به گزارش مشرق، این اثر درباره تاریخ مبارزان تنگستان، دشتی، دشتستان و بوشهر در جنوب ایران در مقابل امپراتوری بریتانیاست که در ۱۴ قسمت و در طول دو سال از ۱۳۵۲-۱۳۵۰ به کارگردانی «همایون شهنواز» و تهیه‌کنندگی «ملک‌ساسان ویسی» ساخته شد.
این اثر تلویزیونی که به صورت 16 میلمیتری و سیاه و سفید فیلمبرداری شده، نخستین بار در اسفندماه ۱۳۵۳ از تلویزیون ملی ایران به نمایش درآمد و پخش آن، تا بهار ۱۳۵۴ ادامه داشت.
مجموعه «دلیران تنگستان» این روزها در حال پخش از شبکه آی فیلم است و همین بهانه ای شد تا مروری بر روند ساخت این اثر و البته گفت وگویی با «منوچهر آذر» از بازیگران اصلی سریال داشته باشیم.
کدام بازیگر چه نقشی را ایفا کرده است؟
محمود جوهری در این اثر تلویزیونی نقش «رئیسعلی دلواری» را ایفا می کند و شهروز رامتین در نقش «خالوحسین دشتی»، زنده یاد اسماعیل داورفر در نقش «حاج محمدرضا کازرونی»، عنایت‌الله شفیعی در نقش «زائرمحمد»، مرحوم نعمت‌الله گرجی در نقش «حاکم بوشهر»، منوچهر آذر در نقش «واسموس» آلمانی،مستانه جزایری در نقش «زن رئیسعلی»، ولی اله شیراندامی در نقش «دریابیگی» و حسین محجوب در نقش «سیدمحمد دکتر» در این سریال نقش آفرینی کرده‌اند.
نویسنده و کارگردان «دلیران تنگستان» همایون شهنواز است و دستیاران کارگردان: سامی تحصنی و احمد سلیمانی، فیلمبرداران: مهرداد فخیمی، وانوش وارطانیان و فریدون قوانلو، دستیار فیلم بردار: نقشینه، تدوین: داود یوسفیان و منوچهر اولیائی، موسیقی متن: احمد پژمان و علی رهبری، طراح گریم: فرهنگ معیری و صداگذار: مصطفی مصطفوی است.
قصه‌ای مبتی بر روایت‌های یک کتاب
منوچهر آذر درباره شرایط تولید «دلیران تنگستان» گفت: من آن زمان دانشجوی سال چهارم دانشکده هنرهای دراماتیک بودم و با اقای محمود جوهری همکلاس بودم. یک روز ما را به شبکه دعوت کردند و آنجا همایون شهنواز که به نظر امده بود به دانشکده هنرهای دارماتیک و کار ما را دیده بود، ما را دعوت کرد و گفت به ما دستور ساخت چنین سریالی را داده اند. شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
البته من آن زمان مشغول نوشتن پایان نامه بودم. آن زمان گفتند که کتاب دلیران تنگستانی نوشته محمدحسین رکن‌زاده آدمیت را خوانده اید؟ این کتاب خیلی مهم است. ما هم گفتیم کتاب جای خود را دارد ولی ما فیلمنامه را می خواهیم و باید بدانیم که بار دراماتیک داستان به چه سمتی است. در نهایت خلاصه ای از فیلمنامه را به ما دادند و خواندیم.
ایفای نقش واسموس لورنس آلمانی
من قرار شد نقش واسموس را ایفا کنم و برای ایفای این نقش مطالعات بسیاری را انجام دادم. کتابی هم با نام واسموس لورنس آلمانی نوشته کریستوفر سایکس موجود بود که آن هم خواندم. دیدم شخصیت بسیار عجیب و غریب و خوبی است. او فردی است که ابتدا برای جاسوسی به ایران می آید ولی در ادامه شیفته اخلاقیات ایرانی ها می شود و هم رنگ و هم لباس انها می شود و سعی می کند زبان و حتی لهجه تنگستانی را خوب خوب عین آنها صحبت کند. حافظه بسیار قوی داشت و به نظر من گریمور بسیار خوبی هم بود چون به مرد هزارچهره معروف شده بود. انگلیسی ها برای سر رئیسعلی 2 هزار پوندجایزه گذاشته بودند ولی برای سر واسموس 5 هزار ژوند جایزه گذاشتند چون فتنه عجیبی برای انگلیسی ها بود. در دل ایرانی ها هم جا پیدا کرده بود و حتی اموزش های جنگی هم را هم به ایرانی ها یاد می دهد.
قرارداد نجومی که صدای مطبوعات را درآورد
آن زمان 2 قرارداد 125 هزارتومانی برای این کار بسته شد که یکی برای آقای محمود جوهری بود و دیگری هم با من که آن زمان روزنامه ها بسیار سر و صدا کردند. چون دستمزدمان خیلی بالا بود. هزینه هم بسیار بالا بود ولی آن زمان آقایی به نام جعفریان که معاون قطبی بود گفته بود که این سریل بودجه نامحدودی دارد و تلویزیون مساله ای برای هزینه کردن ندارد.
افکتور پدرخوانده در سریال دلیران تنگستان
ساخت سریال بسیار بسیار محتاطانه تر و منطقی تر از امروز بود. برای اینکه آن زمان ما برای افکت سریال آمانوئل را آورده بودیم که افکتور پدرخوانده هم بود. من چندین سریال جنگی بازی کرده ام ولی هیچکدام مثل سریال دلیران تنگستان نبود. الان افکتور هرجا که دلش می خواهد وسائل را می چیند و بازیگر درحالی که احساس مطلق دارد باید متوجه این موضوع هم باشد.در حالی که او آن زمان داده بود زمین را کنده بودند و ظرف های مخروطی شکلی را که رویشان بوته بود در زمین قرار می داد. بعد که مواد منفجره را می چید رویش خاک رسی را می ریخت که چندین بار آن را الک کرده بود. حساسیت بسیار زیادی داشتند و ما هیچ نوع اتفاقی برای بازیگرانمان روی نداد.
500 تاول نتیجه حضور در یک سریال جنگی
در حالی که الان اصلا این حساسیت ها وجود ندارد. در یکی از همین سریال ها خود من به یکی از افکتورها گفتم که رگباری که پشت پای من در حال عبور از کانال میزنی نزدیک تر بگیر منتها کیسه هایی پر از سنگریزه آنجا گذاشته بودند و تمام آنها به بدن من اصابت کرده بود و وقتی من جلوی آینه رفتم دیدم که حدود 500 تا 600 تاول خونی پشت بدن من ایجاد شده بود. آن زمان همه چیز علامت گذاری میشد و همه چیز ایمن تر از حالا بود.
فیلمنامه از ابتدا کامل بود. البته من آن زمان اعتراضاتی به کارگردان داشتم چون احساس میکردم نقش واسموس را کمرنگ کرده اند که البته آن هم به دلیل این بود که می خواستند چهره رئیسعلی را به عنوان یک ایرانی پررنگ تر کنند. نکته قابل توجه برای من این بود که وقتی به آن محله رفتیم خانواده های بسیاری بودند که فامیلی آنها واسموس زاده بود و این به دلیل علاقه آنها به این شخصیت بوده است.
بازسازی کوچه‌های تنگستان در سولقان
تقریبا 11 ماه در بوشهر کار کردیم و تمام اسب های گردان های سواره ارتش در خدمت سریال بودند و حدود 2 الی 3 هزار سرباز هم در کنار ما بودند که به عنوان هنرور نقش سربازهای هندی و انگلیسی را ایفا می کردند. ما 11 ماه دائم روی اسب بودیم و تا کارمان تمام میشد به تعلیمات سوارکاری می پرداختیم. بعد از آن هم یک ماه در شیراز بودیم و مقداری هم مانده بود که در سولقان کار کردیم. آنجا برف بسیار زیاد بود که وسایلی برای ذوب کردن برف‌ها آورده بودند تا سفیدک بزند و زمینش مانند تنگستان شود و نخل هم کاشته بودند و فضا را مانند همان جنوب کشور کرده بودند.
سرنوشت بازیگر نقش رئیسعلی
«محمود جوهری» بازیگر اصلی سریال دلیران تنگستان و ایفاگر نقش «رئیسعلی دلواری» پس از پایان ساخت سریال، در حادثه تصادف اتومبیلش در نوروز ۱۳۵۵ کشته شد. وی که با پیکان جوانان قرمز رنگش و به همراه همسر و کودک خردسالشان راهی مسافرتی نوروزی به جنوب کشور بودند، طی مسیر دچار سانحه شده و در این سانحه، به همراه همسرش جان به جان‌آفرین تسلیم کرد و تنها فرزندش از این مهلکه جان سالم به در برد.
این اثر تلویزیونی که به صورت 16 میلمیتری و سیاه و سفید فیلمبرداری شده، نخستین بار در اسفندماه ۱۳۵۳ از تلویزیون ملی ایران به نمایش درآمد و پخش آن، تا بهار ۱۳۵۴ ادامه داشت.
مجموعه «دلیران تنگستان» این روزها در حال پخش از شبکه آی فیلم است و همین بهانه ای شد تا مروری بر روند ساخت این اثر و البته گفت وگویی با «منوچهر آذر» از بازیگران اصلی سریال داشته باشیم.
محمود جوهری در این اثر تلویزیونی نقش «رئیسعلی دلواری» را ایفا می کند و شهروز رامتین در نقش «خالوحسین دشتی»، زنده یاد اسماعیل داورفر در نقش «حاج محمدرضا کازرونی»، عنایت‌الله شفیعی در نقش «زائرمحمد»، مرحوم نعمت‌الله گرجی در نقش «حاکم بوشهر»، منوچهر آذر در نقش «واسموس» آلمانی،مستانه جزایری در نقش «زن رئیسعلی»، ولی اله شیراندامی در نقش «دریابیگی» و حسین محجوب در نقش «سیدمحمد دکتر» در این سریال نقش آفرینی کرده‌اند.
نویسنده و کارگردان «دلیران تنگستان» همایون شهنواز است و دستیاران کارگردان: سامی تحصنی و احمد سلیمانی، فیلمبرداران: مهرداد فخیمی، وانوش وارطانیان و فریدون قوانلو، دستیار فیلم بردار: نقشینه، تدوین: داود یوسفیان و منوچهر اولیائی، موسیقی متن: احمد پژمان و علی رهبری، طراح گریم: فرهنگ معیری و صداگذار: مصطفی مصطفوی است.
قصه‌ای مبتی بر روایت‌های یک کتاب
منوچهر آذر درباره شرایط تولید «دلیران تنگستان» گفت: من آن زمان دانشجوی سال چهارم دانشکده هنرهای دراماتیک بودم و با اقای محمود جوهری همکلاس بودم. یک روز ما را به شبکه دعوت کردند و آنجا همایون شهنواز که به نظر امده بود به دانشکده هنرهای دارماتیک و کار ما را دیده بود، ما را دعوت کرد و گفت به ما دستور ساخت چنین سریالی را داده اند. شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
البته من آن زمان مشغول نوشتن پایان نامه بودم. آن زمان گفتند که کتاب دلیران تنگستانی نوشته محمدحسین رکن‌زاده آدمیت را خوانده اید؟ این کتاب خیلی مهم است. ما هم گفتیم کتاب جای خود را دارد ولی ما فیلمنامه را می خواهیم و باید بدانیم که بار دراماتیک داستان به چه سمتی است. در نهایت خلاصه ای از فیلمنامه را به ما دادند و خواندیم.
ایفای نقش واسموس لورنس آلمانی
من قرار شد نقش واسموس را ایفا کنم و برای ایفای این نقش مطالعات بسیاری را انجام دادم. کتابی هم با نام واسموس لورنس آلمانی نوشته کریستوفر سایکس موجود بود که آن هم خواندم. دیدم شخصیت بسیار عجیب و غریب و خوبی است. او فردی است که ابتدا برای جاسوسی به ایران می آید ولی در ادامه شیفته اخلاقیات ایرانی ها می شود و هم رنگ و هم لباس انها می شود و سعی می کند زبان و حتی لهجه تنگستانی را خوب خوب عین آنها صحبت کند. حافظه بسیار قوی داشت و به نظر من گریمور بسیار خوبی هم بود چون به مرد هزارچهره معروف شده بود. انگلیسی ها برای سر رئیسعلی 2 هزار پوندجایزه گذاشته بودند ولی برای سر واسموس 5 هزار ژوند جایزه گذاشتند چون فتنه عجیبی برای انگلیسی ها بود. در دل ایرانی ها هم جا پیدا کرده بود و حتی اموزش های جنگی هم را هم به ایرانی ها یاد می دهد.
قرارداد نجومی که صدای مطبوعات را درآورد
آن زمان 2 قرارداد 125 هزارتومانی برای این کار بسته شد که یکی برای آقای محمود جوهری بود و دیگری هم با من که آن زمان روزنامه ها بسیار سر و صدا کردند. چون دستمزدمان خیلی بالا بود. هزینه هم بسیار بالا بود ولی آن زمان آقایی به نام جعفریان که معاون قطبی بود گفته بود که این سریل بودجه نامحدودی دارد و تلویزیون مساله ای برای هزینه کردن ندارد.
افکتور پدرخوانده در سریال دلیران تنگستان
ساخت سریال بسیار بسیار محتاطانه تر و منطقی تر از امروز بود. برای اینکه آن زمان ما برای افکت سریال آمانوئل را آورده بودیم که افکتور پدرخوانده هم بود. من چندین سریال جنگی بازی کرده ام ولی هیچکدام مثل سریال دلیران تنگستان نبود. الان افکتور هرجا که دلش می خواهد وسائل را می چیند و بازیگر درحالی که احساس مطلق دارد باید متوجه این موضوع هم باشد.در حالی که او آن زمان داده بود زمین را کنده بودند و ظرف های مخروطی شکلی را که رویشان بوته بود در زمین قرار می داد. بعد که مواد منفجره را می چید رویش خاک رسی را می ریخت که چندین بار آن را الک کرده بود. حساسیت بسیار زیادی داشتند و ما هیچ نوع اتفاقی برای بازیگرانمان روی نداد.
500 تاول نتیجه حضور در یک سریال جنگی
در حالی که الان اصلا این حساسیت ها وجود ندارد. در یکی از همین سریال ها خود من به یکی از افکتورها گفتم که رگباری که پشت پای من در حال عبور از کانال میزنی نزدیک تر بگیر منتها کیسه هایی پر از سنگریزه آنجا گذاشته بودند و تمام آنها به بدن من اصابت کرده بود و وقتی من جلوی آینه رفتم دیدم که حدود 500 تا 600 تاول خونی پشت بدن من ایجاد شده بود. آن زمان همه چیز علامت گذاری میشد و همه چیز ایمن تر از حالا بود.
فیلمنامه از ابتدا کامل بود. البته من آن زمان اعتراضاتی به کارگردان داشتم چون احساس میکردم نقش واسموس را کمرنگ کرده اند که البته آن هم به دلیل این بود که می خواستند چهره رئیسعلی را به عنوان یک ایرانی پررنگ تر کنند. نکته قابل توجه برای من این بود که وقتی به آن محله رفتیم خانواده های بسیاری بودند که فامیلی آنها واسموس زاده بود و این به دلیل علاقه آنها به این شخصیت بوده است.
بازسازی کوچه‌های تنگستان در سولقان
تقریبا 11 ماه در بوشهر کار کردیم و تمام اسب های گردان های سواره ارتش در خدمت سریال بودند و حدود 2 الی 3 هزار سرباز هم در کنار ما بودند که به عنوان هنرور نقش سربازهای هندی و انگلیسی را ایفا می کردند. ما 11 ماه دائم روی اسب بودیم و تا کارمان تمام میشد به تعلیمات سوارکاری می پرداختیم. بعد از آن هم یک ماه در شیراز بودیم و مقداری هم مانده بود که در سولقان کار کردیم. آنجا برف بسیار زیاد بود که وسایلی برای ذوب کردن برف‌ها آورده بودند تا سفیدک بزند و زمینش مانند تنگستان شود و نخل هم کاشته بودند و فضا را مانند همان جنوب کشور کرده بودند.
«محمود جوهری» بازیگر اصلی سریال دلیران تنگستان و ایفاگر نقش «رئیسعلی دلواری» پس از پایان ساخت سریال، در حادثه تصادف اتومبیلش در نوروز ۱۳۵۵ کشته شد. وی که با پیکان جوانان قرمز رنگش و به همراه همسر و کودک خردسالشان راهی مسافرتی نوروزی به جنوب کشور بودند، طی مسیر دچار سانحه شده و در این سانحه، به همراه همسرش جان به جان‌آفرین تسلیم کرد و تنها فرزندش از این مهلکه جان سالم به در برد.
