به گزارش مشرق به نقل از پایگاه خبری البدیل مصر، شورای امنیت سازمان ملل روز جمعه هفتم اسفند ماه به اتفاق آرا طرح پیش نویس پیشنهادی روسیه و آمریکا برای برقراری آتش بس در سوریه را تصویب کرد. بدین ترتیب این طرح به طرحی الزام آور تبدیل شده است.  استفان دی‌میستور نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه گفت هنوز هم امید است که قطعنامه شماره 2245 سازمان ملل به حل سیاسی بحران سوریه منجر شد. او گفت که گفت و گوهای سیاسی برای حل بحران سوریه از هفتم ماه آینده میلادی در ژنو آغاز خواهد شد و آتش بس در سوریه که از روز هشتم اسفندماه اجرایی شده به مدت 2 هفته ادامه خواهد داشت.

** عوامل تهدید کننده آتش بس

با وجود اینکه دولت سوریه و مخالفان این کشور متعهد شده اند که به طرح آتش بس پایبند باشد، اما شماری از عوامل این طرح را تهدید می کنند. برخی از این عوامل مربوط به طرف های منطقه ای و برخی نیز مربوط به گروه های مسلح است.

1: موضع گیری‌ها و تحرک‌های منطقه ای

با وجود اجرایی شدن توافق آتش بس در سوریه اما موضع گیری ها و تحرک های منطقه ای درباره آتش بس، آن را با خطرها و ابهام هایی همراه کرده است. عربستان جمعه هفتم اسفند جنگنده های نظامی به سوریه اعزام ارسال کرده است. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه بر این مساله اعتراف کرد که نیروها و تجهیزات عربستان و امارات به ترکیه رسیده اند. با وجود اینکه ریاض مدعی است این جنگنده ها با هدف مبارزه با داعش به ترکیه فرستاده شده اند اما اظهارات مقام های ترکیه بیانگر احتمال های دیگری است. چاووش اوغلو تصریح کرد ترکیه به توافق آتش بس در سوریه پایبند نیست و این کشور قصد دارد که به هرگونه حمله احتمالی کردها که از نظر آنکارا تروریست به شمار می روند، عکس العمل نشان دهد. وی افزود: توافق آتش بس فقط مربوط به سوریه است و ترکیه به آن پایبند نیست. 

پیش از اظهارات مقام های ترکیه که به طور آشکار توافق آتش بس را نادیده می گیرند مقام های عربستان هم موضع مشابه ترک ها را در پیش گرفتند. مقام های عربستان گفته اند مخالفان سوریه را به سلاح های بی مانند تجهیز خواهند کرد. این موضع گیری ها نه تنها سبب پایان بخشیدن به جنگ سوریه نخواهد شد بلکه شعله های آتش جنگ را پر دامنه تر خواهد کرد. عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان یکم اسفند (20 فوریه) به مجله اشپیگل آلمان گفت: مخالفان میانه رو سوریه باید به موشک های زمین به هوا دست یابند تا بتوانند در برابر حمله های هوایی از خود دفاع کنند.

پشت پرده طرح های کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در حال آشکار شدن است. این طرح نشان از این دارد که اولویت این کشورها مبارزه با گروه تروریستی داعش نیست. عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات شنبه هشتم اسفند ماه در مسکو گفت: برای نابودی داعش باید حزب الله لبنان و الحشد الشعبی (نیروهای داوطلب مردمی) را در عراق و سوریه از بین ببریم. 

2: داعش و جبهه النصرة خارج از چارچوب آتش بس

در میدان های نبرد گروه های تروریستی داعش و جبهه النصره قدرتمندترین گروه های مسلح در سوریه به شمار می روند. به عنوان مثال جبهه النصره در کنار برخی گروه های سوری که خود را میانه رو به شمار می روند سرگرم نبرد است. از این رو سخت است که به راحتی گروه های تروریستی را از  گروه های مخالف سوریه تشخیص داد.

تاکنون فقط حدود 100 گروه از مخالفان سوریه با شیوه کنونی متعهد به اجرای آتش بس شده اند. اخبار حاکی از این است که 160 گروهک تروریستی که قرار بود اردن و دی‌میستور نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه فهرست آنان را به شورای امنیت سازمان ملل تحویل دهند به آتش بس پایبند نیستند. این نشان می دهد که گروه های مخالفی که از ویژه گی های گروه های تروریستی برخوردارند به آتش بس پایبند نیستند. در نتیجه وجود چنین مساله ای سخن گفتن از پایداری آتش بس مساله ای سخت است. 

3: نبود ضمانت از سوی مخالفان سوریه

دولت سوریه می تواند به طور گسترده ای ارتش خود را زیر کنترل داشته باشد. ارتش عربی سوریه ساختار خود را حفظ کرده است. درباره ارتش روسیه نیز همین طور است. هر 2 کشور می توانند در صورت اجرایی شدن آتش بس نیروهای خود را تحت کنترل داشته باشند. اما مخالفان سوریه که از گروه های مسلح با تابعیت های گوناگون تشکیل شده اند در این زمینه با چالش روبرو هستند. با توجه به اینکه هر یک از این گروه های مسلح مورد حمایت یکی از کشورهای منطقه مانند عربستان، قطر، ترکیه یا کشورهای فرامنطقه ای نظیر آمریکا هستند این گروه ها و گروه هایی مانند القاعده از کنترل این کشورها خارج شده اند. در نتیجه وجود چنین مسائلی همسو سازی موضع مخالفان در دوران آتش بس مساله ناممکنی است.

4: بی‌اعتمادی روسیه و آمریکا به یکدیگر

آمریکا و روسیه درباره پایبندی به توافق آتس بس در سوریه به یکدیگر شک و تردید دارند. این نگرانی و تردید به محاسبات سود و زیان مسکو و واشگتن درباره اجرای توافق آتش بس مربوط می شود. واشنگتن در هدف مسکو درباره آتش بس تردید دارد. به طوری که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا سه شنبه چهارم اسفندماه گفته است در صورتی که تلاش ها برای برپایی دولت انتقالی در سوریه به موفقیت نرسد آمریکا طرح جایگزین دارد. او اشاره کرد که  این طرح طی یک یا 2 ماه اعلام خواهد شد. این در حالی است مسکو می گوید مسوولان آمریکا تلاش می کنند توافق آتش بس را از بین ببرند. یک مقام وزرات امور خارجه روسیه چهارشنبه پنجم اسفندماه گفت مسکو از طرح جایگزین حل بحران سوریه اطلاعی ندارد.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه گفت اظهارات باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا مبنی بر اینکه مبارزه با تروریسم تا زمانی که بشار اسد رییس جمهوری سوریه در قدرت باشد موفق نخواهد بود توجهیی برای تروریست ها است. لاوروف این اظهارات را به طور کلی محکوم و تصریح کرد که روسیه در برابر اظهارات مبهم آمریکا درباره طرح «ب» در سوریه ایستادگی خواهد کرد. در نتیجه وجود چنین مسائلی پایبند نبودن 2 قدرت ناظر بر توافق آتش می تواند این توافق را در هر لحظه ای از بین ببرد.

5: بعد سیاسی آتش بس

آنچه که سبب پیچیده شدن صحنه در هنگام آتش بس می شود این است مخالفان سوریه با شیوه جدید فرایند حل سیاسی بحران مخالف هستند.  این شیوه که از هیات دولت انتقالی بر اساس نشست ژنو یک به دولت وحدت ملی بر اساس نتیجه نشست ژنو 3 و  نشست امنیتی مونیخ تغییر کرده با مخالفت هیات عالی مخالفان در نشست ژنو 3  روبرو شده است. در نتیجه هرگونه خلأ سیاسی بر روند نظامی آتش بس آثار منفی برجای خواهد گذاشت و هر گونه خلأ نظامی نیز در روند سیاسی آتش بس تاثیر منفی به همراه خواهد داشت.