به گزارش مشرق، خوراك در زندگى انسان نقش مهمى دارد، انجام واجبات و امور شرعى هم وابسته به اين است كه انسان خوراك و غذا مصرف كند.
بسيارى از احساسات و عواطف زندگى انسان منوط به داشتن غذا و خوراك به اندازه كافى است.
اگر خداى نخواسته يك وقتى قحطى و گرسنگى كه بلا است رايج شود ـ كه سابق بوده و الحمدلله الان خيلى كمتر است ـ احساسات و محبت رخت برمى‌بندد و انسانيت مى‌رود.
منقول است كه در بصره يك قحطى پيش آمده بود، به طورى كه هر چه بود، خوردند، حتى سگ و گربه را نيز خوردند و كار به جايى رسيد كه شروع كردند به خوردن يكديگر! انسان‌ها همديگر را مى‌خوردند و بر سر پيكر و اجساد نزاع مى‌كردند!!
بر همين اساس رسول مكرم اسلام صلى‌اللّه‌عليه‌وآله مى‌فرمودند: اللهم انى اعوذ بك من الجوع فانه بئس الضجيع؛ مستدرك9/81، خداوندا، به تو پناه مى‌برم از گرسنگى كه بد همدمى است.
اما نكته مهم اين است كه با وجود فراوانى و تنوع خوراكى‌ها ما چه رفتارى را بايد داشته باشيم؟ طبق راهنمايى‌هاى بزرگان، انسان بايد طورى پرورش يابد كه پرخور نباشد و خوب است كه انسان سير نشود؛ چرا كه طبق روايات متعدد، سير نشدن ميراث گران‌بهايى را به ارمغان مى‌آورد و از مهم‌ترين آثارش، حكمت و دانش است.
جناب ابوبصير از امام جعفر صادق عليه‌السلام نقل كرده كه: اقرب ما يكون العبد من اللّه جل و عز اذا خفّ بطنه، نزديك‌ترين حالت بنده به خداوند عزوجل وقتى است كه شكمش از طعام سبك باشد؛ و به راستى اين از عجايب مكتب اهل‌بيت عليهم‌السلام است.
يك حديثى است كه مى‌فرمايد: نزديك‌ترين حالت بنده به خدا، وقتى است كه بنده در سجده باشد و اين منافاتى با هم ندارد، زيرا دين، هر دو طرف را بيان مى‌دارد؛ از يك طرف به بنده دستور عبادت و سجده داده مى‌شود و از آن طرف به جسمانيت بنده توجه مى‌كند و مى‌فرمايد: مواظب پرخورى باش، كمى گرسنه باش تا به خدا نزديك باشى.
در ادامه روايت ابوبصير آمده: وابغض ما يكون العبد الى اللّه عزوجل اذ امتلا بطنه، كافى6/269؛ پس، پر بودن شكم، عواقب زشتى را به همراه دارد و فرد را از رحمت حق دور مى‌گرداند.
در حديث قدسى آمده كه خداوند متعال به حضرت رسول اكرم صلى‌اللّه‌عليه‌وآله چنين خطاب مى‌فرمايد: يا احمد! لو ذقت حلاوة الجوع و الصمت و الخلوة و ما ورثوا منها قال يا رب ما ميراث الجوع؟ قال الحكمة و حفظ القلب و التقرب الى، ارشادالقلوب.
"اى احمد! اگر شيرينى گرسنگى و سكوت و خاموشى و خلوت و نتيجه آنها را بچشى از اينها دست برندارى” عرض كردند: پرودرگارا! بهره گرسنگى چيست؟ فرمود: حكمت و نگهدارى دل و تقرب به من.
از جمله رياضت‌هاى شرعى كه مرحوم حاج شيخ حسنعلى نخودكى اصفهانى مى‌كشيد، همين گرسنگى شرعى بود؛ بدين نحو كه در ايام‌البيض و... روزه مى‌گرفت، و در روزهاى ديگر مراعات مى‌كرد.
فراز ديگر روايت درباره سكوت و قلت كلام است كه بيانگر اين است كه ما بايد زبان خود را كنترل كنيم و عقل آن را بچرخاند.
خلوت هم يكى ديگر از سفارشات حق‌تعالى به محبوب‌ترين بنده خودش است.
در اين ارتباط روايتى از حضرت امام حسن عسكرى عليه‌السلام منقول است كه: من انس بالله استوحش من الناس، بحار64/650؛ يعنى اگر كسى انس با خدا نصيبش شد، يك مقدار از مردم كناره‌گيرى مى‌كند و بى‌شك اين كناره‌گيرى، به معنى انزواطلبى نيست كه رفتار نادرستى است.
بنابراين ميراث گران‌بهاى خلوت‌نشينى، انس با پروردگار عالم است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
متأسفانه برخى انسان‌ها هستند كه از خلوت كردن ولو به اندازه 10 دقيقه، لذت نمى‌برند، ولى دوست دارند نزد خانواده و دوستان بنشينند و وقت را بگذرانند! در باب كم‌خورى و درست‌خورى در حديث ديگرى آمده است كه از جمله آثار بد پرخورى، سلب توفيق عبادت است.
يكى از اثرات اين عمل زشت، اين است كه انسان را كسل و خواب‌آلود مى‌كند و بدين شكل توفيق نماز شب را از آدم سلب مى‌نمايد، لذا كسانى كه برنامه نماز شب خواندن دارند، پرخورى و كسالت و خواب اضافى بر آنها غالب نمى‌شود.
سخن از نماز شب شد، همان نماز شبى كه حضرت امام حسن عسكرى عليه‌السلام درباره‌اش فرمودند: ان الوصول الى اللّه سفر لايدرك الا بامتطاء الليل، بحارالانوار75/380؛ "رسيدن به خداوند عزوجل، سفرى است كه درك نمى‌شود مگر با شب‌زنده‌دارى” اصولا هر مسافرتى نياز به مركب و وسيله دارد و به قرب الهى رسيدن نيز به عنوان بالاترين سفر، مركبى مى‌خواهد كه در اين حديث، امام عسكرى عليه‌السلام، نماز شب را نام مى‌برند.
و السلام عليكم و رحمةاللّه و بركاته

* ‌آيت اللّه شب‌زنده‌دار‌ جهرمي

منبع:نشريه افق حوزه