گروه فرهنگی مشرق ـ آیا ممکن است در ماه مبارک رمضان بتوانیم تقوای رسانه‌ای را مراعات کنیم؟ یادداشت ذیل، این وظیفۀ خطیر را به ما یادآوری می‌کند.
از امام رضا(ع) به نقل از پدرانش علیهم السلام تا امیرالمؤمنین(ع) در خصوص خطبه پیامبر اکرم(ص)، هنگام فرارسیدن ماه رمضان، اینچنین روایت شده است: «روزی، پیامبر خدا برای ما خطبه‌ای خواند و فرمود: ای مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روی آورده است؛ ماهی که نزد خدا بهترینِ ماه‌ها است و روزهایش برترینِ روزها، شب‌هایش افضل شب‌ها و لحظه‌هایش، فوق همۀ لحظات ...». (عیون اخبار الرضا ع: ج1/ ص295/ ح53)
خداوند حکیم را شکرگزاریم که این توفیق را بار دیگر نصیب ما کرد تا ماه پربرکت رمضان را درک کنیم و روزه‌دارِ این ماه شویم. به برکت حلول این ماه مبارک، فضای خانه و محله و شهر و دیارمان، تغییر محسوسی در جهت خدایی شدن می‌کند که آثار آن باهر است. اما چگونه می‌توان این تغییر و تحول در احوالات درون و برون را تقویت کرد؟
آنچه مکرر گفته شده است این است که برای بهره‌مندی هرچه بهتر و بیشتر از ماه مبارک، مراقب "احوالات درونی" خود باشید. اما کافیست که ادراکات و احساسات ما تحت تأثیر قرار گیرد تا تغییر و تحول معنوی و الهی‌ای که از برکات این ماه مبارک است افزایش یا متأسفانه کاهش یابد.
"رسانه‌ها" در این معنی، از تأثیر بسیاری برخوردارند و می‌توانند با فراهم آوردن فضای متناسب با ماه مبارک، حالات معنوی ما را قوت بخشند. ولی رسانه‌ها روی دیگری نیز دارند، به‌عبارت دیگر رسانه‌ها همچنین از قدرت بالایی برای تضعیف حال و هوای معنوی برخوردارند.
در ادامۀ خطبۀ پیامبر اکرم(ص)، اینچنین آمده است: «چشم‌هایتان را از آنچه نگاه به آن حلال نیست، بپوشانید؛ گوش‌هایتان را از آنچه شنیدنش روا نیست، فرو بندید...».
این توصیه ظاهراً یک سفارش فردی است؛ البته هست ولی تمام آن نیست. گاهی شرایط ِمحیط و جامعه، رشتۀ تقوا را از دست خارج می‌کند به‌گونه‌ای که این پرهیز اگر نگوییم غیرممکن می‌شود، دست‌کم بسیار مشکل می‌شود.
از اینجاست که نقش رسانه‌ها بروز می‌یابد. رسانه‌ها در اندازه‌های کوچک و بزرگ، با کاربرد فردی و جمعی، در پوشش محدود و وسیع عضو جدایی‌ناپذیر اجتماعات بشر امروز شده‌اند. لذا هر برون‌دادی از این رسانه‌های رنگارنگ، بسته به ماهیت آنها، مخاطبان خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
امروزه رسانه، خلوت را از انسان ستانده است و گوشی‌های تلفن همراه، هماره ملازم ما شده‌اند. به طوری که ما آنها را، به ناچار یا به دلخواه، از خود جدا نمی‌کنیم! رسانه‌های جمعی و به‌خصوص تلویزیون نیز جای خود را باز کرده‌اند. شبکه‌های پرتعداد و متنوع تلویزیونی زمان افراد زیادی را به خود اختصاص می‌دهند. لذا فعالیت و برنامۀ رسانه‌ها، تأثیر مهمی در زندگی ما دارند. اقداماتی از قبیل پخش سریال‌هایی که با ماه مبارک رمضان تناسبی ندارند، تولید برنامه‌های در اصطلاح جنجالی که از هیجانات احساسی کاذب و توهین و افترا مبرّا نیست، انتشار اخبار کذب یا تیترهای دور از انصاف، تحلیل‌های نادرست و جهت‌دار سیاسی از وقایع و ... همه و همه باعث می‌شود تا عمل به سفارش رسول اعظم(ص) مبنی بر پرهیز از «دیدن و یا شنیدن آنچه حلال نیست» دشوار و گاهی ناممکن شود.
لذا از اهالی رسانه، تولیدکنندگان، نویسندگان و توزیع‌کنندگان محتوای رسانه‌ای انتظار می‌رود تا علاوه بر آنکه بر خودسازی شخصی در این ماه عزیز کوشش می‌کنند، سازمان رسانه‌ای خود را نیز به‌مثابه یک فرد، به سوی پرهیز از ناملایمات و بی‌اخلاقی‌های مع‌الأسف رایج در فضای رسانه‌ای، سوق دهند. اگر این تقوای رسانه‌ای در این ماه مراعات شود امید است که در بقیۀ ایام سال نیز بتوانیم از روی این الگو مشق کنیم إن شاء الله.
از امام رضا(ع) به نقل از پدرانش علیهم السلام تا امیرالمؤمنین(ع) در خصوص خطبه پیامبر اکرم(ص)، هنگام فرارسیدن ماه رمضان، اینچنین روایت شده است: «روزی، پیامبر خدا برای ما خطبه‌ای خواند و فرمود: ای مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روی آورده است؛ ماهی که نزد خدا بهترینِ ماه‌ها است و روزهایش برترینِ روزها، شب‌هایش افضل شب‌ها و لحظه‌هایش، فوق همۀ لحظات ...». (عیون اخبار الرضا ع: ج1/ ص295/ ح53)
خداوند حکیم را شکرگزاریم که این توفیق را بار دیگر نصیب ما کرد تا ماه پربرکت رمضان را درک کنیم و روزه‌دارِ این ماه شویم. به برکت حلول این ماه مبارک، فضای خانه و محله و شهر و دیارمان، تغییر محسوسی در جهت خدایی شدن می‌کند که آثار آن باهر است. اما چگونه می‌توان این تغییر و تحول در احوالات درون و برون را تقویت کرد؟
آنچه مکرر گفته شده است این است که برای بهره‌مندی هرچه بهتر و بیشتر از ماه مبارک، مراقب "احوالات درونی" خود باشید. اما کافیست که ادراکات و احساسات ما تحت تأثیر قرار گیرد تا تغییر و تحول معنوی و الهی‌ای که از برکات این ماه مبارک است افزایش یا متأسفانه کاهش یابد.
"رسانه‌ها" در این معنی، از تأثیر بسیاری برخوردارند و می‌توانند با فراهم آوردن فضای متناسب با ماه مبارک، حالات معنوی ما را قوت بخشند. ولی رسانه‌ها روی دیگری نیز دارند، به‌عبارت دیگر رسانه‌ها همچنین از قدرت بالایی برای تضعیف حال و هوای معنوی برخوردارند.
در ادامۀ خطبۀ پیامبر اکرم(ص)، اینچنین آمده است: «چشم‌هایتان را از آنچه نگاه به آن حلال نیست، بپوشانید؛ گوش‌هایتان را از آنچه شنیدنش روا نیست، فرو بندید...».
این توصیه ظاهراً یک سفارش فردی است؛ البته هست ولی تمام آن نیست. گاهی شرایط ِمحیط و جامعه، رشتۀ تقوا را از دست خارج می‌کند به‌گونه‌ای که این پرهیز اگر نگوییم غیرممکن می‌شود، دست‌کم بسیار مشکل می‌شود.
از اینجاست که نقش رسانه‌ها بروز می‌یابد. رسانه‌ها در اندازه‌های کوچک و بزرگ، با کاربرد فردی و جمعی، در پوشش محدود و وسیع عضو جدایی‌ناپذیر اجتماعات بشر امروز شده‌اند. لذا هر برون‌دادی از این رسانه‌های رنگارنگ، بسته به ماهیت آنها، مخاطبان خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
امروزه رسانه، خلوت را از انسان ستانده است و گوشی‌های تلفن همراه، هماره ملازم ما شده‌اند. به طوری که ما آنها را، به ناچار یا به دلخواه، از خود جدا نمی‌کنیم! رسانه‌های جمعی و به‌خصوص تلویزیون نیز جای خود را باز کرده‌اند. شبکه‌های پرتعداد و متنوع تلویزیونی زمان افراد زیادی را به خود اختصاص می‌دهند. لذا فعالیت و برنامۀ رسانه‌ها، تأثیر مهمی در زندگی ما دارند. اقداماتی از قبیل پخش سریال‌هایی که با ماه مبارک رمضان تناسبی ندارند، تولید برنامه‌های در اصطلاح جنجالی که از هیجانات احساسی کاذب و توهین و افترا مبرّا نیست، انتشار اخبار کذب یا تیترهای دور از انصاف، تحلیل‌های نادرست و جهت‌دار سیاسی از وقایع و ... همه و همه باعث می‌شود تا عمل به سفارش رسول اعظم(ص) مبنی بر پرهیز از «دیدن و یا شنیدن آنچه حلال نیست» دشوار و گاهی ناممکن شود.
لذا از اهالی رسانه، تولیدکنندگان، نویسندگان و توزیع‌کنندگان محتوای رسانه‌ای انتظار می‌رود تا علاوه بر آنکه بر خودسازی شخصی در این ماه عزیز کوشش می‌کنند، سازمان رسانه‌ای خود را نیز به‌مثابه یک فرد، به سوی پرهیز از ناملایمات و بی‌اخلاقی‌های مع‌الأسف رایج در فضای رسانه‌ای، سوق دهند. اگر این تقوای رسانه‌ای در این ماه مراعات شود امید است که در بقیۀ ایام سال نیز بتوانیم از روی این الگو مشق کنیم إن شاء الله.
