هزينه سه سرباز را بايد پرداخت كنند. زمان هم براي آنها نگذاشته‌ايم.
گويا درباره مشكل مشمولاني كه معتاد هم هستند، راهكاري در نظر گرفته‌ايد.
براي مشمولان معتاد الان واقعا قانوني نداريم كه چه وضعيتي پيدا مي‌كنند. ما نمي‌توانيم بگوييم كسي كه معتاد باشد اعزام نمي‌كنيم و معافش مي‌كنيم. كسي كه كادر است را مي‌توانيم اخراجش كنيم اما سرباز را نمي‌توانيم اخراج كنيم. ما گفتيم كه سازمان وظيفه عمومي موظف است كه همه را موقع اعزام معاينه كند. در پادگان هم كه سرباز را تحويل مي‌گيرند باز بايد معاينه كنند. گفتيم سربازي كه معتاد تشخيص داده شد تا شش ماه ارفاق مي‌كنيم و اعزامش نمي‌كنيم. ولي اگر تا شش ماه نيامد نه اعزامش مي‌كنيم و نه معافش مي‌كنيم. بلاتكليف نگه مي‌داريم. در حين خدمت هم اگر معتاد شد تا يك ماه فرصت مي‌دهيم و براي ترك به بيمارستان معرفي‌اش مي‌كنيم و اين يك ماه را هم جزو سربازي‌اش محاسبه مي‌كنيم. اما اگر يك ماه بيشتر شد اين را در اختيار محاكم صالحه و مراجع قضايي قرار مي‌دهيم.
سردار بعضي از كارشناسان و نمايندگان مجلس دوره‌هاي قبل اعتقاد داشتند كه مدل سربازي در كشور بايد تبديل به سربازي حرفهاي شود. چرا اين بحث دنبال نشد؟
اتفاقا جدي گرفته شد كه با آن مقابله شد! اين طرح يك توطئه‌اي بود كه با ساختار دفاعي ما به هيچ وجه هماهنگي نداشت. اگر آن حرف‌ها به كرسي مي‌نشست فاتحه مملكت خوانده مي‌شد. بعضي از نشريات به ويژه نمونه‌هاي زردش خيلي به اين موضوع دامن مي‌زنند و مي‌گويند صد و خرده‌اي كشور سربازي‌شان با ما فرق مي‌كند. من در سايت‌ها مي‌گشتم كه ببينم چه كشورهايي اينطوري هستند. اينها واقعا به مردم اطلاعات غلط مي‌دهند. من جمعيت اين كشورها را محاسبه كرده‌ام. جمع جمعيت 40 كشور از اين كشورها فقط 8 ميليون نفر است. اكثر اينها اصلا كشور نيستند و جزايري هستند كه سيستم حكومتي و ارتش ندارند. يك كشوري را اينجا نام برده‌اند به نام توكلايو، جمعيت دو هزار نفر. يا كايكو که فقط 900 نفر هستند! آمار را مي‌خواهند با اين اسم‌ها ببرند بالا.
اما در بين آنها كشورهاي مهمي مثل فرانسه و تركيه هم هستند.
وسط دعوا نرخ تعيين نكنيد! تركيه خدمت سربازي اجباري دارد. كشورها چند دسته هستند. حدود 70 كشور سربازي ندارند و 79 كشور سربازي دارند. ريشه سربازي به اين شكل از اروپاست و اولين بار هم فرانسه شروع كرد. سربازي يعني خدمت مقدس. وقتي مي‌گويي سربازي يعني از خودگذشتگي، دفاع و ايثار. اينها در فرهنگ و منافع غرب معنايي ندارد و مسائل بر اساس سود و زيان است. مي‌گويد من بايد سودي ببرم و بروم دفاع كنم. به خاطر همين گفتند بايد سربازي را حرفهاي كنيم و پول بدهيم تا سرباز به خاطر پولش بيايد.
جز اين عامل چه عوامل ديگري مانع داشتن سرباز حرفهاي است؟
دومين بحث تهديد بود. نكته سوم هم اين بود كه رشد جمعيت‌شان منفي شد. يعني ديگر سرباز نداشتند و اگر جوان‌ها سرباز مي‌شدند بازار كار نداشتند. مهمترين نكته ديگر هم اين است كه گفتند ديگر استراتژي ما دفاعي نيست و هجومي است. ما از اين به بعد نمي‌نشينيم كه كشوري ما را مورد تهديد قرار بدهد. ما مي‌رويم هر جا كه منافع ما مورد خطر باشد. مثلا احساس مي‌كردند در عراق منافع دارد. وقتي به سرباز گفته‌اي بايد از جان و مال و ناموست دفاع كن نمي‌تواني بگويي در عراق هم همين كار را بكن. لذا مي‌شود 10، 15 عامل را برشمرد كه بگوييم به دليل اين عوامل باعث انتخاب حرفهاي شدن يا نشدن سربازي در كشورها باشد.
پس به نظرتان این استراتژی‌ها در مورد کشور ما جواب نمي‌دهد.
كشور ما به دلايل مختلف نمي‌تواند با چنين قوانيني سرباز بگيرد. اولين دليل راهبرد تدافعي ماست. ما مي‌گوييم از همه مرزهاي خودمان مي خواهيم دفاع كنيم و هر كسي نگاه چپي به ما داشته باشد با او درگير مي‌شويم. دومين دليل مردمي بودن دفاع ماست. درست است كه نيروهاي مسلح به عنوان پيشقراول هستند ولي ما به كمك مردم نياز داريم كه در جنگ هم اين موضوع اثبات شد. سوم تهديدات ماست. چهارم شما نگاه بكنيد صدام كويت را گرفت. همه كشورها بسيج شدند و كويت را به مردمش تحويل دادند. براي اينكه كويت با آنها قرارداد داشت. اما وقتي عراق به ايران حمله كرد به ما كمك نكردند و برعكس طرف عراق را گرفتند. نوع تهديدات‌و وضعيت سوق‌الجيشي مهم است.
بعضي جوان‌ها فكر مي‌كنند به دليل اينكه ديگر تهديد خاصي وجود ندارد اين همه نيروي نظامي ورزيده هم لازم نيست.
اينکه تهديد وجود دارد يا نه به بحث امنيت و دفاع برمي‌گردد كه يك موضوع تخصصي است و هر كسي نمي‌تواند نظر بدهد. يكسري مسئولان شوراي عالي امنيت و مسئولان ديگر هستند كه تشخيص مي‌دهند تهديد وجود دارد يا نه كه در نهايت فرماندهي معظم كل قوا تصميم مي‌گيرند. با توجه به اين راهبرد دفاعي، كشور بايد ارتش و سپاه و نيروي انتظامي و وزارت دفاع داشته باشد. با توجه به اين ساختار در نظر مي‌گيريم كه سربازي بايد داشته باشيم.
زمان فروش سربازي هم همين دلايل برقرار بود.
آن‌هايي كه فروش سربازي را طراحي كردند به نظام خيانت كردند.
چطور؟
در زمان دوم خرداد ديديم كه طرحي دارد جلو مي‌آيد كه ويژه پولدارها و مرفهين بي‌درد است. يعني مي‌خواستند امنيت را قشري كنند. همه مي‌دانند كه هر كسي بيشتر پول دارد از امكانات مملكت بيشتر بهره‌برداري مي‌كند. با اين كار به پولدار مي‌گويي كه تو كه پول داري امنيت را بي‌خيال شو و زودتر وارد بازار شو و بيشتر استفاده ببر. اما آن پسري كه در روستا كار مي‌كند بيايد برود امنيت آن آدم پولدار را تامين كند، اين مي‌شود خيانت.
اما بايد ملاحظاتي مثل ميزان نياز كشور به سرباز را هم در نظر گرفت.
بله ما مسائل را بر همین اساس تنظیم می‌کنیم. مي‌آييم مي‌بينيم كه متولدين دهه شصت زياد هستند و عرضه بالا رفته. طرح مي‌دهيم كه در اين وضعيت چه كنيم. مي‌توانيم نيروهاي مسلح را بزرگ كنيم كه منطقي نيست. نيروهاي مسلح را بر اساس تهديدات و نياز جامعه چيده‌ایم. پس به اين نتيجه مي‌رسيم كه بايد آمار را كم كنيم. ما ديديم كه تفكر به اين سمت مي‌رود كه پولدارها را معاف کنند.
