حسینیه مشرق- حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران درباره مهمترین آداب عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) نکاتی را به شرح زیر متذکر شد:
* سیاهپوشی
نخستین نکته سیاهپوشی است که باید رعایت شود. از نظر فقهی پوشیدن لباس سیاه مکروه است ولی در عزاداری امام حسین (ع) و ائمه معصومین (ع) استثناء شده است زیرا این کار نشانه حزن و اندوه و نمودار شعائر و حماسه‌ها است.
*تسلیت گویی
اصل تسلیت گفتن در شرایط مصیبت و اندوهی که بر کسی وارد شده در اسلام مستحب است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند هرکس مصیبت دیده‌ای را تسلیت گوید ، پاداشی همانند او دارد. (سفینةالبحار، ج2، ص188) بنابراین این سنت در بین شیعیان رایج است و با جمله «اَعظَمَ اللهُ اُجُورَکُم» همدیگر را تسلیت می‌دهند.
امام باقر (ع) نیز فرمودند وقتی شیعیان به هم می‌رسند در مصیبت ابا عبدالله (ع )این جمله را تکرار کنند:«اَعظَمَ اللهُ اُجُورَنا بمُصابنا بالحُسَین (ع ) وَ جَعَلَنا وَ اِیاکُم مِنَ الطالبینَ بثاره مع وَلیهِ الاِمام المَهدی مِن الِ مُحَمَدٍ علیهمُ السَلامُ.» خداوند اجر ما را به سوگواری و عزاداری بر امام حسین (ع) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولی خود امام مهدی از آل محمد (ع) قرار بدهد. (مستدرک الوسایل،ج2،ص216).
*تعطیلی کار در روز عاشورا
در این زمینه نیز امام صادق(ع) می‌فرمایند کسی که روز عاشورا را تعطیل کند، یعنی عقب کسب و کارش نرود و به کوری چشم بنی امیه که روز عاشورا را متبرک می دانستند، اگر کسی برای معیشت روزانه‌اش هم فعالیتی نکند، خداوند حوائج دنیا و آخرتش را بر آورد و کسی که روز عاشورا روز حزن و اندوه او باشد، در عوض فردای قیامت که برای همه روز هول و ترس است برای او روز شادی خواهد بود. (امالی شیخ صدوق، ص129).
*زیارت و زیارت‌خوانی
علقمة بن حضرمی از امام باقر(ع) در خواست کرد که مرا دعایی تعلیم بفرما که از راه نزدیک یا دور و از خانه‌ام در این روز (روز عاشورا ) بخوانم. امام فرمودند: ای علقمه! هرگاه خواستی (دعا بخوانی ) دو رکعت نماز بخوان بعد از آن این زیارت (عاشورا ) را بخوان.
پس اگر تو این زیارت را بخوانی ، دعا کرده‌ای به آنچه که ، ملائکه برای زائر حسین (ع ) دعا می‌کنند و خداوند صد هزار هزار درجه برای تو بنویسد و مثل کسی هستی که با حسین (ع) شهید شده باشد تا مشارکت کنی ایشان را در درجات ایشان و شناخته نشوی مگر در جمله شهیدانی که شهید شده‌اند با آن حضرت و نوشته شود برای تو ثواب زیارت هر پیغمبری و رسولی و ثواب زیارت هر که زیارت کرده حسین (ع) را از روزی که شهید شده است. (مصباح المتهجد ، ص714)
وی همچنین می‌نویسد: اگر می‌توانید زیارت عاشورای معروفه را با صد لعن و صد سلام بخوانید و اگر وقت ندارید برای صد لعن و صد سلام، زیارت عاشورای غیر معروفه را که در اجر و ثواب با زیارت معروفه یکسان است، هر روز بخوانید.(هر دو زیارت در مفاتیح الجنان هست.)
*گریستن بر عزای حسینی
وی درباره گریستن بر عزای حسینی نیز می‌نویسند: در حدیث قدسی آمده که خداوند به حضرت موسی (ع) فرموند: ای موسی ! هر یک از بندگانم در زمان شهادت فرزند مصطفی (ص) (روز عاشورا) گریه کند یا حالت گریه به خود بگیرد و بر مصیبت سبط پیامبر(ص) تعزیت گوید همواره در بهشت خواهد بود. (مستدرک سفینه البحار، ج7، ص235).
*برگزاری مجالس عزاداری:
امام صادق (ع) می‌فرماید: مجلس گرفتن شما را من دوست می‌دارم .در مجالس خود «امر ما را» زنده بدارید. خداوند رحمت کند کسی که امر ما را زنده بدارد. (وسایل الشیعه، ج10، ص235).
* نماز جماعت ظهر عاشورا:
سید الشهداء و یاران با وفای او همه کشته راه نماز شدند. از این رو در زیارت مطلقه امام حسین خطاب به امام می‌گوییم : اشهد انک قد اقمت الصلاة و اتیت الزکاة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر.
*تحمل اندکی سختی:
باید مقدارى از لذائذ زندگى را که از خوردن و نوشیدن و حتّى خوابیدن و گفتن بدست مىآید ترک کرده ( مگر آن که لازم باشد ) و دیدار با برادران دینى را ترک و آن روز را روز گریه و اندوه خود قرار ده و مانند کسى باشند که پدر یا فرزند خود را از دست داده است.
امام صادق (ع) می‌فرمایند در روز (عاشورا) از کارهای لذتبخش دوری شود و آداب و سنن سوگواری بر پا و تا زوال خورشید از خوردن و آشامیدن خودداری شود و بعد از آن همان غذایی خورده شود که سوگواران می خورند. (میزان الحکمه،ج8، ص3783)
یکی از علما می‌فرمودند: از روز هفت محرم که آب را بر امام حسین (علیه السلام) بستند تا روز عاشورا سعی کنید آب نیاشامید، نوشیدنی های دیگر بیاشامید ولی به احترام آقا و اهل بیت اش آب نیاشامید.
*رعایت اخلاص:
عزاداری را بخاطر رسم و عادت انجام نداده و سعى کنیم این کارها را با نیتى خالص و براى رضاى خدا انجام داده و در خلوص خود نیز صادق باشیم. زیرا کار کوچکى که با نیت خالصانه و صادقانه همراه باشد بهتر از کارهاى زیادى است که خلوص و صداقت در آن نباشد،حتى اگر چندین هزار برابر باشد.
