به گزارش مشرق به نقل از پايگاه اطلاع‌رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله خامنه‌اي، رهبر انقلاب در ديدار با كتابداران ضمن اعلام نارضايتي از وضعيت كتابخواني در كشور گفتند كه «در سبد كالاى مصرفى خانواده‌ها، كتاب يك سهم قابل قبولى پيدا كند.» در اين باره گفت‌وگويي را با دكتر منصور واعظي، دبيركل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور مي‌خوانيد.

* طي 22 سال گذشته اين نخستين ديدار رهبر معظم انقلاب با كتابداران بود كه ابعاد وسيعي نيز داشت. به نظر شما دلايل برگزاري اين ديدار چه بود؟
طي چهار سال مسئوليت من به عنوان مدير نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور، همواره احساس مي‌كردم كه فراهم ساختن زمينه‌اي براي ديدار با رهبر معظم انقلاب و استفاده از رهنمودهاي ايشان بسيار مفيد خواهد بود. با اين‌كه ايشان رهنمودهاي جمعي بسياري درباره‌ كتاب و كتابخواني داشته‌اند و ما هم اين رهنمودها را مبناي عمل قرار داده‌ايم، ولي خواسته‌ي كتابداران سراسر كشور در تمام برنامه‌هايي كه در شهرستان‌ها داشتيم، ديدار حضوري با رهبري و استفاده از بيانات ايشان بود. در همين راستا طي مكاتباتي با دفتر رهبري و نيز يك‌ بار كه براي ارائه‌ گزارش حضوراً خدمت ايشان رسيدم، از ايشان ديدار با كتابداران سراسر كشور را تقاضا كرديم.

* رهبري از پيشنهاد ديدار كتابداران چگونه استقبال كردند؟
بنده در آن ديدار گفتم هم ما و هم كتابداران نه‌‌تنها قلباً، بلكه به عنوان يك مطالبه خواهان اين ديدار هستيم، چراكه در زمان حيات امام نتوانستيم خدمت ايشان برسيم و پس از آن هم تاكنون نتوانسته‌ايم با شما ديدار داشته باشيم. مطالبه‌ كتابداران از شما اين است كه فرصتي را براي اين ديدار در نظر بگيريد تا خدمت شما برسند. همان‌جا رهبر انقلاب به آقاي گلپايگاني اشاره كردند كه اين ديدار را در برنامه‌ من قرار دهيد.

* آماده‌سازي اعضاي نهاد براي ديدار با رهبري چگونه‌بود؟
حدود دو هفته قبل از ديدار، دفتر مقام معظم رهبري زمان ديدار را به ما اعلام كردند. در جلسات مشتركي كه داشتيم، تعداد سهيمه‌هاي هر بخش از نهاد را مشخص كرديم و بيش از 4500 نفر از سراسر كشور در اين ديدار شركت كردند. بسياري از افراد به خاطر شوق و علاقه‌اي كه به رهبري داشتند، 32 ساعت در راه بودند و از دورترين نقاط آمدند. پس از اين ديدار نيز وقتي در جمع كتابداران قرار گرفتم، آنها با شور و شعف خاصي قدرداني مي‌كردند.

* كمي از جزئيات اين ديدار بگوييد.
در اين ديدار كه سه يا چهار گروه هم دعوت شده ‌بودند، خوشبختانه فرصت خوبي به من داده شد تا گزارشي را در حدود 10 الي 15 دقيقه مطرح كنم. در گزارش به اين نكته اشاره كردم كه بر خلاف آن‌ كه گفته مي‌شود سرانه‌ي مطالعه در كشور 2دقيقه است، طبق تحقيق ما اين زمان به 18 دقيقه رسيده است و كلاً سرانه‌ مطالعه‌ي كتاب، قرآن، ادعيه، نشريات و روزنامه‌ها در ايران به 76 دقيقه در روز رسيده است. اين واقعيتي است كه بايد براي مردم بيان مي‌كرديم و ما در حضور رهبري اين را مطرح كرديم.

* نظر رهبري در اين باره چه بود؟
از نكاتي كه ايشان فرمودند، يكي اين بود كه چنين آمارهايي مورد قبول ايشان نيست، زيرا ممكن است يك نفر روزانه 15 ساعت مطالعه كند و يك نفر ديگر در روز مطالعه‌اي نداشته‌باشد. ايشان فرمودند شما بايد به اين سمت برويد كه همه‌ ايرانيان كتابخوان شوند. ايشان همچنين در بخش ديگري از سخنانشان تأكيد كردند كه ترويج كتابخواني فقط كار نهاد نيست و همه‌ دستگاه‌ها از جمله صداوسيما و آموزش‌و‌پرورش بايد در اين كار كمك كنند. در حقيقت اين اقدام را بايد بين سازماني به حساب آورد و آن را به يك سازمان منحصر نكرد.

در هر صورت ما دستگاهي هستيم كه مأموريتمان تمركز بر بحث سرانه‌ مطالعه‌ كشور است و بايد جريان مطالعه را مديريت كنيم، اما اين به اين معني نيست كه صداوسيما و ديگر دستگاه‌ها نسبت به اين مسئله احساس مسئوليت نكنند.

* استقبال اعضاي نهاد از اين فرمايش‌هاي رهبري چگونه بود؟
حضرت آقا تصريح فرمودند كه همه‌ دستگاه‌ها بايد در اين زمينه كمك كنند. بنا بر همين فرمايش رهبري، ما كه برنامه‌ سال 1390 را بسته ‌بوديم، مجدداً مديرانمان را فراخوانديم تا برنامه‌هاي جديدي را متناسب با اين فرمايش‌هاي رهبري تدوين كنيم. لذا يكي از سرفصل‌هاي برنامه‌هاي خود را اين قرار داديم كه چه كنيم تا همه در كشور اهل مطالعه شوند؟ حتي يك برنامه‌ي پژوهشي تعريف كرديم تا كساني را كه اهل مطالعه نيستند، از منظر جامعه‌شناختي بررسي كنيم و براي آنها برنامه‌ريزي كنيم. اين برنامه با گستره‌ تمام اقشار جامعه اعم از كارمند، كارگر، زنان خانه‌دار و ... جزو سرفصل‌هاي ما در سال 1390 قرار گرفت.

در حقيقت سخنان رهبر معظم انقلاب در اين ديدار نقطه‌ عطفي بود در حوزه‌ كتاب‌ و كتابخواني و كتابداري. از اين به بعد تمامي برنامه‌هاي ما بايد متأثر از اين فرمايش‌هاي رهبري باشد.
در پايان جلسه ضمن تشكر از رهنمودهايي كه رهبري براي كتابداران سراسر ايران داشتند و با توجه به اين‌كه سخنان رهبري در آن روز منشور جديدي در بخش كتاب و كتابداري كشور بود، از ايشان خواستم روز 29 تير را در تقويم رسمي كشور به عنوان روز كتابداري ثبت كنيم و آقا در جواب گفتند: شما هر طور صلاح مي‌دانيد، همان‌طور عمل كنيد.

* فرآيند مطالعه‌ مردم به دو بخش توليد و سپس انتقال كتاب به جامعه مربوط است. نقش كتابدارها كجاي اين فرآيند است؟
رهبري فرمودند كار كتابدار فقط همين كارهاي اجرايي نيست، بلكه كتابدار به‌نوعي نقش راهنما و مشاور را بر عهده دارد. متأسفانه دانشگاه ما نگاهي سكولار و ابزارگونه به كتابدار دارد و تنها او را براي دسته‌بندي و كار اجرايي مي‌خواهد. اين نگاه هيچ‌گونه تكيه‌گاه فرهنگي و ديني ندارد و نقشي به عنوان مشاور براي كتابدار قائل نيست.

رهبري بر اين نكته تأكيد دارند كه كتابدار بايد نقش يك راهنما را داشته باشد و هم اين‌كه بتواند به افراد مختلف مشورت درست بدهد. نگاه غلط به كتابداري زماني مي‌تواند تغيير كند كه جامعه‌ دانشگاهي ما رويكردي صحيح به اين موضوع داشته‌ باشد. ما بنا داريم اين فرمايش‌هاي رهبري را به عنوان فتح باب جديدي در بحث نظام دانشگاهي و شوراي عالي انقلاب فرهنگي مطرح كنيم تا تفصيل نظام دانشگاهي ما در رشته‌ كتابداري اصلاح شود. ما در حقيقت نياز به كتابدارهايي داريم كه توان و ديدگاهشان چه از نظر دانش و چه از نظر تربيتي با نگاه رهبر معظم انقلاب به اين رشته تطبيق كند. كتابداران ما بايد در مرحله‌ بعد در حوزه‌ عمل نيز به عنوان يك مشاور قوي نقش خود را ايفا كنند و نبايد به يك عنصر بي‌اراده تبديل شوند. ايشان بايد عناصري فهيم باشند و نقش معاونان امين و دلسوز را ايفا كنند.

* رهبر انقلاب از سرانه‌ مطالعه در كشور راضي نيستند. فكر مي‌كنيد علت اين مشكل به كجا بازمي‌گردد؟
البته يكي از تأكيدات رهبري اين بود كه جامعه‌ ما جامعه‌اي باسواد شده است. به هر حال ما در سال 57 جامعه‌اي داشتيم كه 35 درصد باسواد بود. امروز ولي بيش از 85 درصد باسواد در كشور داريم. اين 15 درصد بيسواد باقي‌مانده هم از قبل از انقلاب مانده‌اند و از بخش مسن جامعه‌ هستند. يعني ما الان 98/5 درصد جوان و نوجوان باسواد داريم. طبيعتاً در پي اين ارتقاي سواد، كتابخواني هم بايد ارتقا پيدا كند. اين اتفاق هم افتاده، اما هنوز با مطلوب فاصله‌ي زيادي داريم.

در فرمايش‌هاي رهبر معظم انقلاب بود كه با وجود فضاي مجازي و شبكه‌ها و فرصت‌هاي جديد مطالعه، كتاب حذف نمي‌شود و جايگاه خود را حفظ مي‌كند. ايشان دهه‌ چهارم انقلاب را دهه‌ي عدالت و پيشرفت معرفي كردند و اين امر به دانشگاه و كتابخواني گره خورده است. جامعه‌اي مي‌تواند عادل باشد كه حتماً كتابخوان باشد. فرايند كتابخواني است كه باعث پيشرفت كشور مي‌شود. تنها و تنها انديشيدن و تفكر روي متون مكتوب است كه امر خلاقيت و پيشرفت را تحقق مي‌بخشد.

ما در پي تحقق مطالبه‌ رهبري بايد تمدن جديدي بسازيم و به جامعه‌ جهاني عرضه كنيم و اين تمدن بر كتابخواني متكي است. پيشرفت امروز ما در جامعه به علت افزايش سرانه‌ي مطالعه است. نظام دانشگاهي ما نظامي است كه با فارغ‌التحصيلي ختم مي‌شود. اين غلطي است كه در فرهنگ عمومي ما وارد شده است، اما در فرهنگ ديني و ملي خود چنين واژه‌اي نداشتيم. در حقيقت نبايد پس از گرفتن مدرك از خواندن فارغ شويم، بلكه براي ارتقا در هر شغلي كه هستيم، بايد برنامه‌ مطالعه داشته‌باشيم.

* چه شرايطي را بايد فراهم كنيم تا كتاب در سبد كالاي خانوارهاي ما قرار گيرد؟
رهبري در اين مورد بسيار موشكافانه بحث تبليغات و رسانه را مطرح كردند و فرمودند: براي كالاهاي مضر تبليغ مي‌شود، اما براي كتاب تبليغ نمي‌شود. يكي از شكل‌هاي تبليغ اين است كه كتاب هم مانند كالاهاي بازرگاني تبليغ شود. بخش ديگري از تبليغ اين است كه ما چه كنيم تا كتاب‌خواني منزلت شود؟ رسانه‌ها مي‌توانند اين كار را انجام دهند. لزومي ندارد كه ما حتماً كتاب را مطرح كنيم. اگر مثلاً رسانه نشان بدهد كه يك فوتباليست و يك بازيگر خوب ما هم اهل مطالعه است كه واقعاً هم همين‌طور است، اين اتفاق مي‌افتد.

اصلي‌ترين مديران كشور ما كتابخوان هستند. از شخص رهبر معظم انقلاب گرفته تا سران قوا و ائمه‌ جمعه‌ي ما اهل كتاب هستند و رسانه‌ها بايد اين را به جامعه نشان دهند. جامعه‌ ما بايد بداند كه خواندن مترادف است با نخبه شدن و رسانه‌ها بايد اين مسئله را به جامعه تفهيم كنند و به كتابخوان‌ها منزلت دهند. اگر چنين اتفاقي در جامعه بيفتد، دغدغه‌ رهبر معظم انقلاب هم برطرف مي‌شود.

بايد به آن سمت و سو برويم كه جامعه را براي ظهور آماده كنيم. جامعه‌ ظهور جامعه‌اي كتابخوان است. طبق روايات، كارگران اين جامعه هم در هنگام كارشان درباره‌ مسائل پيچيده‌ علمي مباحثه مي‌كنند. بنابراين حضرت مهدي زماني مي‌آيند كه ما يك جامعه‌ فرهيخته داشته باشيم و فرهيختگي جز با مطالعه حاصل نخواهد شد. لذا اگر به جامعه‌اي تبديل شديم كه اهل خواندن بوديم، انشاءالله امر عدالت و پيشرفت و ظهور تحقق خواهد يافت.