به گزارش گروه تاریخ مشرق؛ مهناز افخمی با نام اصلی مهناز ابراهیم‌زاده (1319ه.ش) دومین زن در تاریخ ایران است که به مقام وزارت رسید. وی در سال 1354(ه.ش) بنا به پیشنهاد امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت به عنوان وزیر مشاور در امور زنان معرفی شد و این سمت را تا پایان دولت جمشید آموزگار در سال 1357 (ه.ش) حفظ نمود. دوره تصدی وی در وزارت امور زنان مصادف با جنبش‌های انقلابی در ایران بود. اسناد مورد بررسی در این مقاله که در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران نگهداری می‌شود حاوی یادداشت‌هایی خصوصی است که وی هنگام حضور در جلسات هیئت وزیران نگاشته است و احتمالاً آنها را برای یکی از دوستانش که در جلسات هئیت وزیران حضور داشته نوشته است.
یادداشت‌های مهناز افخمی اغلب کوتاه بوده و به مسائلی از قبیل: تظاهرات مردم، طرز لباس پوشیدن اعضاء هئیت وزیران، خبر سقوط هواپیمای ایران ایر، اظهار کسالت و خستگی به علت حضور در جلسات، بی توجهی به حضور وی توسط اعضاء هیئت وزیران، لزوم محدود کردن جشنها، جشنواره‌ها و فستیوالها به علت مخارج سنگین آنها، تخصیص اعتبار برای احداث مهد کودک برای کارمندان وزارت خانه‌ها، تأخیر اعضای هیئت دولت در جلسات و...می‌پردازند.
در یادداشت‌های مهناز افخمی به چگونگی برگزاری جلسات هئیت وزیران اشاره شده و آن را به بندبازی تشبیه کرده است که هر لحظه ممکن است تعادل خود را از دست بدهد. نکوهش اعضای هیئت وزیران جهت پرداختن به امور اقتصادی از قبیل فروش بلیط، نوشابه، ساندویچ، تمبر و... هم جزو موضوعاتی است که در این یادداشتها به آنها اشاره شده است.
مهناز افخمی از سال 1357-1349 ه.ش به مدت 8 سال دبیرکل سازمان زنان ایران بود، این سازمان فعالیت حزبی خود را با حزب ایران نوین آغاز کرد و با تشکیل حزب رستاخیز توسط شاه به حزب رستاخیز پیوست.در یادداشتی محرمانه از سوی شخصی به نام مرتضی وصال عضو حزب رستاخیزکه برای مهناز افخمی ارسال شده نظر وی را در خصوص انتخاب قائم مقام حزب رستاخیز جویا شده است.
جلسه شورای مرکزی سازمان زنان ایران با حضور عبدالرضا انصاری، مهناز افخمی و اشرف پهلوی
نخست وزیری
شما امروز سر حال نیستید، انگار برای شورای اقتصاد پشیزی قائل نیستید! اولاً از بس نیمرو و اسفناج به تنهائی می‌خورم، ثانیاً حس می‌کردم که جلسه امروز داغ است، ثالثاً اگر در تظاهرات امروز شرکت می‌کردم حالم بهتر می‌شد.
[3-10- 6298ـ الف]
نخست وزیری
نظرت را بگو! توچه شیکی! پیشنهاد من این است که یا تو و منسوژه‌های دیگری برای صحبت پیدا کنیم یا اقلاً این "فعل" را صرف کنیم به این صورت من چه شیکم ــ تو چه شیکی ــ ما چه شیکیم؟
[6-10-6928ـ الف]
نخست وزیری
تو بعد از ظهر جلسه داری؟ یا خودت وقت داری P.M را ببینی؟ نه گزارش مرتبط به نخست وزیری را به PM مخصوص داد. وقت ملاقت گذاشته‌ام. P.M را هفته گذشته دیدم.
[10-10-6298 ـ الف]
نخست وزیری
20/4/36
جلسه هیئت وزراء
روجانی
یا سوت بزنیم، یا راه برویم، مثل کشتیهای می سی سی پی در مورد خبر انهدام ایران ایر "شاه می‌بخشد، شیرعلی خان نمی‌بخشد"! راجع به سانسور باز کنید.
[12-10-6298 ـ الف]
تیر 136
جلسه هیئت وزیران مثل بندبازی است که هر حرکتی ممکن است تعادلش را به هم بزند، فقط منتظر است!. به هیچ وجه به این مطلبی که نوشته‌ای معتقد نیستم... درست نیست! او اصلاً بندبازی بلد نیست و به این آسانی نمی‌افتد و به قول
[حاشیه سمت راست صفحه]: .........آن هم نداریم که ...........و غیره شود. باور بفرمائید خانم!.
[13-10-6298 ـ الف]
صلاح می‌دانید که یادآوری شود که همکاران در جریان کارها گذاشته شوند تا بتوان دفاع کرد. 26 اردیبهشت P.M دولت را جدی می‌گیرد.
[15-10-6298 ـ الف]
از نظر رئیس دفتر مخصوص بنده وجود ندارم! سرکار جزو آقایان هستید، به خدا از بیشتر آقایان "آقاترم".
[20-10-6298 ـ الف]
نخست وزیری
اگر قرار باشد: بلیط بفروشند، روزنامه بفروشند، ساندویچ بفروشند، نوشابه بفروشند، تلفن اداره کنند، تمبر بفروشند و غیره و غیره، پس بگو سوپرمارکت باز کنیم.
[23-10-6298 ـ الف]
جشن تولد کریم پاشا بهادری در محفل دوستان؛
از چپ : کریم پاشا بهادری، لیلی امیر ارجمند، مهناز افخمی، داریوش همایون، رضا صدقیانی، هما زاهدی
جناب رئیس: پیشنهاد می‌شود که منشی جلسه خلاصه تصمیمات هیئت را تهیه کند.
[26-10-6298 ـ الف]
نخست وزیری
چون آموزگار نیست که از نخست وزیر تشکر کند، پیشنهاد می‌شود مهناز صحبت کند.
[38-10-6298 ـ الف]
نخست وزیری
5- برای صرفه‌جوئی یکی از راههای خوب، کنار گذاشتن تعدادی از جشنها، جشنواره‌ها و فستیوالها است که با مخارج سنگین برگزار می‌شود و مورد توجه گروه محدودی که به هر حال امکانات شخصی دارند، قرار می‌گیرد. از محدود کردن این جشنها هم مردم شاد می‌شوند، هم مشکل دولت تا حدی کم‌تر می‌شود. اگر مایل باشید لیست و بودجه جشنواره‌ها تهیه شود.
با حترام
افخمی
[41-10-6298 ـ الف]
[حاشیه سمت چپ:] با احترام به استحضار می‌رساند: در مورد بانوان به کلی خلاف به عرض رسانیده‌اند، اگر کناره‌گیری می‌کنم به علت التفات زیاد است! در مورد اطفال نیز باید به عرض برسانم که بنده اعتبار تعیین کرده‌ام و عمل می‌کنم، این همبه جای تشویق است!
جناب وزیر راه عزیز
می‌گویند شما به بانوان زیاد التفاتی ندارید و به اطفال حتی کم لطف‌تر هستید؛ با اینکه اعتبار قابل توجهی را برای مهدکودک تخصیص داده شده، هنوز هیچ اقدامی نشده و خانمهای کارمند تقاضای کمک دارند.
[42-10-6298 ـ الف]
جناب نخست وزیر
مورد سؤال قرارداد دیر آمدن جنابان وزرا را که باید برنامه‌ریزی قبلی بکنند که اگر که ترافیک ناجور است زودتر از خانه حرکت کنند که به موقع به هیئت دولت برسند. اشراف و امراء (مقصود لردهاست) زودتر از خواب بیدار شوند.
[44-10-6298 ـ الف]
نخست وزیری
به نظر می‌رسد که وزارت به تو بهتر از دیگران ساخته شده، هر روز بهتر و قشنگ‌تر می‌شوی.
[45-10-6298 ـ الف]
به کلی محرمانه
جناب بانو افخمی
تو را به حضرت عباس قسم! بگو چه کسی قائم مقام می‌شود؟
مرتضی وصال
[49- 10-6298 ـ الف]
*ماهرخ صادقی درویشی
یادداشت‌های مهناز افخمی اغلب کوتاه بوده و به مسائلی از قبیل: تظاهرات مردم، طرز لباس پوشیدن اعضاء هئیت وزیران، خبر سقوط هواپیمای ایران ایر، اظهار کسالت و خستگی به علت حضور در جلسات، بی توجهی به حضور وی توسط اعضاء هیئت وزیران، لزوم محدود کردن جشنها، جشنواره‌ها و فستیوالها به علت مخارج سنگین آنها، تخصیص اعتبار برای احداث مهد کودک برای کارمندان وزارت خانه‌ها، تأخیر اعضای هیئت دولت در جلسات و...می‌پردازند.
در یادداشت‌های مهناز افخمی به چگونگی برگزاری جلسات هئیت وزیران اشاره شده و آن را به بندبازی تشبیه کرده است که هر لحظه ممکن است تعادل خود را از دست بدهد. نکوهش اعضای هیئت وزیران جهت پرداختن به امور اقتصادی از قبیل فروش بلیط، نوشابه، ساندویچ، تمبر و... هم جزو موضوعاتی است که در این یادداشتها به آنها اشاره شده است.
مهناز افخمی از سال 1357-1349 ه.ش به مدت 8 سال دبیرکل سازمان زنان ایران بود، این سازمان فعالیت حزبی خود را با حزب ایران نوین آغاز کرد و با تشکیل حزب رستاخیز توسط شاه به حزب رستاخیز پیوست.در یادداشتی محرمانه از سوی شخصی به نام مرتضی وصال عضو حزب رستاخیزکه برای مهناز افخمی ارسال شده نظر وی را در خصوص انتخاب قائم مقام حزب رستاخیز جویا شده است.
جلسه شورای مرکزی سازمان زنان ایران با حضور عبدالرضا انصاری، مهناز افخمی و اشرف پهلوی
[1]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
شما امروز سر حال نیستید، انگار برای شورای اقتصاد پشیزی قائل نیستید! اولاً از بس نیمرو و اسفناج به تنهائی می‌خورم، ثانیاً حس می‌کردم که جلسه امروز داغ است، ثالثاً اگر در تظاهرات امروز شرکت می‌کردم حالم بهتر می‌شد.
[3-10- 6298ـ الف]
[2]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
نظرت را بگو! توچه شیکی! پیشنهاد من این است که یا تو و منسوژه‌های دیگری برای صحبت پیدا کنیم یا اقلاً این "فعل" را صرف کنیم به این صورت من چه شیکم ــ تو چه شیکی ــ ما چه شیکیم؟
[6-10-6928ـ الف]
[3]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
تو بعد از ظهر جلسه داری؟ یا خودت وقت داری P.M را ببینی؟ نه گزارش مرتبط به نخست وزیری را به PM مخصوص داد. وقت ملاقت گذاشته‌ام. P.M را هفته گذشته دیدم.
[10-10-6298 ـ الف]
[4]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
20/4/36
جلسه هیئت وزراء
روجانی
یا سوت بزنیم، یا راه برویم، مثل کشتیهای می سی سی پی در مورد خبر انهدام ایران ایر "شاه می‌بخشد، شیرعلی خان نمی‌بخشد"! راجع به سانسور باز کنید.
[12-10-6298 ـ الف]
[5]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
تیر 136
جلسه هیئت وزیران مثل بندبازی است که هر حرکتی ممکن است تعادلش را به هم بزند، فقط منتظر است!. به هیچ وجه به این مطلبی که نوشته‌ای معتقد نیستم... درست نیست! او اصلاً بندبازی بلد نیست و به این آسانی نمی‌افتد و به قول
[حاشیه سمت راست صفحه]: .........آن هم نداریم که ...........و غیره شود. باور بفرمائید خانم!.
[13-10-6298 ـ الف]
[6]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
صلاح می‌دانید که یادآوری شود که همکاران در جریان کارها گذاشته شوند تا بتوان دفاع کرد. 26 اردیبهشت P.M دولت را جدی می‌گیرد.
[15-10-6298 ـ الف]
[7]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
از نظر رئیس دفتر مخصوص بنده وجود ندارم! سرکار جزو آقایان هستید، به خدا از بیشتر آقایان "آقاترم".
[20-10-6298 ـ الف]
[8]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
اگر قرار باشد: بلیط بفروشند، روزنامه بفروشند، ساندویچ بفروشند، نوشابه بفروشند، تلفن اداره کنند، تمبر بفروشند و غیره و غیره، پس بگو سوپرمارکت باز کنیم.
[23-10-6298 ـ الف]
جشن تولد کریم پاشا بهادری در محفل دوستان؛
از چپ : کریم پاشا بهادری، لیلی امیر ارجمند، مهناز افخمی، داریوش همایون، رضا صدقیانی، هما زاهدی
[9]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
جناب رئیس: پیشنهاد می‌شود که منشی جلسه خلاصه تصمیمات هیئت را تهیه کند.
[26-10-6298 ـ الف]
[10]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
چون آموزگار نیست که از نخست وزیر تشکر کند، پیشنهاد می‌شود مهناز صحبت کند.
[38-10-6298 ـ الف]
[11]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
5- برای صرفه‌جوئی یکی از راههای خوب، کنار گذاشتن تعدادی از جشنها، جشنواره‌ها و فستیوالها است که با مخارج سنگین برگزار می‌شود و مورد توجه گروه محدودی که به هر حال امکانات شخصی دارند، قرار می‌گیرد. از محدود کردن این جشنها هم مردم شاد می‌شوند، هم مشکل دولت تا حدی کم‌تر می‌شود. اگر مایل باشید لیست و بودجه جشنواره‌ها تهیه شود.
با حترام
افخمی
[41-10-6298 ـ الف]
[12]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[حاشیه سمت چپ:] با احترام به استحضار می‌رساند: در مورد بانوان به کلی خلاف به عرض رسانیده‌اند، اگر کناره‌گیری می‌کنم به علت التفات زیاد است! در مورد اطفال نیز باید به عرض برسانم که بنده اعتبار تعیین کرده‌ام و عمل می‌کنم، این همبه جای تشویق است!
جناب وزیر راه عزیز
می‌گویند شما به بانوان زیاد التفاتی ندارید و به اطفال حتی کم لطف‌تر هستید؛ با اینکه اعتبار قابل توجهی را برای مهدکودک تخصیص داده شده، هنوز هیچ اقدامی نشده و خانمهای کارمند تقاضای کمک دارند.
[42-10-6298 ـ الف]
[13]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
جناب نخست وزیر
مورد سؤال قرارداد دیر آمدن جنابان وزرا را که باید برنامه‌ریزی قبلی بکنند که اگر که ترافیک ناجور است زودتر از خانه حرکت کنند که به موقع به هیئت دولت برسند. اشراف و امراء (مقصود لردهاست) زودتر از خواب بیدار شوند.
[44-10-6298 ـ الف]
[14]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
[تاج کیانی، خورشید، شیر ایستاده و شمشیر]
نخست وزیری
به نظر می‌رسد که وزارت به تو بهتر از دیگران ساخته شده، هر روز بهتر و قشنگ‌تر می‌شوی.
[45-10-6298 ـ الف]
[15]
کنگره فوق‌العاده حزب رستاخیز ملت ایران
تهران دی ماه 2536کنگره فوق‌العاده حزب رستاخیز ملت ایران
به کلی محرمانه
جناب بانو افخمی
تو را به حضرت عباس قسم! بگو چه کسی قائم مقام می‌شود؟
مرتضی وصال
[49- 10-6298 ـ الف]
*ماهرخ صادقی درویشی
