به گزارش مشرق، از جمله سؤال ها و پرسش هایی که درباره برخی از امامان و به ویژه امام زمان (عج) مطرح می شود این است که آیا کسی می تواند در کودکی به مقام امامت و خلافت برسد؟ به بیان دیگر کودکی که تکلیف ندارد چگونه می تواند به مقام ولایت الهی برسد؟
ابن حجر هیتمی از علمای اهل سنت در این باره می نویسد: آنچه در شریعت مطهر ثابت شده این است که ولایت کودک صحیح نیست، پس چرا شیعیان می پندارند کودکی که هنوز عمرش بیش از پنج سال نیست به امامت رسیده است؟احمد کاتب نیز می نویسد: معقول نیست که خداوند کودکی را به رهبری مسلمانان منصوب کند.
اما حقیقت در این باره چیست؟ رجوع به آیات قرآن می تواند ابهام ها را در این زمینه برطرف کند.
دیدگاه قرآن درباره امامت و نبوت یک کودک چیست؟
از نظر قرآن امامت، نبوت و ولایت در کودکی نه تنها امری ناممکن نیست، بلکه قرآن آشکارا می فرماید: ما ولایت، نبوت و امامت را به افرادی در کودکی دادیم. اما این افراد چه کسانی هستند؟
ای یحیی! کتاب آسمانی ما را به قوت فراگیر
خداوند متعال خطاب به حضرت یحیی علیه السلام می فرماید: "يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا / ای یحیی تو کتاب آسمانی ما را به قوت فراگیر و به او در کودکی مقام نبوت دادیم."
فخر رازی درباره حکمی که خداوند به حضرت یحیی علیه السلام داد می گوید: مراد از حکم در آیه شریفه همان نبوت است زیرا خداوند متعال، عقل او را در کودکی محکم و کامل کرد و به او وحی فرستاد چرا که خداوند متعال حضرت یحیی و عیسی علیه السلام را در کودکی به پیامبری برگزید، برخلاف حضرت موسی علیه السلام و محمد صلی الله علیه و آله و سلم که آنان را در بزرگسالی به رسالت مبعوث نمود.
طفل گفت همانا من نبیّ خدایم
خداوند متعال می فرماید: "فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيّاً قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيّاً وَجَعَلَنِي مُبَارَكاً أَيْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيّاً / مریم - در پاسخ ملامتگران- به طفل اشاره کرد. آن ها گفتند چگونه با طفل گهواره ای سخن بگوییم. آن طفل گفت: همانا من بنده خدایم که مرا کتاب آسمانی و شرف نبوت عطا فرمود و مرا هر کجا که باشم برای جهانیان مایه برکت و رحمت گردانید و تا زنده ام به عبادت نماز و زکات سفارش می کنم."
قندوزی حنفی بعد از ذکر ولادت امام مهدی (عج) می نویسد: "گفته اند که خداوند تبارک و تعالی او را در کودکی حکمت و فصل الخطاب عنایت فرمود و او را نشانه ای برای عالمیان قرار داد، همان گونه که در شأن حضرت یحیی علیه السلام فرمود: "يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا" و نیز در شأن حضرت عیسی علیه السلام فرمود: "قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا". خداوند امر حضرت مهدی را مانند حضرت خضر طولانی گردانید.
پاسخ امام باقر (ع) به سوالی درباره نبوت یک کودک
قطب راوندی و دیگران با سند خود از یزید کناسی نقل می کند که به ابی جعفر علیه السلام عرض کردم آیا عیسی علیه السلام هنگامی که در گهواره سخن گفت حجت خدا بر اهل زمان خود بود؟ حضرت فرمود: عیسی در آن هنگام در گهواره پیامبر و حجت خدا بر زکریا بود و در آن حال نشانه ای برای مردم و رحمتی از جانب خدا برای مریم بود آن هنگامی که سخن گفت و از او تعبیر کرد و نیز پیامبر و حجت بود بر هر که کلام او را در آن حال شنید. سپس عیسی علیه السلام ساکت شد و تا دو سال با کسی سخن نگفت در این مدت زکریا حجت بر مردم بود. پس از فوت او یحیی علیه السلام در کودکی وارث کتاب و حکمت شد.
عیسی علیه السلام وقتی به هفت سالگی رسید با اولین وحی که بر او نازل شد خبر از نبوت خود داد. در این هنگام او حجت بر یحیی و تمام مردم شد. ای ابا خالد! از هنگام خلقت آدم حتی یک روز هم زمین خالی از حجت خدا بر مردم نمی ماند.
یزید کناسی می گوید: به حضرت عرض کردم آیا علی ابن ابیطالب (ع) در زمان حیات رسول خدا (ص) حجت خدا بر این امت بود؟
حضرت فرمود: آری این چنین بود و طاعت او در حیات و وفات رسول خدا (ص) بر مردم واجب بود لکن با وجود رسول خدا (ص) آن حضرت سکوت کرد و سخن نگفت. لذا رسول خدا (ص) در زمان حیاتش بر امت و بر علی (ع) واجب الاطاعه بود. علی (ع) حکیم و دانا بود.
شاهدی که از خانه زلیخا می آید
قرآن کریم در قضیه حضرت یوسف علیه السلام و زلیخا می فرماید: "وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِّنْ أَهْلِهَا إِن كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِن قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَهُوَ مِنَ الْكَاذِبِينَ وَإِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِقِينَ / - برای درستی سخن یوسف - شاهدی از بستگان زن گواهی داد و گفت: اگر پیراهن یوسف از جلو دریده باشد زن راستگو و یوسف از دروغگویان است و اگر پیراهن از پشت دریده است، زن دروغ گو و یوسف از راستگویان است."
شیخ مفید می نویسد: اهل تفسیر به جز شمار اندکی اتفاق کرده اند در آیه شریفه "و شهد شاهد من اهلها ..." که آن شاهد طفلی صغیر در گهواره بود. خداوند متعال او را به نطق درآورد تا حضرت یوسف را از گناه تبرئه نموده و تهمت را از او دور کند.هر چند طفل پیامبر یا امام نبوده ولی از آن استفاده می شود که ممکن است کسی در طفولیت به حق و حقیقت حکم کند.
ابن حجر هیتمی از علمای اهل سنت در این باره می نویسد: آنچه در شریعت مطهر ثابت شده این است که ولایت کودک صحیح نیست، پس چرا شیعیان می پندارند کودکی که هنوز عمرش بیش از پنج سال نیست به امامت رسیده است؟احمد کاتب نیز می نویسد: معقول نیست که خداوند کودکی را به رهبری مسلمانان منصوب کند.
اما حقیقت در این باره چیست؟ رجوع به آیات قرآن می تواند ابهام ها را در این زمینه برطرف کند.
دیدگاه قرآن درباره امامت و نبوت یک کودک چیست؟
از نظر قرآن امامت، نبوت و ولایت در کودکی نه تنها امری ناممکن نیست، بلکه قرآن آشکارا می فرماید: ما ولایت، نبوت و امامت را به افرادی در کودکی دادیم. اما این افراد چه کسانی هستند؟
ای یحیی! کتاب آسمانی ما را به قوت فراگیر
خداوند متعال خطاب به حضرت یحیی علیه السلام می فرماید: "يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا / ای یحیی تو کتاب آسمانی ما را به قوت فراگیر و به او در کودکی مقام نبوت دادیم."
فخر رازی درباره حکمی که خداوند به حضرت یحیی علیه السلام داد می گوید: مراد از حکم در آیه شریفه همان نبوت است زیرا خداوند متعال، عقل او را در کودکی محکم و کامل کرد و به او وحی فرستاد چرا که خداوند متعال حضرت یحیی و عیسی علیه السلام را در کودکی به پیامبری برگزید، برخلاف حضرت موسی علیه السلام و محمد صلی الله علیه و آله و سلم که آنان را در بزرگسالی به رسالت مبعوث نمود.
طفل گفت همانا من نبیّ خدایم
خداوند متعال می فرماید: "فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيّاً قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيّاً وَجَعَلَنِي مُبَارَكاً أَيْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيّاً / مریم - در پاسخ ملامتگران- به طفل اشاره کرد. آن ها گفتند چگونه با طفل گهواره ای سخن بگوییم. آن طفل گفت: همانا من بنده خدایم که مرا کتاب آسمانی و شرف نبوت عطا فرمود و مرا هر کجا که باشم برای جهانیان مایه برکت و رحمت گردانید و تا زنده ام به عبادت نماز و زکات سفارش می کنم."
قندوزی حنفی بعد از ذکر ولادت امام مهدی (عج) می نویسد: "گفته اند که خداوند تبارک و تعالی او را در کودکی حکمت و فصل الخطاب عنایت فرمود و او را نشانه ای برای عالمیان قرار داد، همان گونه که در شأن حضرت یحیی علیه السلام فرمود: "يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا" و نیز در شأن حضرت عیسی علیه السلام فرمود: "قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا". خداوند امر حضرت مهدی را مانند حضرت خضر طولانی گردانید.
پاسخ امام باقر (ع) به سوالی درباره نبوت یک کودک
قطب راوندی و دیگران با سند خود از یزید کناسی نقل می کند که به ابی جعفر علیه السلام عرض کردم آیا عیسی علیه السلام هنگامی که در گهواره سخن گفت حجت خدا بر اهل زمان خود بود؟ حضرت فرمود: عیسی در آن هنگام در گهواره پیامبر و حجت خدا بر زکریا بود و در آن حال نشانه ای برای مردم و رحمتی از جانب خدا برای مریم بود آن هنگامی که سخن گفت و از او تعبیر کرد و نیز پیامبر و حجت بود بر هر که کلام او را در آن حال شنید. سپس عیسی علیه السلام ساکت شد و تا دو سال با کسی سخن نگفت در این مدت زکریا حجت بر مردم بود. پس از فوت او یحیی علیه السلام در کودکی وارث کتاب و حکمت شد.
عیسی علیه السلام وقتی به هفت سالگی رسید با اولین وحی که بر او نازل شد خبر از نبوت خود داد. در این هنگام او حجت بر یحیی و تمام مردم شد. ای ابا خالد! از هنگام خلقت آدم حتی یک روز هم زمین خالی از حجت خدا بر مردم نمی ماند.
یزید کناسی می گوید: به حضرت عرض کردم آیا علی ابن ابیطالب (ع) در زمان حیات رسول خدا (ص) حجت خدا بر این امت بود؟
حضرت فرمود: آری این چنین بود و طاعت او در حیات و وفات رسول خدا (ص) بر مردم واجب بود لکن با وجود رسول خدا (ص) آن حضرت سکوت کرد و سخن نگفت. لذا رسول خدا (ص) در زمان حیاتش بر امت و بر علی (ع) واجب الاطاعه بود. علی (ع) حکیم و دانا بود.
شاهدی که از خانه زلیخا می آید
قرآن کریم در قضیه حضرت یوسف علیه السلام و زلیخا می فرماید: "وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِّنْ أَهْلِهَا إِن كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِن قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَهُوَ مِنَ الْكَاذِبِينَ وَإِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِقِينَ / - برای درستی سخن یوسف - شاهدی از بستگان زن گواهی داد و گفت: اگر پیراهن یوسف از جلو دریده باشد زن راستگو و یوسف از دروغگویان است و اگر پیراهن از پشت دریده است، زن دروغ گو و یوسف از راستگویان است."
شیخ مفید می نویسد: اهل تفسیر به جز شمار اندکی اتفاق کرده اند در آیه شریفه "و شهد شاهد من اهلها ..." که آن شاهد طفلی صغیر در گهواره بود. خداوند متعال او را به نطق درآورد تا حضرت یوسف را از گناه تبرئه نموده و تهمت را از او دور کند.هر چند طفل پیامبر یا امام نبوده ولی از آن استفاده می شود که ممکن است کسی در طفولیت به حق و حقیقت حکم کند.
