آخرین سفر وزرای خارجه آمریکا به بحرین به دسامبر سال ۲۰۱۰ بازمی گردد که طی آن «هیلاری کیلینتون» وزیر خارجه وقت آمریکا به منامه سفر کرده بود.

همزمان با ورود کری به منامه جنبش «انقلاب ۱۴ فوریه بحرین» ضمن انتقاد از این سفر بر مواضع خود مبنی بر کناره گیری «آل خلیفه» از قدرت تاکید و خاطر نشان کرد: سفر کری به بحرین در راستای حمایت آمریکا از رژیم آل خلیفه در قبال انقلاب مردم بحرین صورت می گیرد.

اگرچه منابع خبری بحث و تبادل نظر درباره امنیت منطقه و اوضاع آن و شرکت در نشست شورای همکاری خلیج فارس را هدف وزیر خارجه آمریکا از سفر به منامه اعلام کرده اند، اما این سفر اهداف دیگری را هم دنبال می کند.


بحرین و مناسبات تنگاتنگ با غرب و آمریکا

بحرين روابط و مناسبات بسيار نزديک و تنگاتنگى با کشورهاى غربى به‌ ويژه آمريکا و انگلستان دارد. نفوذ اين کشورها در اين جزيره کوچک که داراى موقعيت استراتژيکى خاصى در منطقه بسیار حساس و مهم خليج ‌فارس مى ‌باشد، گسترده و عميق است.

بحرین تا قبل از استقلال، تحت قيموميت استعمار انگلستان بود. اما با کسب استقلال در سال 1971 میلادی و افول قدرت انگلیس و خروج این کشور از منطقه و کشورهای آن، از جمله از بحرين، آمریکایی ها بر اساس توافقاتی که با انگلیسی ها انجام داده بودند، مناطق نفود و سیطره آنها در منطقه، به ‌ويژه پايگاه‌ هاى نظامى این کشور را تصرف کردند.

به این ترتیب به موازات خروج انگلیسی ها از بحرین آمریکایی ها جای آنها را به عنوان استعمارگران جدید گرفتند. آگاهی از موقعیت ژئو استراتژیک بحرین و درک نیازهای سیاست خارجی آمریکا در منطقه خلیج فارس و تلاش برای رفع این نیازها و تحقق اهداف مورد نظر، موجب شد تا منامه خیلی زود، جایگاه ویژه ای را در سیاست خارجی دولت های مختلف آمریکا به خود اختصاص دهد.

در مقابل منامه نیز با درک محدودیت هایی که با آن به ویژه در دو حوزه نیروی انسانی و قدرت نظامی با آن مواجه بود، طی این سال ها تلاش کرد، مناسبات خود را با واشنگتن در تمام سطوح و زمینه ها توسعه و گسترش دهد.

سیاست نزدیکی که دو طرف در مناسبات فیما بین اتخاذ کرده بودند، به آمریکایی ها امکان داد، یکی از مهمترین پایگاه های نظامی خود در جهان، موسوم به «پایگاه پنجم دریایی ارتش آمریکا» را در بحرین دایر کنند.

آل خلیفه و انقلاب 14 فوریه بحرین

بحرین، دارای حکومت پادشاهی مشروطه است. پادشاه به طور موروثی از خاندان آل خلیفه که از سال 1820 میلادی قدرت را در این جزیره به دست گرفت، انتخاب می‌ شود.

قانون اساسی کنونی این کشور در سال 2002 میلادی تصویب شد و شیخ «حمد بن عیسی آل خلیفه» از سال 1999 میلادی بر این کشور حاکم است و بالبطع اعضای خاندان وی سمت های حکومتی و نظامی را احراز می کنند.

به موازات انقلاب هایی که اواخر سال 2010 و اوایل سال 2011 میلادی شماری از کشورهای منطقه را درگیر خود کرد و جرقه آن از تونس زده شد، مردم بحرین نیز 14 فوریه سال 2011 میلادی آغازگر انقلابی مسالمت آمیز شدند که مطالبات و خواسته های آن بر حق آن از آن تاریخ تاکنون به شدت از سوی نظام حاکم سرکوب شده است.

عواملی مانند حاکمیت نظام مستبد، بسته بودن ساختار سیاسی، تبعیض های قومی، نژادی و مذهبی، ساختار معیوب اقتصادی، مشکلات عدیده اجتماعی، وابستگی به قدرت های خارجی و عدم برآوردن خواسته های داخلی که مقبولیت و پایگاه مردمی حکومت را به پایین ترین سطح تنزل داده بود، موجب شکل گیری قیام بحرینی ها علیه آل خلیفه شد.

آمریکا و تعامل با آل خلیفه و انقلاب

انقلاب بحرین، از جمله انقلاب هایی است که به محض شکل گیری به شدت و با ابزارهای مختلف از سوی حکومت آل خلیفه سرکوب شد. آنچه به آل خلیفه جرات داد تا به شدیدترین شکل ممکن و با استفاده از تمام ابزارها، انقلاب مسالمت آمیز مردم بحرین را سرکوب کند، سکوت و کمک های نظامی هم پیمانانی مانند آمریکا و عربستان سعودی بود که سقوط آل خلیفه در بحرین را به زیان منافع خود ملاحظه می کردند.

از آغاز انقلاب بحرین تاکنون سازمان ها و نهادهای بین المللی حقوق بشری مانند سازمان دیده بان حقوق بشر، شورای حقوق بشر وابسته به سازمان ملل، عفو بین الملل و غیره با گزارش‌ های متعددی را از نقض حقوق بشر، فشار بر فعالان مدنی و اجتماعی، افزایش فیلترینگ وبلاگ ها و سایت ‌ها، بازداشت وبلاگ نویس ها و روزنامه نگاران، شکنجه بازداشت شدگان، پیگرد قضایی و کیفری، سلب تابعیت و حق اشتغال به کار و تحصیل افراد مظنون، تبعیض طایفه ای و دینی و استفاده از سلاح های گرم و تحریم شده بین المللی برای سرکوب معترضان و تظاهر کنندگان مسالمت جو منتشر کرده اند، اما هیچ یک از این گزارش ها به لطف حمایت های سیاسی و دیپلماتیک، کمک های نظامی، سرپوش نهادن بر حقایق و تحریف آنها به واسطه آمریکایی ها و انگلیسی ها نتوانستند، وجدان خفته جامعه جهانی را بیدار و به اتخاذ تدبیر یا اقدام علیه آل خلیفه جهت پایان دادن به این سرکوبگری‌ ها وادار کند.


اهداف وزیر خارجه آمریکا از سفر به منامه

سفر کری به منامه در برهه زمانی صورت می گیرد که نهادها و سازمان های بین المللی حقوق بشری فعالیت های خود را با هدف افشای واقعیت های جاری در بحرین به شکل بی سابقه ای افزایش داده و رژیم آل خلیفه در معرض فشارهای بسیاری در زمینه نقض حقوق بشر و حق شهروندی و بازداشت های خودسرانه معارضان بحرینی قرار دارد تا تلاش های گسترده این رژیم و هم پیمانان منطقه ای و بین المللی اش برای بهبود وجه آل خلیفه و فرار از محکومیت های بین المللی با شکست مواجه شود.

به همین دلیل کارشناسان بر این باورند، یکی از اهداف سفر وزیر خارجه آمریکا به منامه، دیدار با مسئولان بحرینی و تلاش برای دستیابی به برون رفتی برای بحران 5 ساله بحرین است، به ویژه آنکه واشنگتن به ناتوانی رژیم آل خلیفه در غلبه بر اعتراض های مردمی پی برده است.

آمریکایی ها به خوبی می دانند، آل خلیفه با دو گزینه مواجه است و مجبور است، از این دو، یکی را انتخاب کند: تن دادن به خواسته مردم و انجام اصلاحات و تغییرات سراسری و فراگیر یا ادامه سرکوب ها.

آزادی «زینب الخواجه»، فعال حقوق بشر بحرینی پس از ماه ها بازداشت، یک روز پس از ورود کری به بحرین حکایت از آن دارد که رژیم آل خلیفه خود را مجبور به تسلیم شدن در برابر افکار عمومی جهان می بیند.

اما به جز آزادی فعالان مدنی و حقوق بشر، باید دید سفر کری به منامه چه نتایجی دارد، به ویژه آنکه محکومیت های بین المللی تنها رژیم آل خلیفه را نشانه نگرفته، بلکه آمریکا را هم به دلیل حمایت نظامی و سیاسی از منامه عامل و مسئول شرایط پیش آمده در بحرین می داند و این به معنای به خطر افتادن وجه بزرگترین مدعی مدافع حقوق بشر و دموکراسی در جهان است.

اما اگر کری نتواند، آل خلیفه را به انجام اصلاحات و برآوردن مطالبات مردمی قانع یا وادار کند، در این صورت باید در انتظار روزهای سخت تر و بحرانی تر برای بحرین باشیم.

به همین دلیل وزیر خارجه آمریکا در کنار دیدار با مسئولان بحرینی، با معارضان این کشور نیز دیدار و گفتگو کرد تا راه را برای دستیابی به راه حل سیاسی و مسالمت آمیز برای بحران این کشور هموارتر کند.

در چنین شرایطی به نظر می رسد، تعامل جدی آل خلیفه با راهکارهای سیاسی و مسالمت آمیز بهترین و مناسب ترین گزینه برای خروج این رژیم از بحران این کشور باشد، به ویژه آنکه عدم کارایی راهکارهای سرکوب و استفاده از خشونت علیه معارضان بحرینی به اثبات رسیده است.


آن روی سکه سفر کری به منامه

مقابل این تحلیل از سفر وزیر خارجه آمریکا به بحرین، تحلیل دیگری وجود دارد که تصریح می‌ کند: حضور کری در بحرین تاکید آمریکایی ها بر ادامه حمایت از آل خلیفه در سرکوب مردم بحرین و آزادی خواهان این کشور است، چراکه طی پنج سال گذشته رژیم آل خلیفه با تکیه بر کمک های آمریکا و رژیم صهیونیستی به سرکوب مردم بحرین پرداخته است.

همچنین این سفر را می توان، مقدمه گشایش نخستین سفارت رژیم صهیونیستی در منامه و سپس در دوحه تلقی کرد، آن هم در برهه ای از تاریخ منطقه که شیوخ عرب حوزه خلیج فارس در افشای روابط پنهانی چندین ساله خود با رژیم صهیونیستی تلاش می کنند، بر یکدیگر سبقت بگیرند و بی پروا از عادی سازی روابط خود و داشتن منافع مشترک با این رژیم سخن می گویند.

از سوی دیگر، احتمالا یکی از اهداف سفر کری به منامه و دیدار رئیس جمهوری آمریکا با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس بررسی همکاری امنیتی شورای همکاری با ناتو باشد. اوباما سال گذشته در دیدار با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس در مجموعه کمپ ‌دیوید وعده داده بود، در راستای توافق هسته ‌ای با ایران همکاری‌ های امنیتی واشنگتن با این کشورها را تقویت خواهد کرد.

بعد از آن نشست، آمریکا و کشورهای عضو شورای همکاری‌، کار گروه‌ هایی با موضوع افزایش همکاری و توسعه پدافندهای یکپارچه موشک ‌های بالستیک، امنیت سایبری و دریایی، مقابله با تروریسم، آمادگی دریایی و فروش تجهیزات نظامی برگزار کردند.

کری روز پنج شنبه، در منامه در کنفرانس خبری مشترک با وزیر خارجه عربستان تصریح کرد که واشنگتن پیشرفت‌ هایی را به واسطه این کار گروه‌ ها در موضوعات فوق الذکر محقق کرده است.

این درحالی است که مطبوعات آمریکایی تاکید کرده اند، یکی از مهمترین اهداف وزیر خارجه آمریکا در این سفر اطمینان خاطر دادن به کشورهای متخاصم عربی برای زمینه سازی بیشتر تحریم ایران در حوزه موشکی است.

اظهارات ماه گذشته جان کری برای فراهم سازی مقدمات سفر اوباما به عربستان در ماه جاری و دیدار با وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس دلیلی بر این مدعاست.


بنابراین طبیعی است که به تبع آن جان کری برای تقویت سیستم دفاعی و سایبری شیوخ خلیج فارس، مقدمات فروش سامانه های دفاعی پیشرفته به این کشورها برای به اصطلاح تغییر موازنه نظامی با ایران در منطقه را هموار کند.

در این راستا وزیر خارجه بحرین پنج شنبه گذشته طی اظهاراتی مضحک ایران را جنگ ‌افروزی در یمن متهم کرد و مدعی شد عربستان، پیشتاز صلح در این کشور عربی است.

وی با این ادعا که فعالیت های ایران در منطقه نگران کننده است، هدف این سفر را بررسی تغییر رفتار ایران پس از توافق هسته ای عنوان کرده تا نشان دهد، امریکا نه تنها پرچم دار پروژه ایران هراسی در منطقه است، دشمن شماره یک جمهوری اسلامی است.

تلاش برای تحریم مجدد ایران، توسعه و عمق بخشی به پروژه ایران هراسی، تقویت نظامی کشورهای عربی متخاصم با ایران برای داشتن دست برتر در منطقه تنها بخشی از ادامه دشمنی آمریکا با جمهوری اسلامی است که در سفر اخیر جان کری یک بار دیگر اثبات شد.