گروه سیاسی مشرق – شیخ نور بازهم چراغ امید اصلاح‌طلبان را خاموش کرد. با وجود اصرار‌های مکرر اصلاح‌طلبان برای حضور حجت الاسلام ناطق نوری در سرلیست انتخاباتی این جریان سیاسی، اما گویی ناطق تمایلی ندارد تا به کاندیدای قرضی این جریان بدل شود. «شیخ نور»، «شیخ اعتدال» القابی‌ است که این‌ روزها رسانه‌های زنجیره‌ای با آن حجت الاسلام ناطق نوری را مورد خطاب قرار می‌دهند؛ تملق‌گویی‌ها و زبان‌بازی‌های رسانه‌ای که حکایت از فزونی تمایل اصلاح‌طلبان به ناطق دارد.

اما حجت‌الاسلام ناطق نوری که اخیرا در نشست کانون نمایندگان ادوار مجلس حضور یافته بود بازهم آب پاکی را به دست اصلاح‌طلبان ریخت و درباره حضور در انتخابات مجلس آتی گفت: «در زمینه ورود به انتخابات احساس تکلیف شرعی نمی‌کنم و در جناح یا گروه خاصی نیز قرار نمی‌گیرم.»[1]

این اولین باری نیست که رئیس مجلس پنجم شورای اسلامی از عدم حضور خود در انتخابات مجلس سخن می‌گوید اما اصرار و مانورهای انتخاباتی اصلاح‌طلبان باعث شد تا حجت الاسلام ناطق نوری مکررا بر عدم حضور در انتخابات تاکید کند. این موضوع گاه با رد دعوت اصلاح‌طلبان برای شرکت در همایش‌های این جریان همراه می‌شد و گاه با اظهار نظر صریح مورد تاکید قرار می‌گرفت. پیش از این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در هشتمین همایش سالانه اساتید و دانشجویان ایرانی خارج از کشور در مردادماه سال گذشته گفته بود: «بنا ندارم در انتخابات مجلس شرکت کنم، شرکت هم نمی‌کنم. تشخیص هم می‌دهم تکلیف ندارم و مکلف نیستم.»[2]

ابراز تمایل به ناطق سیاستی است که معانی متفاوتی را درباره تاکتیک انتخاباتی این جریان سیاسی متبادر می‌سازد. مجلس پنجم این روزها به الگوی آینده مجلس اصلاح‌طلبان تبدیل شده است و ناطق نوری نیز که به عنوان رئیس این مجلس فعالیت می‌کرد در این پازل باید سر جای خود بنشیند تا همه چیز تکمیل شود. این موضوع به معنای میزان حد انتظار اصلاح‌طلبان از مجلس آینده ‌است.

محمد قوچانی عضو جدیدالورود کارگزاران یکی از افرادی بود که موضوع مجلس پنجم را مطرح کرد و در سرمقاله هفته‌نامه صدا نوشت: «چشم انداز مجلس دهم از هم اکنون روشن است؛ بازآفرینی مجلس پنجم با ترکیبی از نیروهای معتدل اصلاح طلب و اصولگرا که در آن جایی برای راست افراطی و چپ افراطی نیست.» موضوعی که ازسوی سعید حجاریان نیز در استقبال از کاندیداتوری ناطق‌نوری مورد تاکید قرار گرفت.

اینکه افرادی از منتها علیه جریان اصلاحات که همواره مجلس ششم برای‌َشان یک مجلس آرمانی بوده و هست و پیش از این مجلس پنجم را مجلس زوری می نامیدند و با شعار « مجلس زوری نمی‌خوایم ... ناطق نوری نمی‌خوایم» وی را تخریب می‌کردند از الگو قرار گرفتن مجلس پنجم سخن می‌گویند و دم از تعدیل سیاست‌ها می‌زنند، نشان از شرایط خاص اصلاحات در صحنه سیاسی کشور دارد.

ناطق نوری در نشست کانون نمایندگان ادوار مجلس از خاطرات خود نیز سخن گفت. وی با اشاره به دوره مسئولیتش در دوران مجلس پنجم گفت: «در اوقات فراغت می‌توان خاطرات دوران مسئولیت خود را مرور کرد و انسان متوجه می‌شود که اگر توانسته در دوران مسئولیتش دلی را نشکسته و به مردم خدمت کرده باشد، احساس آرامش‌ بر او حاکم می‌شود.»[3]

آنان که با خاطرات رئیس مجلس پنجم آشنا هستند به خوبی می‌دانند که نظر وی درباره اصلاحات چیست. به‌ نظر می رسد خاطرات و تجربیات ناطق‌نوری در مجلس پنجم شورای اسلامی و انتخابات ریاست جمهوری سال 76 است که وی را از قرار گرفتن زیر چتر اصلاحات نهی می‌کند. سال‌هایی که یادآور هجمه‌های سنگین اصلاح‌طلبان به شیخ نور است و زمانی را به یاد می‌آورد که آنان وی را نماینده طالبانیسم می‌خواندند.

در این زمینه ناطق نوری در کتاب خاطرات خود نسبت به پروپاگاندای رسانه‌ای اصلاح‌طلبان و موج تخریب این جریان سیاسی علیه خود می گوید: « جنگ روانی علیه من بسیار شدید بود و متاسفانه کسی هم این ها را پیگری نکرد. بیش ترین تهمت ها به من زده شد و انعکاس آن به این صورت بود که دیگران خیلی مظلوم واقع شدند. مثلا اینکه اگر فلانی بیاید، مثل طالبانی عمل می کند. آنها با تبلیغات خود فرصت فکر کردن و اندیشیدن را از مردم گرفتند که این از مصادیق استثمار فکری است. این را اختناق می گویند این ضد آزادی است که با بمباران تبلیغاتی جلوی فکر مردم را بگیرند، اصلا از آنها آزادی فکر را گرفتند و افکار مردم را به یک سو کانالیزه کردند.»

کاندیداتوری ناطق نوری از این جهت برای اصلاح‌طلبان حائز اهمیت است که وی به عنوان فردی که به قول خودش 20 سال در مجلس بوده دارای اعتبار و تجربه خاصی است و اصلاح‌طلبان می‌توانند امیدوار باشند که با وجود ناطق صندلی ریاست مجلس آینده از آن آنها خواهد بود. این درست الگوی انتخاباتی است که در دوره ریاست جمهوری یازدهم با استفاده از تاکتیک «رحم اجاره‌ای»‌برای آنان ثمر بخش بود. شاید همین امر است که سبب شده که اصلاح‌طلبان به هم جناحی خود یعنی عارف پشت کنند و روی خوش نشان ندهند و همچنان گزینه انصراف را پیش پای «‌مرد انصراف‌های انتخاباتی» قرار دهند. بسیاری از اعضای این جناح سیاسی بر این باورند که عارف نمی تواند به کرسی ریاست مجلس تکیه بزند و از این رو به دنبال کاندیدای دیگری هستند. از سوی دیگر حسن حجت الاسلام ناطق‌نوری این است که حتی برخی اصولگرایان نیز نسبت به وی رای و نظر مثبتی دارند و این موضوع ضمانت ریاست ناطق در مجلس آینده را تضمین می‌کند.

البته فعالیت سیاسی ناطق نوری که ریشه در جریان راست سنتی دارد، نشان می‌دهد که وی کمتر تمایلی به قرار گرفتن زیر علم جریانات سیاسی را دارد و با این اوصاف با توجه به تیپ فکری و ریشه جناحی اگر ناطق خود را به جریانی نزدیکتر بداند، آن جریان، جریان اصولگرایی است تا اصلاح‌طلبی. البته اصولگرایان نیز در این زمینه تلاش‌ کردند اما به نظر می‌رسد آنان با عدم حضور ناطق در انتخابات بهتر کنار آمدند تا اصلاح‌طلبان.

در همین زمینه محمدرضا باهنر، نماینده اصولگرای مجلس که بنابر اظهاراتش هر 15 روز یکبار در مسائلی غیر از مسائل جناحی و انتخاباتی با حجت‌الاسلام ناطق نوری دیدار و گفتگو می‌کند،‌ می‌ گوید:«تا آنجایی که من اطلاع دارم، آقای ناطق می‌گویند "من نمی‌آیم". اینکه در آینده چه اتفاقی می‌افتد نمی‌دانم، خب در عالم سیاست ممکن است هر اتفاقی بیفتد ولی تا الان که من خبر دارم، آقای ناطق‌نوری قانع نیست و اصلاً قرار نیست برای انتخابات مجلس بیاید.[4]»

عدم شناخت قواعد بازی موضوعی است که ناطق در برخی از سخنان خود مطرح کرده است که ناظر بر بداخلاقی‌های سیاسی است. این موضوع نشان از نگاه ویژه ناطق بر این حوزه و همچنین دلگیری از نحوه رفتار افراد و جریان‌های سیاسی دارد. خاطرات وی را که مرور می کنیم چنین نگاهی را مشهود است. "قاعده بازی" یکی از اصطلاحاتی است که ناطق بر آن تاکید دارد و در موارد مختلف از آن سخن می گوید. اما دستکم با چرخش و دگردیسی‌های جریان اصلاحات که بیشتر به جابه‌جایی شرایط و منافع می‌ماند تا جابه‌جایی ارزشها، به نظر نمی‌رسد این مدل رفتار سیاسی مطلوب ناطق باشد.