در تاريخ 28 ارديبهشت سال 1368 تيم پزشكي حضرت امام از اولين علائم خونريزي در دستگاه گوارش معظم له اطلاع يافت و بلافاصله معاينات و بررسيهاي لازم صورت گرفت انجام معاينات، دو زخم در معده حضرت امام را مشخص مي نمود كه يكي سطحي و ديگر نسبتا عميق بود.

رهبري و هدايت هر انقلابي پس از پيروزي به مراتب مشكلتر از دوره هاي پيش از پيروزي زيرا تا زمان حصول پيروزي انگيزه هاي فراواني براي وحدت كلمه به منظور استيلا يافتن بر دشمن مشترك وجود دارد. حتي افراد و گروههايي يافت مي شوند كه به رغم عدم خلوص كافي، براي دستيابي به اهداف خاص خود، ضمن قلمداد دادن خود به همراهي و همفكري با مردم، در مبارزه شركت مي كنند و معارضه آشكاري با رهبري مبارزه و انقلاب ندارند، اما پس از پيروزي انقلاب، به دليل سهم خواهي كه از خصلتهاي افراد و گروههاي ناخالص است نغمه هاي جدايي آنها ساز مي شود و اين روند در برخي موارد به شكل گيري توطئه هاي گوناگون عليه انقلاب و رهبري آن منجر مي گردد.

چنين واقعيتي را در انقلاب اسلامي ايران نيز شاهد بوديم كه نمونه هاي بارز آن توطئه ها و كارشكنيهاي منافقين، ملي گراها و ديگر گروههاي وابسته به شرق و غرب بود. از سوي ديگر قدرتهاي استعماري نيز به ستيز با انقلاب پرداختند و با تحميل جنگ ناخواسته، محاصره اقتصادي تبليغات مسموم و اعمال فشارهاي سياسي به دشمني با انقلاب و مردم مسلمان ايران پرداختند اما رهبريهاي خردمندانه و هوشيارانه امام خميني (س) و مقاومت بي نظير مردم تمام نقشه هاي شيطاني مستكبران عالم عليه انقلاب را نقش بر آب ساخت.

رحلت جانگداز امام خميني (ره) اين توهم پوچ را در دشمنان قسم خورده انقلاب به وجود آورد كه انقلاب اسلامي از مسير خود منحرف مي شود و توده ها به بي تفاوتي كشيده خواهند شد، اما از آنجا كه انقلاب اسلامي ايران، ريشه در اعماق قلوب مردم داشت، هيچ گاه تصور خام مخالفان اسلام و انقلاب و مردم، مصداق نيافت و مجلس خبرگان، يك روز پس از ارتحال امام، با انتخاب يكي از فرزندان رشيد اسلام و شاگرد خلف و شايسته امام خميني - حضرت آيت الله خامنه اي - بر تداوم راه رهبر راحل، مهر تاييد زد و امروز همه جهان بر اين نكته اعتراف دارند كه پاياني براي انقلاب اسلامي متصور نيست و ايران اسلامي به عنوان تنها ملجا و مامن محرومان و پشتيبان مستضعفان شناخته شده است.

امروز هر ايراني مسلمان و آزاده بر خود مي بالد كه كشورش در شمار مستقل ترين و آزادترين ممالك دنياست و رهبرش راهي را مي پيمايد كه بنيانگذار فقيد جمهوري اسلامي ايران، از نخستين روزهاي قيام به پيروان راستين و وفادارش نشان داده است.

در تاريخ 28 ارديبهشت سال 1368 تيم پزشكي حضرت امام از اولين علائم خونريزي در دستگاه گوارش معظم له اطلاع يافت و بلافاصله معاينات و بررسيهاي لازم صورت گرفت انجام معاينات، دو زخم در معده حضرت امام را مشخص مي نمود كه يكي سطحي و ديگر نسبتا عميق بود. با مشاهده زخمها مشاوره با پزشكان متخصص بيماريهاي گوارشي صورت گرفت.

مشخصات ظاهري زخمها حكايت مشكوكي از احتمال وجود بيماري بدخيم مي كرد. مطالعات پرتونگاري و عكس برداري از معده امام نشان دهنده ضايعاتي نگران كننده بود. بزرگترين زخم چهار تا پنج سانتي متر و حاشيه آن نامنظم و كاملا برجسته و متورم بود و در معده آثار خونريزي و خون تازه وجود داشت. اين مشاهدات توسط اندوسكوپي و مشاهده داخل معده توسط دستگاه صورت گرفته بود كه شرح آن توسط پزشكان تيم مراقبت از امام، آقايان دكتر عارفي و دكتر فاضل داده شده است.

روز يكشنبه 31 ارديبهشت ماه آزمايشات تكميلي انجام شده و وضعيت قلبي و عمومي حضرت امام مورد بررسي دقيق واقع شد، چرا كه تصميم گيري در مورد انتخاب درماني جراحي در شخصي با سن امام و با وضعيت قلبي و عمومي ايشان تصميم گيري بسيار دقيق و حساسي بود. در چنين شرايطي با محاسبه بسيار دقيق وضعيت بيماري و خطرات ناشي از عدم انجام عمل جراحي در مقايسه با انجام آن، انتخاب نهايي صورت گرفت.

مشكلي كه از نظر جسماني براي حضرت امام پيش آمده بود از دو جنبه جان معظم له را تهديد مي كرد. يكي ايجاد خونريزي وسيع و كشنده و غيرقابل كنترل و ديگري احتمال ايجاد سوراخ در جدار معده و ورود محتويات معده به داخل حفر شكم در آن صورت يا به سرعت مرگ مستولي مي شد و يا بايد تن به انجام عمل جراحي در شرايطي بسيار نامناسب داد كه احتمال خطرش بسيار بيشتر از زماني بود كه جراحي با آمادگي كامل قلب و وضعيت عمومي بدن صورت مي گيرد.

شرح حالي كه حضرت امام از وضعيت جسماني و دستگاه گوارش ارائه مي فرمودند حاكي از افزايش ميزان خونريزي در دستگاه گوارش بود و روز به روز بر ميزان آن افزوده مي شد.

از طرفي مطالعات اندوسكوپي با دستگاه اندوسكوپ وسعت و عمق قابل توجه زخمها را نشان مي داد و بخصوص در مورد يكي از زخمها حاكي از نازك شدن خطرناك جدار معده بود.

بنابراين قضاوت پزشكان متفقا در پيشگيري از دو عارضه بسيار خطرناك و كشنده كه امكان وقوع آن در آينده اي نزديك حتمي مي نمود برانجام عمل جراحي قرار گرفت. بنابراين اين تصميم گيري با فرزند امام حضرت حجت الاسلام والمسلمين حاج احمد آقا در ميان گذاشته شد و ايشان نيز مساله را با مسئولان مملكتي در ميان گذاشت. جوانب كار براي مسئولان كاملا توضيح داده شد و پس از موافقت موضوع با حضرت امام مطرح شد. امام پس از حصور اطلاع از تصميم پزشكان با خونسردي فرمود: "هر طور صلاح است همان طور عمل كنيد. "

مقدمات عمل جراحي براي روز دوم خرداد آماده شد و امام به بيمارستان منتقل گشت. زماني كه امام، جماران را به سوي بيمارستان ترك مي كرد در سر پاييني كوچه جلو بيت به اطرافيان فرمود: "من از اين سرازيري كه پايين مي روم ديگر بالا نمي آيم "

و بنا به گفته اطرافيان حالتي حاكي از آرامش و ثبات در برخورد با مساله مرگ در موقع گفتن اين جمله كاملا حس مي شد.

بررسي هاي قلب، وضع امام را، حتي بهتر از آنچه تصور مي شد نشان داده بود و با تزريق يكي دو واحد خون، كم خوني ناشي از خونريزيهاي مكرر نيز اصلاح شد. بنا به گفته دكتر فاضل جراح امام، معظم له نماز شبشان را خواند كه از تلويزيون نيز بخشي از آن پخش شد.

امام پس از اداي نماز صبح جهت جراحي آماده شد. يكي دو لوله نازك براي رساندن مايعات و نشان دادن فشار داخلي وريدهاي مركزي در رگها قرار گرفت و در ساعت 7.45 دقيقه امام توسط يك برانكارد به اتاق عمل منتقل گشت. بنا به گفته دكتر فاضل در اتاق عمل، تيم جراحي مركب از دكتر فاضل، دو جراح، يك تكنسين، پرستار اتاق عمل، دو نفر متخصص بيهوشي، يك تكنسين بيهوشي و دو متخصص قلب آماده انجام عمل شدند. بيهوشي كه يكي از حساسترين مراحل انجام عمل بود با موفقيت انجام شد و ساعت 8.30 دقيقه انجام جراحي آغاز گشت و جريان عمل توسط تلويزيون مدار بسته اي در معرض مشاهده اشخاصي كه در بيرون اتاق عمل حضور داشتند قرار گرفت. جراحي كمتر از دو ساعت طول كشيد و در ساعت 10.20 دقيقه به پايان رسيد.

طبق اظهارات دكتر فاضل، وقتي شكم امام باز شد مشاهده گشت كه قسمت مياني معده دچار ضايعه است. بزرگترين زخمي كه قبلا ذكر شد در خم بزرگ معده وجود داشت و جدار معده را به نحو خطرناكي نازك نموده بود. ضايعه اي كوچك با قطري حدود شش ميليمتر در قسمت چپ كبد به صورت يك دانه مشاهده مي شد و غدد لنفاوي كمي بزرگ بود كه مشابه آن در افراد عادي نيز ديده مي شود و اندازه طحال طبيعي بود.

قسمتي از معده كه مبتلا بود، برداشته شد و قسمتهاي باقيمانده به هم متصل گشت و از غدد لنفاوي و كبد نيز نمونه برداري شد و در طول عمل مشكل خاصي پيش نيامد. سپس امام به بخش آي. سي. يو منتقل شد، بخشي كه از نظر مراقبتهاي ويژه داراي امكانات كامل جهت كنترل خطرات احتمالي است. لوله داخل ناي يا تراشه حضرت امام براي 24 ساعت آينده باقي ماند تا وضع تنفسي حضرت امام كاملا مطمئن شود.

در فاصله كوتاهي پس از عمل، جلسه اي با حضور مسئولين كشور تشكيل شد و با مشورت دو تا سه نفر از تيم پزشكي، نحوه اطلاع دادن مساله به مردم مشخص شد. نكته اي كه در اين موضوع مورد توجه قرار گرفت جلوگيري از ايجاد نگراني زياد بود و همان روز ساعت دو بعدازظهر متني از اخبار راديو براي مردم خوانده شد مبني بر اينكه حضرت امام به علت خونريزي گوارشي و براي كنترل آن، مورد عمل جراحي موفقي قرار گرفته اند و حال ايشان رضايت بخش است.

علي رغم لحن اطلاعيه كه حاكي از موفقيت آميز بودن جراحي امام بود ملت عاشق و دلباخته امام ناگهان براي اولين بار از كسالت جديد امام مطلع و اين موجب بروز نگراني شد. ولي در طي روزهاي بعد كه رسانه هاي گروهي و سيماي جمهوري اسلامي ايران از بهبود حال امام گزارش مي دادند دلهاي نگران مردم با ناباوري مي رفت كه دلهره و اضطراب را از خود بيرون كند. كه. . . ساعت 8.30 بعدازظهر روز شنبه سيزده خرداد اولين خبر نگران كننده از اخبار شبكه سراسري پخش شد:

اين اطلاعيه امشب از سوي دفتر حضرت امام به اين شرح انتشار يافت:

بسمه تعالي

به اطلاع ملت شريف و عزيز ايران مي رسانيم امروز در ساعت سه بعدازظهر در سير درمان حضرت امام مدظله العاي مشكلي پيش آمد. پزشكان با همه كوشش خستگي ناپذير خود براي درمان حضرت امام به مراقبت و درمانهاي لازم سرگرمند و از همه لت خداجوي درخواست مي كنيم دعاهاي خالصانه خود را ادامه دهند. اميد و انتظار مي رود كه ادعيه شما مردم مورد اجابت حضرت حق قرار گيرد.

دفتر امام خميني

متعاقب پخش اين اطلاعيه از اخبار شبكه سراسري، هزاران دلباخته امام به سوي جماران شتافتند تا از حال امام خويش با خبر شوند. مردم با ناله و اشك راه جماران را در پيش گرفته بودند تا بيقراري و اضطراب خويش را تسكين دهند. در ميان آنان صدها تن از جانبازان انقلاب به چشم مي خورند. خانواده هاي شهدا، زنان، مردان، پير و جوان خياباني را كه به جماران منتهي مي شد پر كرده بودند و اندوهبار حال امام خود را جويا مي شدند، ولي هيچ كس پاسخي نمي داد. رفت و آمدهاي پر جنب و جوشي به بيت حضرت امام صورت مي گرفت و چشمهاي راهيان بيت، بيشتر اوقات گريان بود. نزديكهاي صبح خبرهاي رسيده غم انگيز و غم انگيزتر مي شد. تا اينكه در اخبار ساعت هفت بامداد روز چهارده خرداد. . . و اما بشنويد از روزهاي پس از عمل جراحي از داخل بيمارستان.

در اطلاعيه روز دوم خرداد چيزي از تشخيص بيماري امام گفته نشد چرا كه در حقيقت از اسرار مملكتي به شمار مي رفت و گذشته از آن حال حضرت امام در آن موقع خوب و رضايتبخش بود و بنابراين ظاهر امر حاكي از موفقيت عمل جراحي حضرت امام بود و بر طبق مفاد آن مساله منتفي شده بود.

در واقع در چند روز اول هم اوضاع به خوبي پيش مي رفت. امام پس از عمل به راحتي به هوش آمد، منتها به دليل وجود لوله تراشه در داخل ناي قادر به صحبت كردن نبود و به دستورات پزشكان مبني بر باز و بسته نمودن چشم و حركات دستها و پاها پاسخ مثبت مي داد. ساعت شش بعدازظهر همان روز يعني در دوم خرداد ناگهان اختلالي در منحني نوار قلب حضرت امام پيدا شد كه نگران كننده بود و حدود يك ساعت و نيم به طول انجاميد كه با درمانهاي لازم مرتفع شد و پس از آن در همان روز مصاحبه اي توسط پزشكان حضرت امام صورت گرفت و اطلاعاتي در اختيار مردم قرار گرفت.

فرداي آن روز حال امام بهتر بود و چند تن از مسئولين مملكتي و حجت الاسلام والمسلمين حاج احمد آقا خدمت امام رسيد. همان روز لوله داخل تراشه حضرت امام برداشته شد و امام قادر به صحبت كردن شد. ضمنا قرار شد وضعيت امام از طريق اطلاعيه اي به اطلاع مردم برسد.

در روز پنج شنبه چهارم خرداد وضع كليوي امام مختصر اشكالي پيدا كرد كه پيش بيني آن مي شد كه تدابير لازم انديشيده شد. در اين شرايط به گفته اطرافيان و پزشكان، معظم له حاضران را دلداري مي دادند.

روز سوم پس از عمل، از نظر بروز مشكلات عفوني و پيدا شدن اشكال تنفسي و تب از روزهاي ديگر اهميت بيشتري داشت; و در بخشهاي جراحي پس از انجام عمل در روز سوم بيشتر از روزهاي ديگر احتمال وقوع عوارض وجود دارد. روز جمعه پنجم خرداد ماه يعني روز سوم پس از عمل عده اي از اعضاي خانواده امام و آقاي هاشمي رفسنجاني نيز به حضور ايشان رسيده بودند.

تا ظهر اتفاقي كه نگران كننده باشد نيفتاد و امام با آقاي هاشمي صحبت كرد و وقتي آقاي هاشمي اجازه خواست كه سلامتي حضرت امام را از طريق خطبه هاي نماز جمعه به اطلاع مردم رساند، امام اجازه داد و مطالبي فرمود كه توسط آقاي هاشمي به اطلاع مردم رسيد و طي آن امام عزيز به مردم سلام رسانيد و از كساني كه ابراز احساسات نموده بودند، تشكر كرد. ولي در ساعت دوازده و پنج دقيقه همان روز امام ناراحتي تنفسي پيدا كرد و در نوار قلبي تغييراتي پيدا شد كه بنا به اظهارات پزشكان بيش از دو سال طول كشيد ومختصري هم تب ايجاد شد كه با تدابير لازم درماني و خروج لوله هاي تزريقات از رگها مرتفع شد.

روز شنبه به خوبي و بدون وجود واقعه نگران كننده اي سپري شد و فقط به دليل وجود علائم خونريزي در دستگاه ادراري، بررسي داخل مثانه با دستگاه و بدون بيهوشي عمومي و صرفا با بي حسي موضعي انجام شد و نكته مهمي مشاهده نشد. بعلاوه يك عكسبرداري هم با استفاده از ماده حاجب از معده صورت گرفت كه نشان دهنده جوش خوردن بخيه هاي عمل بود و شب همان روز تصاويري از حضرت امام از طريق سيماي جمهوري اسلامي ايران ملت پخش شد كه همه مشاهده نمودند، سپس لوله معده خارج شد و رژيم مايعات شروع شد. فرداي آن روز به جز مختصري كاهش فشار خون، مشكل ديگري پيش نيامد و امام نماز را با وضو خواند و شب مختصري هم غذا ميل كرد روز دوشنبه هشتم خرداد وضع تنفسي و ريوي امام دچار مشكل شدو ظاهرا مقداري مايع در داخل ريه ها جمع شده بود كه مي توانست ناشي از سه عارضه باشد: يكي اينكه ريه ها دچار عفونت شده باشند، ديگر اينكه وضع قلبي و نارسايي قلب موجب تجمع مايع در ريه شده باشد و سوم اينكه بيماري اصلي كه معده را گرفتار كرده است ريه ها را هم مورد تهاجم قرار داده باشد. مشكل ريوي كماكان ادامه داشت و اختلالات كليوي نيز به درمان پاسخ نمي داد.

روز چهاشنبه جلسه مشاوره اي با تعداد زيادي از پزشكان متخصص سراسر كشور تشكيل شد و وضع بيماري امام از جنبه هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت.

در كنار مشكلات متعددي كه وجود داشت، تغييرات نگران كننده فرمول شمارش خون حاكي از پيشرفت بيماري اصلي امام بود كه لزوم انجام سريع شيمي درماني را مطرح مي ساخت، ولي مساله اي كه تيم پزشكان در اين مورد با آن روبرو شد اين بود كه معمولا اگر شيمي درماني پس از عمل جراحي لزوم داشته باشد آن را دو تا سه هفته پس از جراحي به تعويق مي اندازند تا آثار سؤ ناشي از شيمي درماني مشكلي را در وضع عمومي بدن ايجاد نكند، ولي آزمايشات خون حضرت امام در هر لحظه مبين مشكلات بيشتري بود و ناچار پزشكان، شيمي درماني را شروع كردند و اين در حالي بود كه وضعيت عمومي بدن از نظر وضع ريوي و كليوي در شرايط چندان مطلوبي به سر نمي برد. روز شنبه سيزدهم خرداد دفع ادراري

به كلي مختل شده بود و كليه ها كه وظيفه دفع ادرار را به عهده دارند به درمانها جواب نمي دادند و اين موضوع باعث تشديد مساله ريوي نيز مي گشت و ريه ها نيز پر از مايعي بود كه خروج آن با درمانهاي انجام شده امكانپذير نبود.

ساعت يازده صبح همان روز، نوار قلب تغييراتي را نشان داد و فشار خون كم كم كاهش يافت، در بيمارستان پزشكان، حاج احمد آقا، بعضي از مسئولان مملكتي و نوه امام نزد معظم له بودند و بنا به اظهارات نوه حضرت امام ايشان شايد بيش از 100 بار شهادتين گفته بود. امام نماز ظهر و عصر را خواند و حدود ساعت سه بعدازظهر يك ايست قلبي پيش آمد كه با ماساژ قلبي و تنفس مصنوعي دوباره قلب به كار افتاد و دستگاهي جهت كمك به ايجاد ضربان قلب در جلوي سينه امام كار گذاشته شد. اين وضعيت تا ساعت 8.30 دقيقه بعدازظهر ادامه داشت كه وضع نگران كننده از طريق اخبار شبكه سراسري سيماي جمهوري اسلامي به اطلاع مردم رسيد و موج عاشقان امام به سوي جماران روان گشت. وضعيت عمومي حضرت امام اصلا خوب نبود ولي بعدازظهر گويي مجددا كمي به هوش آمده بود. كهولت سن، بيماري صعب العلاج و وضع نامناسب قلبي دست به دست هم داده بودند تا ملتي را داغدار كنند. كاري از دست پزشكان بر نمي آمد. علي رغم تلاش همه جانبه و درمانهاي متعدد و مختلف، كاري از پيش نمي رفت. انبوه جمعيت هر لحظه در جماران بيشتر و بيشتر مي گشت، اشكها از نگراني جاري بود و دستها به سوي آسمان بلند. چشم حاج احمد آقا مانند چشم ميليونها انسان ديگر، چشم ميليونها فرزند ديگر امام، اشك آلود بود. دستان امام لرزش داشت و در لحظات آخر با صدايي لرزان فرموده بود: "من مي دانم زنده نمي مانم، اگر مرا براي خودم نگهداشته ايد به حال خودم بگذاريد و اگر براي مردم است هر كاري مي خواهيد بكنيد. "

در سراسر ايران دستها به دعا برداشته شد، حتي در خارج از مرزها عاشقان امام ضجه كنان بقاي امام را از يگانه استدعا مي كردند، ولي در ساعت 10.20 دقيقه بعدازظهر روز شنبه سيزدهم خرداد ماه سال 1368، دعاي امام بر دعاي ميليونها انسان غلبه يافت و قلب ملت از كار ايستاد. انالله و انا اليه راجعون.

*فارس