به گزارش مشرق، این روزها بازدید از هر کارخانه‌ای با تولید هر نوع محصول اغلب به نتیجه یکسانی می‌انجامد.

رکود، کاهش ظرفیت تولید، فقدان صادرات و نبود سرمایه در گردش نتیجه همه بازدیدهاست که داد صنعتگران را درآورده است.

رکود حاکم بر بازار در بخشهای مختلف تأثیرات گوناگونی گذاشته و روشن نیست کی و چگونه دولت یازدهم خواهد توانست این رکود را به رونق اقتصادی تبدیل کند.

این روزها جنس رکودی که سالهاست در بخش مسکن معاملات را کاهش داده و همین حجم کم را تحت تأثیر قرار داده از جنس همان رکودی است که صادرات کالاهای تولید داخل را در برگرفته و هر دوی اینها متصل به یک معضل بزرگ و دامنه‌دار در چرخه اقتصادی کشور به‌نام سیستم معیوب بانکی است که نه‌تنها یارای حمایت مؤثر از واحدهای تولیدی را ندارد بلکه بهره‌های بانکی نامتعارف و غیر قابل مقایسه با کشورهای پیشرفته، سبب شده که کمر واحدهای تولیدی زیر بار تضامین بانکی و انواع بهره‌ها، دیرکردها و اقساط تمام ناشدنی آن بشکند.

ریشه‌یابی بی‌توجهی به ظرفیت صادرات لبنیات آذربایجان غربی

در ادامه بازدیدها از واحدهای تولیدی و صنعتی آذربایجان غربی این بار کارخانه شیر پاستوریزه پگاه در ارومیه که مدرن‌ترین خط تولید انواع محصولات لبنی را در خاورمیانه دارد مقصد سفر قرار گرفت که گشت و گذار در آن و تأمل در سخنان مدیرعامل این شرکت و تجزیه و تحلیل آمار اعلامی او، خبر از رکودی می‌دهد که متأثر از سیاست‌های دولت در بخش صادرات و ریشه در سه دهه بی‌توجهی به ظرفیتهای مرزی منطقه نیز دارد.

دانش آموزان ایران وقتی در دوران ابتدایی با تاریخ و جغرافیای وطنشان آشنا می‌شوند سرزمین آذربایجان غربی را یک استان سرسبز و کوهستانی با محوریت کشاورزی و دامپروری در شمال غرب کشور می‌یابند که با سه کشور مهم نیز همسایه است.

اساساً سیستم آموزشی کشور از ابتدایی تا مدارج عالی دانشگاهی، تصویری که از آذربایجان غربی به کودکان تا جوانان این مملکت ارائه می‌کند یک تصویر تک‌بعدی است که این منطقه را یک سرزمین مرزی اما مستعد برای کشاورزی و دامداری معرفی می‌کند.

اگر سیستم آموزشی کشور انواع ایرادها در بحث علوم انسانی را داشته باشد اتفاقاً در معرفی یکسان استان آذربایجان غربی در طول 4 دهه به‌عنوان یک استان با محور کشاورزی و دامپروری هیچ ایراد که نه بلکه کوچکترین تغییر نیز در محتوا ندارد.

وضعیت اسفبار صادرات کالای تولیدی در آذربایجان غربی

بلکه باید گفت که سیستم آموزشی کشور در القای این نگاه به همه نسلهای دهه 50 تاکنون، موفق نیز بوده است چراکه هنوز که هنوز است مرکز نشینان از آذربایجان غربی انتظار دارند که مردمانشان گندم و جو بکارند و سیب و انگور برداشت کنند و همزمان در نگهداری گاو و گوسفند نیز کوشا بوده و در کنار همه اینها حواسشان به 967 کیلومتر مرز هم باشد که مبادا کسی از آن بدون مجوز وارد شده یا خارج شود.

به‌خاطر همین نگاه است که هنوز هیچ دولتی قدم از قدم برنداشته تا صنایع مادر در این گوشه از سرزمین پهناور ایران‌زمین راه‌اندازی شود و درست به همین خاطر است که 95 درصد از صنایع آذربایجان غربی متعلق به بخش خصوصی است و آن 5 درصد باقی‌مانده نیز شبه‌دولتی‌اند و اغلب درگیر مشکلات ناشی از همین دولتی بودن.

فقدان راه‌آهن و نبود حتی یک متر بزرگراه نیز مستند مستمری از تداوم همین نگاه مرکز نشینان به آذربایجان غربی و شهر ارومیه است تا حتی مردم این منطقه خودشان نیز جرأت نکنند سرمایه‌هایشان را در مسیر صنعتی سازی مستعدترین استان صادراتی کشور به یک ارزش افزوده بومی و پایدار در سرزمین مادری تبدیل کنند.

وضعیت اسفبار صادرات در آذربایجان غربی چنان است که بارها و بارها انتقادات تند نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی را در پی داشته و مدام از کارشکنیهای مرکزنشینان در جلوگیری از صادرات کالاهای ایرانی توسط بازرگانان بومی و محلی پرده برداشته‌اند اما دریغ که هنوز تحولی در صادرات تولیدی کارخانجات این منطقه رخ نداده است.

967کیلومتر مرز با سه کشور هنوز فرصت تلقی نمی‌شود

تصمیم سازان و تصمیم گیران مرکز نشین همیشه فاصله 1000 کیلومتری خود با مرزهای اروپا را در پس‌زمینه فکری خود، خواسته یا ناخواسته، عامل حمایت نکردن از صادرات کالاهای تولید آذربایجان غربی می‌یابند در حالی که مرزهای 967 کیلومتری آذربایجان غربی با سه کشور اروپایی و آسیایی ظرفیت بکر و دست نخورده‌ای است که فعال سازی عملی چندین گمرگ و پایانه مرزی آن، فقط به یک اراده دولتی و همت مردمی وابسته است.

کارخانجات تولیدی مستقر در آذربایجان غربی بعضاً حتی در کمتر از نیم ساعت می‌توانند تولیدات خود را به آن سوی مرزها رسانده و به دست مصرف کننده برسانند اما افسوس که خیلی وقتها این اتفاق نمی‌افتد و تریلی تریلی محصولات تولیدی شرق و مرکز کشور از مقابل چشم آنان و حتی از جلوی کارخانه آنان با محصولاتی کاملاً مشابه از مرزها خارج می‌شوند و تولیدات کارخانجات بومی یا فاسد شده و از بین می‌روند و یا خط تولیدشان بعضاً تا 5 درصد ظرفیت اسمی تولیدشان تقلیل می‌یابند؛

اتفاقی که در مدرنترین کارخانه تولید لبنیات خاورمیانه در ارومیه نیز افتاده است.

کاهش خرید شیر به یک‌سوم ظرفیت همیشگی

کندوکاو در این کارخانه که تنها کارخانه بزرگ لبنیاتی در آذربایجان غربی است هر منتقد منصفی را به این باور می‌رساند که حتی توجه مرکز نشینان به استعداد کشاورزی و دامپروری منطقه که پیوسته مورد تأکید دولتهای مختلف قرار گرفته نیز به‌قدر کافی نبوده است همان‌گونه که در گزارش از کارخانه لبنیات نیکان مهر که فقط با 5 درصد از ظرفیت خود کار می‌کرد گواه این حقیقت بود که صنایع آذربایجان غربی چوب فقدان نگاه استراتژیک به بحث صادرات توسط همه دولتها را می‌خورند و فاصله چند ده کیلومتری‌شان با بازارهای بین المللی هیچ امتیازی برایشان به ارمغان نیاورده است.

مدیرعامل شرکت شیر پاستوریزه پگاه آذربایجان غربی درباره ویژگی‌های این کارخانه اظهار داشت: کارخانه شیر پاستوریزه پگاه در ارومیه در زمینی به‌مساحت 20 هکتار و با زیربنای 29هزار مترمربع و با سرمایه‌ای بالغ بر 700 میلیارد ریال بنا شده که قادر به دریافت و فرآوری روزانه 450 تن شیر است.

احمد محمدپور گفت: اتوماسیون و استاندارد سازی بالا و تکنولوژی جدید در تأسیسات، ساختمان، خطوط متنوع تولید و تنوع محصولات و ظرفیت بالای تولید از جمله ویژگی‌های مهم این کارخانه است که سبب شده ارزش دفتری این کارخانه منحصر به فرد افزون بر 930 میلیارد ریال باشد.

وی تصریح کرد: از نظر سیستم هوشمند و ماشین‌آلات در ایران چنین کارخانه‌ای نداریم.

تولید 64 قلم کالای قابل صادرات لبنی و کشاورزی

محمدپور بیان کرد: متأسفانه به‌دلیل رکود بازار و کاهش قدرت خرید مردم، میزان تولیدات شرکت شیر پاستوریزه پگاه آذربایجان غربی کاهش یافته است.

وی افزود: هم‌اکنون به‌دلیل رکود حاکم بر اقتصاد کشور فقط با 40 درصد ظرفیت کار می‌کنیم و روزانه 150 تن شیر از دامداران استان خریداری می‌شود در حالی که توان خرید 450 تن شیر داریم.

مدیرعامل شرکت شیرپاستوریزه پگاه آذربایجان غربی تصریح کرد: متأسفانه شرکت تا سال 91 زیان‌ده بود ولی خوشبختانه با مدیریت مدیرعامل سابق که خود پیشتر معاون استاندار و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی بود به‌تازگی سودده شده و تلاش کارکنان این مجموعه از سال 92 ثمرده شده است.

محمدپور گفت: هم‌اینک فقط 178 نفر به‌صورت مستقیم و 30 نفر در شرکت پخش و 35 نفر نیز در شرکت‌های وابسته مشغول به این شرکت مشغول به‌کارند اما در صورت رونق بازار و کارکردن این کارخانه با ظرفیت اسمی، می‌توان این تعداد اشتغال را چند برابر کرد.

وی اظهار داشت: پیش از این محصولات این شرکت که 64 قلم کالا را شامل می‌شود به بسیاری از کشورها صادر می‌شد اما هم‌اینک صادرات لبنیات و تولیدات این شرکت فقط به افغانستان، عراق و مالزی محدود می‌شود.

گره‌گشایی از رکود بازار لبنیات با حل مشکل صادرات

برای بررسی بیشتر وضعیت حاکم بر بازار داخلی و خارجی لبنیات تولیدی در کارخانجات آذربایجان غربی به‌سراغ کارخانه تازه‌تأسیس یکی از پیش‌کسوت‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پنیر آذربایجان رفت که سابقه 70ساله در این کار دارد.

مدیرعامل شرکت صنایع شیر نیکان مهر آذربایجان نیز که به‌سبب فقدان حمایت دولت ظرفیت تولیدش 95 درصد کاهش یافته است درباره مشکل صادرات محصولات خود اظهار داشت: متأسفانه وعده‌های دولت برای رونق اقتصادی در پسابرجام توخالی از آب درآمده‌اند و پس از برجام نه‌تنها هزینه‌ها کم نشد بلکه عملاً فرجی در مراودات ما با کشورهای حتی همسایه به‌ویژه در صادرات محصولات تولید داخل حاصل نشد.

رحیم رحیمی گفت: هم‌اینک بخشودگی جرائم بانکی، تأمین سرمایه در گردش، حل مشکل صادرات کالای ایران، بازگشایی مرزها و مسائل گمرگی و بیمه‌ای را مهمترین مطالبات فعالان صنعت لبنیات در آذربایجان غربی است که دولت باید چاره‌ای برای حل این مشکلات بیندیشد.

پایانه‌های مرزی راکد، تعطیل و دکوری

مدیرعامل شرکت صنایع شیر نیکان مهر آذربایجان تصریح کرد: در حالی که آذربایجان غربی از چندین مرز رسمی و پایانه در رازی، سرو، پلدشت، بازرگان و مرز تمرچین برخوردار است اما تولیدکنندگان محلی نمی‌توانند از این مرزها برای صادرات تولیدات خود استفاده کنند چون مدتهاست این مرزها یا در رکودند و یا به‌کل تعطیل شده و بسته هستند.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز ضمن تأکید بر استعدادهای آذربایجان غربی در زمینه کشاورزی و دامپروری اظهار داشت: باید ترتیباتی اتخاذ شود تا شیر مورد نیاز کارخانجات استان برای کار با حداکثر ظرفیتشان فراهم آید چرا که در این صورت اقتصاد بخش کشاورزی و دامپروری استان نیز رونق می‌یابد.

نادر قاضی‌پور تصریح کرد: کارخانجات فرآوری شیر باید با تمام ظرفیت کار کنند تا شاهد توسعه صادرات فرآورده‌های لبنی از آذربایجان غربی به کشورهای همجوار باشیم.

وی گفت: کاهش وابستگی به نفت با تکیه بر صادرات محصولات تولید داخل حاصل می‌شود بنابراین افزایش صادرات مربوط به بخش کشاورزی و دامپروری باید در دستور کار دولت یازدهم باشد.