به گزارش مشرق، مجتبی سلطانی احمدی در تبیین اقدامات شهید عراقی پس از آزادی از زندان گفت: حاج مهدی عراقی در بهمن ماه 1355 پس از 13 سال حضور در زندان آزاد شد و بعد از آزادی دست از فعالیتهای مبارزاتی و سیاسی نکشید، بلکه به فعالیتهای خود شدت بخشید و در انسجام نیروهای مبارز سیاسی اعم از مذهبی و غیر مذهبی و همچنین وحدت بین کلیه گروههای مسلحانه مسلمان علیه رژیم پهلوی با محوریت رهبری امام خمینی تلاشهای مؤثری کرد.
وی افزود: یکی از دوستان و همرزمان عراقی بعد از آزادی ایشان از زندان به او توصیه میکند که با توجه به حضور طولانی در زندان دست از فعالیتهای سیاسی و مبارزاتی کشیده و به کسب و کار و امور زندگی و خانواده خود بپردازد و مأموریتهای سیاسی خطرناکی که احتمال دستگیری در آن است را به او واگذار کند اما شهید عراقی عزم خود برای ادامه مبارزه با رژیم پهلوی را اینگونه بیان میدارد که: «آدم تا زنده است باید نمازش را خودش بخواند» این نکته بسیار مهمی بود چون نشاندهنده این مسئله بود که عراقی فعالیتهای سیاسی را مانند نماز واجب میداند.
نویسنده کتاب «مبدأ نهضت» درباره نگاه مهدی عراقی به جریان روشنفکری دینی گفت: عراقی اهل عمل بود و دکتر علی شریعتی را میستود، چون به نظر او شریعتی روشنفکری عملگرا بود و «فرهنگ انقلابی مذهب را به عالم و آدم عرضه کرده بود.» برخلاف دیدگاههای رایج که منجر به قطب بندیهایی در بین صاحبنظران در طیفهای مختلف فکری شده است، از جمله صفبندی روحانیت و روشنفکران در تحولات تاریخی، مهدی عراقی در این زمینه دچار لغزش مطلقانگاری نشده است، بلکه ضمن مقلد صدیق مرجعیت و امام بودن، قدر و منزلت روشنفکرانی همچون علی شریعتی را پاس میدارد و حتی علت ناکامی نهضتهای قبل از انقلاب اسلامی را عدم وجود نیروهای پیوند زننده روشنفکران با جامعه و مذهب میداند و در بیان خاطرات خود میگوید: «اگر این فاصلهای که استعمار تا آن روز بین قشر روشنفکر و مذهب ایجاد کرده بود، این فاصله امروز هم حاکم بود، باز هم امروز آن جور که باید و شاید این جنبش اسلامی نمیتوانست نضج بگیرد، این یک واقعیتی است که باید بپذیریم، اگر که حرکت خود حاج آقا، اگر که فرهنگ انقلابی خود دکتر شریعتی نبود... امروز هم همان جریانات [حاکم] بود. فرسنگها راه فاصله بود بین روشنفکر و مذهب...» به همین دلیل است که عراقی در خاطراتش به بیان منصفانهی ضعفهای روحانیت و روشنفکران در نهضت ملی شدن صنعت نفت میپردازد.
نویسنده کتاب «نامۀ نیمۀ خرداد» در ادامه گفت: دکتر علی شریعتی هم نگاه تحسینآمیزی به شهید مهدی عراقی داشت. بعد از آزادی عراقی از زندان ملاقاتی بین مرحوم دکتر علی شریعتی و شهید مهدی عراقی در منزل آقای اباالفضل توکلی بینا با حضور صاحبخانه و مرحوم ناصر میناچی از بنیانگذاران حسینیه ارشاد صورت میگیرد.
در این جلسه حاج مهدی عراقی تحلیلی از شرایط حاکم بر جامعه، وضعیت رژیم و اوضاع زندان ارائه میکند به طوری که تحسین دکتر علی شریعتی را بر میانگیزد و میگوید: مسائلی را که خود در دانشگاه سوربن فراگرفته حاج مهدی عراقی در طی دوران مبارزه و حضور در زندان آموخته است.
نویسنده کتاب «پژوهشنامه انقلاب اسلامی ایران» درباره فعالیتهای فرهنگی شهید عراقی بعد از آزادی از زندان گفت: شهید عراقی بعد از آزادی از زندان در جلسات شرکت سبزه که نوعی فعالیتهای سیاسی در کنار کار فرهنگی و آموزشی و تفریحی بود، شرکت میکرد و حتی یکی از سهامداران آن بود.
وی ادامه داد: هدف از تأسیس این شرکت انجام فعالیتهای تفریحی و ورزشی برای خانوادههای مذهبی و متدینی بود که امکان استفاده از فضاهای تفریحی و پارکها را به دلیل شرایط نامساعد بیحجابی و مسائل دیگر نداشتند. یکی دیگر از فعالیتهای ایشان در سال 1356 تشکیل گروه ندای اسلام به کمک دیگر زندانیان آزاد شده مؤتلفه اسلامی در ارتباط با دکتر بهشتی و شهید مطهری بود. این گروه تشکیلاتی انتشاراتی بود که کلیه اعلامیهها و کتابهای ممنوعهی اسلامی را چاپ و تکثیر میکرد.
نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید مهدی عراقی» دربارهی خطر به انحراف کشانده شدن انقلاب اسلامی از نظر شهید عراقی گفت: عراقی ضمن گوشزد کردن خطر به انحراف کشانده شدن انقلاب اسلامی در برابر آزادیها و اصلاحات ریاکارانه رژیم برای تغییر در مسیر انقلاب اسلامی و به بیراهه کشاندن آن با مطرح کردن افراد ملیگرا از جمله جبهه ملی و نهضت آزادی با تحلیلی زیرکانه و واقعگرایانه اعلام میکند که بایستی طوری عمل کرد که عناصر مذهبی که بیشتر فشارها و شکنجهها و کشته دادنها را تحمل کردهاند، متشکل و تحت رهبری امام خمینی به حرکت ادامه دهند.
وی ادامه داد: این مسأله دلیلی بر تحلیل عمیق مهدی عراقی است که در این برهه زمانی، خطر نهضت آزادی را در به انحراف کشیده شدن انقلاب اسلامی کمتر از جبهه ملی نمیداند. به این صورت بدون هرگونه مماشات با هر گروهی که اعتقاد به ولایت نداشتند و یا انحرافی در عمل و افکار داشتند، با نهایت دقت و احتیاط برخورد میکرد. بر اساس همین اعتقاد، شهید عراقی که از تحولات سازمان مجاهدین در سال 1354 سخت درس عبرت گرفته بود، زمانی که به ساماندهی روابط میان گروههای مذهبی مبارز مشغول بود، دربارهی برقراری رابطه با جنبش مسلمانان مبارز مخالفت کرد.
نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» در پایان گفت: عراقی به جهت خاستگاه و نوع ظهور در عرصه سیاست یکی از متفاوتترین چهرههای انقلاب اسلامی بود. او نه به واسطه حضور و تحصیل در حوزه به جرگه مبارزان پیوست و نه به دلیل جایگاه علمی و دانشگاهی در جامعه میان شخصیتهای کلیدی نظام جای گرفت. در واقع شهید عراقی را میتوان یکی از طرفداران و هواداران انقلاب و امام خمینی دانست که از متن تودهی مردم برآمد و به دلیل وفاداری مخلصانهاش به رهبری انقلاب در زمره معتمدان و نزدیکان به امام خمینی قرار گرفت، تا جایی که امام خمینی او را برادر و فرزند خود خواند و در شأنش گفت: «او میبایست شهید میشد، برای او مردن در رختخواب کوچک بود.»
لازم به ذکر است، کتابهای «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید مهدی عراقی» و «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» به قلم مشترک امین عزیزی و مجتبی سلطانی احمدی توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به زیور طبع آراسته شده است.
نویسنده کتاب «پژوهشنامه انقلاب اسلامی ایران» درباره فعالیتهای فرهنگی شهید عراقی بعد از آزادی از زندان گفت: شهید عراقی بعد از آزادی از زندان در جلسات شرکت سبزه که نوعی فعالیتهای سیاسی در کنار کار فرهنگی و آموزشی و تفریحی بود، شرکت میکرد و حتی یکی از سهامداران آن بود.
وی ادامه داد: هدف از تأسیس این شرکت انجام فعالیتهای تفریحی و ورزشی برای خانوادههای مذهبی و متدینی بود که امکان استفاده از فضاهای تفریحی و پارکها را به دلیل شرایط نامساعد بیحجابی و مسائل دیگر نداشتند. یکی دیگر از فعالیتهای ایشان در سال 1356 تشکیل گروه ندای اسلام به کمک دیگر زندانیان آزاد شده مؤتلفه اسلامی در ارتباط با دکتر بهشتی و شهید مطهری بود. این گروه تشکیلاتی انتشاراتی بود که کلیه اعلامیهها و کتابهای ممنوعهی اسلامی را چاپ و تکثیر میکرد.
نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید مهدی عراقی» دربارهی خطر به انحراف کشانده شدن انقلاب اسلامی از نظر شهید عراقی گفت: عراقی ضمن گوشزد کردن خطر به انحراف کشانده شدن انقلاب اسلامی در برابر آزادیها و اصلاحات ریاکارانه رژیم برای تغییر در مسیر انقلاب اسلامی و به بیراهه کشاندن آن با مطرح کردن افراد ملیگرا از جمله جبهه ملی و نهضت آزادی با تحلیلی زیرکانه و واقعگرایانه اعلام میکند که بایستی طوری عمل کرد که عناصر مذهبی که بیشتر فشارها و شکنجهها و کشته دادنها را تحمل کردهاند، متشکل و تحت رهبری امام خمینی به حرکت ادامه دهند.
وی ادامه داد: این مسأله دلیلی بر تحلیل عمیق مهدی عراقی است که در این برهه زمانی، خطر نهضت آزادی را در به انحراف کشیده شدن انقلاب اسلامی کمتر از جبهه ملی نمیداند. به این صورت بدون هرگونه مماشات با هر گروهی که اعتقاد به ولایت نداشتند و یا انحرافی در عمل و افکار داشتند، با نهایت دقت و احتیاط برخورد میکرد. بر اساس همین اعتقاد، شهید عراقی که از تحولات سازمان مجاهدین در سال 1354 سخت درس عبرت گرفته بود، زمانی که به ساماندهی روابط میان گروههای مذهبی مبارز مشغول بود، دربارهی برقراری رابطه با جنبش مسلمانان مبارز مخالفت کرد.
نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» در پایان گفت: عراقی به جهت خاستگاه و نوع ظهور در عرصه سیاست یکی از متفاوتترین چهرههای انقلاب اسلامی بود. او نه به واسطه حضور و تحصیل در حوزه به جرگه مبارزان پیوست و نه به دلیل جایگاه علمی و دانشگاهی در جامعه میان شخصیتهای کلیدی نظام جای گرفت. در واقع شهید عراقی را میتوان یکی از طرفداران و هواداران انقلاب و امام خمینی دانست که از متن تودهی مردم برآمد و به دلیل وفاداری مخلصانهاش به رهبری انقلاب در زمره معتمدان و نزدیکان به امام خمینی قرار گرفت، تا جایی که امام خمینی او را برادر و فرزند خود خواند و در شأنش گفت: «او میبایست شهید میشد، برای او مردن در رختخواب کوچک بود.»
لازم به ذکر است، کتابهای «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید مهدی عراقی» و «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» به قلم مشترک امین عزیزی و مجتبی سلطانی احمدی توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به زیور طبع آراسته شده است.
