به گزارش مشرق به نقل از مهر، در سال 1356 دولت وقت ايران به درخواست براي ثبت سه نقطه در مدار همزمان زمين (GEO) در موقعيت‌هاي 26 ، 34 و 47 درجه شرقي از اتحاديه بين‌المللي مخابرات (ITU) اقدام کرد که مراحل هماهنگي و ثبت اين نقاط براي پوشش محدوده جغرافيايي جمهوري اسلامي ايران پس از انقلاب انجام شد و در سال 1365 در اتحاديه بين‌المللي مخابرات تحت عنوان زهره 1 ، 2 و 3 به ثبت رسيد. پس از آن نيز تلاش‌هايي براي ثبت سه نقطه فضايي ديگر از طرف ايران تحت عناوين زهره 4، 5 و 6 انجام گرفت و هم اکنون 6 نقطه مداري براي سري ماهواره زهره 1 الي 6 منظور شده است.

اما عدم موفقيت ايران در پرتاب ماهواره زهره به فضا و سر رسيدن تاريخ انقضاي مالکيت ايران بر سر نقطه مداري‌ اختصاصي زهره در طول جغرافيايي 26 درجه شرقي باعث شد اتحاديه بين المللي مخابرات و اعضاي کارگروه رگولاتوري ماهواره اين اتحاديه تصميم بگيرند اين نقاط را از ايران پس گرفته و آن را در اختيار ماهواره‌هاي ديگر قرار دهند.
براين اساس اتحاديه بين‌المللي مخابرات به ايران مهلت داد تا طي ضرب‌الاجل تعيين شده اي نسبت به راه‌اندازي و سرويس‌دهي اين ماهواره در موعد مقرر اقدام کند که در نهايت عدم توجه به اين زمان تعيين شده ايران را با تهديد لغو رزرو نقطه مداري‌ توسط ديگر کشورها مواجه کرد.
تلاش ايران براي حفظ مالکيت نقطه مداري زهره
حميد فاضلي سرپرست سازمان فضايي ايران در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد پايان تاريخ انقضاي نقاط مداري ماهواره زهره و اقدامات ايران براي تمديد اين مالکيت اظهار داشت: تلاشهايي در حال انجام است و به نتايج خوبي در اين زمينه دست يافته ايم که بزودي اعلام خواهد شد.
وي با بيان اينکه با برخي شرکتها براي آنکه ماهواره شان را در مدار زهره قرار دهند وارد مذاکره براي انعقاد قرارداد شده ايم گفت: فعاليتهاي بسيار موفقي در اين زمينه صورت گرفته و با وجود محدوديت زماني، خبرهاي خوشي را به زودي براي مردم خواهيم داشت.
فاضلي با تاکيد بر حساسيتهاي اين موضوع و با بيان اينکه ما موفق به حفظ موقعيت مداري ايران خواهيم شد تصريح کرد: نقاط مداري جزئي از خاک کشور است و ما نمي گذاريم از دست برود. براين اساس با حساسيت و جديت اين موضوع را دنبال مي کنيم و نخواهيم گذاشت به منافع و مصالح کشور آسيب برسد.
وي در مورد برنامه هاي ايران براي حفظ موقعيتهاي مداري که زمانشان به اتمام رسيده است به مهر گفت: درصدد هستيم موقعيت مداري خود را به کشورهاي درخواست کننده داراي ماهواره اجاره دهيم که اين راه حل مورد قبول شورايعالي امنيت ملي نيز قرار گرفته است. در اين زمينه مذاکرات در جريان است.
سرپرست سازمان فضايي ايران با بيان اينکه کشورهاي رقيب ما را تحت فشار قرار داده و به ما تکنولوژي نمي دهند گفت: بايد تلاش کنيم با کشورهايي که داراي ماهواره هايي هستند که سالهاي آخر عمرشان را طي مي کنند وارد مذاکره شويم و يا اين ماهواره ها را از آنها خريداري کرده و يا در نهايت با آنها مشارکت کنيم. در اين زمينه کارگروههايي فعال شده و در حال بررسي جوانب مختلف هستند.
وي در مورد چگونگي مذاکره براي تمديد قرارداد موقعيت مداري ايران به مهر گفت: زماني که با شرکتي به توافق برسيم اين شرکت به ITU اعلام خواهد کرد و در اين باره مشکلي به وجود نخواهد آمد.
فاضلي در مورد اسامي کشورهايي که در اين باره ايران با آنها وارد مذاکره شده است خبري اعلام نکرد و گفت در تلاش هستيم تا در محدوده زماني مقرر اين مذاکرات به نتايج نهايي برسد و پس از آن اطلاعات دقيقتري در مورد حفظ اين نقطه مداري اعلام خواهد شد.
زهره در بهترين نقطه مداري پوشش ماهواره اي خاورميانه
نقاط مداري به دو دسته دائم و غيردائم تقسيم مي‌شوند. نقاط غيردائم نقاطي هستند که اگر از نقطه مداري مزبور از زمان ثبت سازمان جهاني مخابرات مبني بر مالکيت توسط کشوري به مدت 7 سال استفاده نشود آن نقطه مداري در صورتي که درخواست کننده ديگري داشته باشد، واگذار مي‌شود و در صورت استفاده از آن مي‌تواند تا هر زمان مالکيت آن نقطه را داشته باشند اما نقاط دائم نقاطي هستند که بر روي مدار سنکرون (36 هزار کيلومتري) قرار دارند.
طول جغرافيايي 26 درجه شرقي و نقاطي که در همسايه آن قرار دارند يکي از بهترين نقاط براي پوشش ماهواره ‌اي خاورميانه محسوب مي‌شود و همين امر نقاط مداري ماهواره زهره 2 را با چالش مواجه کرده است.
ايران از اوايل سال 1990 ميلادي طراحي سيستم ماهواره زهره را آغاز کرد و در سال 2001 ميلادي قراردادي با روس‌ها براي طراحي، ساخت و بهره‌برداري آن به امضا رساند اما تاکنون به دلايل مختلف و عدم تمايل روسها به انجام آن، اين پروژه با عدم موفقيت روبرو شده است.
از آنجايي که ايران به صورت رسمي نقطه مداري‌ لازم را از اتحاديه بين‌المللي مخابرات دريافت کرده بود ديگر کشورها اجازه استفاده و دسترسي به آنها را ندارشته و نقاط مداري‌ تعيين شده و فرکانس‌هاي تخصيص يافته به برنامه فضايي ايران تعلق داشت. اما چنين قراردادهايي در حوزه ماهواره براي اشغال نقطه مداري مشخص در يک دوره زماني ثابت و تعيين شده به کشورها اختصاص داده مي‌شود تا ماهواره‌هاي واقعي خود را در آنها قرار دهند.
براين اساس طبق قوانين اگر اپراتوري نسبت به قرار دادن ماهواره خود در نقطه مداري اختصاص داده شده در زمان مقرر اقدام نکند نقطه مداري منقضي خواهد شد و در اختيار ديگران قرار خواهد گرفت.