گروه فرهنگي مشرق- چند صد متري مانده به پل سيد خندان بنرهاي عمودي شروع مي شود، آيات قرآن سوره حمد و توحيد، هر پنجاه متر.
تبليغات محيطي يکي از موضوعاتي است که شهرداري ها خصوصا شهرداري تهران آن را براي خودش فرض مي داند. نماي ميدان ها و خيابان ها و معابر اگر چه در اين سال ها کمتر جايي غير از تبليغات بازرگاني دارند اما گاه گداري مي شود جمله حکيمانه و شعاري را در ميان انبوه تبليغات کالاهاي خارجي از لوازم خانگي تا ساعت هاي لوکس چند ميليوني ديد.
اما اين نوع تبيلغات با اين محتوا چه تاثيري مي تواند در مخاطب شهري داشته باشد. ديد يک آيه قرآن در کنار تبليغات فلان توليد کنند لوازم خانگي ايتاليايي آن هم در حالي که دست کم از نظر حجم بزرگي تبليغات دومي چيزي نزديک به ده برابر بنر آيه قرآن چه مفهومي مي تواند داشته باشد؟
نمونه ديگر پروتکلي است که جهت تزريق معنويت در بخش هاي خبري از چند سال پيش به اين برنامه ها اضافه شد. مجري هاي تلويزيوني در ابتدا خوانش خبر با همان لحن اجراي خبر مي گويند:"با صلوات بر محمد و آل محمد". برخلاف ابداع کنندگان پروپاگانداي تلويزيوني که هميشه براي هر برنامه يا آيتم تبليغاتي هدفگذاري مي کنند و بعد به بررسي تاثيرات تبليغاتشان مي پردازند و سرانجام ارزيابي مي کنند که آيا بايد اين حرکت ادامه پيدا کند يا خير. با اين حال تلويزيون نتوانست هيچ چشم انداز مشخص از اضافه کردن اين آيتم آن هم به بخش خبر ارائه کند و اين اتفاق هرگز نيفتاد. اضافه شدن يک صلوات بيشتر به يک سليقه و ذوق بر مي گردد که چندان هم ربطي به رسانه و خبر پيدا نمي کند. اگر صرف گفته شدن صلوات است همه مجريان تلويزيوني مي توانند قبل از آغاز سخنانشان صلوات بفرستند و يا تبليغات بازرگاني را با صلوات شروع کنند.
*****
خيابان سپهبد قرني، يکي از نهادهاي دولتي دو نخل تزييني را وسط پياده رو با سيم و مفتول کاشته است طوري که اگر عابران پياده حواسشان نباشد با پيشاني با نخلها برخورد مي کنند. کمي که اطراف نخل را با چشم بکاوي تازه از دکور کوچک مقوايي کنار در ورودي ساختمان آن نهاد مي فهمي که ماجرا مربوط به سالگرد آزادسازي خرمشهر است.
سال هاست که تئوري تبليغات فرهنگي در ايران خصوصا آن بخشي که بار ايدئولوژيک و اعتقادي دارد بر اساس يک اصل ساده انگارانه بنا شده اند. "تئوري الصاق". تئوري الصاق به شما مي گويد با يک پسوند مي شود بار اعتقادي يک کلمه را عوض کرد و با يک رنگ مي شود يک جنس ضد مذهبي را تبديل به ارزشي کرد.
اينکه خبرهاي بازي رئال مادريد و بارسلونا و يا مسابقات تنيس جام ديويس چه قرابتي با صلوات بر پيامبر اسلام(ص) و اهل بيت گرانقدر او دارد همان معنايي را پيدا مي کند که بنرهاي کوچک آيات قرآن با تابلوهاي لوازم خانگي. تبليغات فرهنگي غير از آن قسمتي که ريشه در خاک روشنفکري عصر مشروطه دارند کم و بيش همين رنگ و بو را دارند و در همين فضا رشد کرده اند و بيشتر به درد پر کردن بيلان کار ها مي خورند. درست همان نقشي که اين روزها در همه دستگاه هاي فرهنگي بازي مي کنند. تصميم گيران فرهنگي دستگاه ها معمولا ساده ترين راه ها را انتخاب مي کنند تا سريع تر به نتيجه برسند و در بيشتر موارد اين طرح ها از هوش و ذکاوت و قريحه همين مديران نشات مي گيرد تا به نيروهاي زير دستشان ثابت کنند که کار تبليغات کار سختي نيست.
وقتي از پياده روي خيابان شهيد سپهبد قرني مي گذريد مراقب ميوه هاي "تئوري الصاق" در تبليغات باشيد.