گروه فرهنگی مشرق - شب‌های پیشاور نام کتابی است با مضمون ده شب مناظره یک مبلّغ شیعی، مشهور به سلطان‌الواعظین شیرازی، با دو نفر از مدافعان اهل سنت هند و پاکستان است.

از ویژگی‌های این اثر، حالت داستانی داشتن آن و صبغه تاریخی داشتن بسیاری از مباحث است.

مجموعه شبهای پیشاور برگرفته از کتاب «شهابی درشب» است که به صورت یک گفتمان رادیویی در 9 قسمت درآمده و منتشر شده است، گفتمانی بین یکی از بزرگان شیعه به نام سید محمد سلطان الواعظین شیرازی با گروهی از بزرگان و عالمان اهل سنت در طول ده شب نمایش رادیویی «شب‌های روشن» با نگاهی به کتاب «شب‌های پیشاور» ساخته شده که شامل مناظرات مرحوم سلطان الواعظین شیرازی با علمای اهل سنت در شهر پیشاور پاکستان است.



سلطان‏‌الواعظین شیرازی را بشناسید

فقید سعید مرحوم آیت الله علامه حاج سلطان الواعظین شیرازی، در زمره یکی از نامدارترین و غیورترین وعاظ و مبلغین ایران، در دهه‌های 20 و30 شمسی بود. دفاع جدی و پرانگیزه او از حریم امامت در اثر نفیس«شب‌های پیشاور» نمایان گشته، فصلی شاخص و در خور حیات تبلیغی اوست.

این کتاب که محصول سفر او به پاکستان و مناظرات وی با علمای اهل سنت است، تا هم اینک از منابع مورد مراجعه اهل تاریخ به شمار می‌رود.

 سید محمد سلطان الواعظین در سال 1314 ه.ق در تهران چشم به جهان گشود. این تاریخ تولد با فرموده خود ایشان - با توجه به مقدمه‏ای که بر شب‏های پیشاور نوشته‏‌اند و در آن سال سفر خود به این شهر را در سن سی سالگی ذکر کرده‌‏اند - نیز تأیید می‏شود.

خانواده‏ای که مرحوم سید محمد در آن به دنیا آمد از مهمترین و معتبرترین سادات ایران به شمار می‏رود. نسب شریف وی چنان که مرحوم آیت‏اللّه العظمی نجفی مرعشی نگاشته‌‏اند، با 25 واسطه به حضرت موسی بن جعفر، امام کاظم علیه‏‌السلام، می‏رسد. باری، این افتخاری بس بزرگ است که وی از دودمانی سر برآورده است که همگی زندگی خویش را بر بنای ولایت استوار می‏ساخته‏‌اند.

خطیب ارجمند و سید جلیل القدر مرحوم حجةالاسلام و المسلمین حاج سید علی اکبر اشرف الواعظین شیرازی، پدر گرامی سلطان الواعظین، شیخ الطائفه و رئیس جمعیت بسیاری از سادات شیراز از پرچمداران دیانت و مروجین مذهب و شریعت بود.

آن عالم بزرگوار و غلام با اخلاص درگاه حضرت سید الشهداء علیه‎السلام، همواره مورد احترام و توجه مراجع و علمای عصر؛ همچون آیت‏اللّه میرزا محمد تقی شیرازی، آیت‏اللّه سید محمد کاظم طباطبایی یزدی- صاحب عروه- ، آیت‏اللّه آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آیت‏اللّه شیخ عبدالکریم حائری- مؤسس حوزه علمیه - بود. وی بعد از تقریباً هشتاد سال زندگی پاک و سراسر خدمت به دین و مردم، در سپیده دم روز سه‏شنبه 21 شعبان سال 1351 ه . ق در کرمانشاه بدرود حیات گفت.

مردم قدرشناس کرمانشاه که سال‏های طولانی از محضر آن واعظ دردمند استفاده کرده بودند، بعد از درگذشت وی نیز تجلیل خوبی از ایشان به عمل آوردند. آنان با تشییع کم نظیری پیکر پاکش را برای انتقال به عتبات عالیات عراق بدرقه نمودند؛ و جنازه‏ی ایشان در مقبره خانوادگی خودشان، جنب جد گرامیش حضرت سید ابراهیم مجاب، به خاک سپردند.

تحصیلات و اساتید سلطان الواعظین چه کسانی بودند؟

سلطان الواعظین در همان اوان کودکی در خدمت پدر ارجمندش مشغول فراگیری معارف دینی شد و سپس در مدرسه پامنار تهران از محضر اساتید و علمای دیگر بهره‏مند شد. ایشان پس از مدتی، در سال 1326 ه . ق، راهی عتبات عالیات شد و در جوار بارگاه سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبداللّه الحسین علیه‏السلام در کربلای معلی اقامت گزید و با استعانت از آن وجود شریف، مشغول تحصیل علوم دینی گردید.

ایشان در این شهر از محضر اساتیدی همچون آیت‏اللّه فاضل مرندی و آیت‏اللّه شهرستانی کسب فیض نمود. وی پس از مدتی به تهران بازگشت و بعد از درگذشت پدر گرامیش در سال 1351 ه . ق از آنجا به قم آمد. او از محضر برخی بزرگان حوزه علمیه قم نیز استفاده نمود. که برخی از آنها عبارتند از:

استاد الفقها آیت‏‌اللّه حاج شیخ عبدالکریم حائری، آیت‏اللّه حاج سید محمد حجت، آیت‏‌اللّه آقا سید محمد تقی خوانساری، آیت‏اللّه آقا میرزا محمد علی شاه آبادی و ....

سلطان الواعظین حدود پنج سال در قم از محضر اساتید فوق استفاده کرد و سپس به تهران بازگشت.

اجازه‌‏نامه از بزرگان

ایشان از عده‌‏ای از مراجع و بزرگان حوزه اجازه روایت حدیث و کتب روایی را داشت؛ که در زیر نام این بزرگان می‌‏آید:

حضرات آیات عظام: حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، حاج شیخ عبداللّه مامقانی، آقا ضیاءالدین عراقی، حاج سید ابوالقاسم طباطبائی غروی و سید شهاب الدین مرعشی نجفی.

چگونگی سفر به پیشاور و تشکیل جلسات مناظره‏

سلطان الواعظین سفرهای متعددی به خارج از ایران داشت؛ وی در همه این مسافرت‏‌ها علاوه بر مجالس وعظ و منبر و تبلیغ، با علمای بزرگ فرق و مذاهب نیز به گفتگو و تبادل نظر می‏‌پرداخت و آراء و عقاید حقه شیعه را با ایشان مطرح می‏‌ساخت.

او سفرهایی را به مصر، سوریه، لبنان، اردن، فلسطین و هندوستان انجام داد، و مهمترین آنها - که مناظره معروف او در آن تحقق یافت و باعث شهرت وی گشت - سفر به پیشاور بود. ایشان در ربیع الاول سال 1345 ه . ق که تنها سی سال از عمرشان می‏گذشت، پس از سفر به عتبات و استعانت از سلطان الاولیاء حضرت امیرالمؤمنین علیه‏‌السلام راهی هندوستان شد.

در کراچی، بمبئی، لاهور، پنجاب، حیدرآباد و بسیاری نقاط دیگر هند مورد استقبال و احترام مسلمان‏ها و غیر مسلمان‏ها واقع شد و جلساتی از بحث و مناظره را برقرار کرد. بعد از آن ایشان را به دهلی نو دعوت کردند و جلسه مناظره با عده‏ای از علمای هند را بر ایشان فراهم ساختند. در بعضی از این جلسات که در دهلی انجام می‏شد، رهبر بزرگ هند مهاتما گاندی نیز شرکت می‏کرد.

بعد از این جلسات سلطان الواعظین به دعوت محمد سرور خان که از متنفذین خاندان قزلباش هندوستان به شمار می‏رفت، برای سخنرانی و خطابه راهی پیشاور شد. این مجلس با حضور جمع زیادی از مردم پیشاور و حومه آن و نیز عده‏‌ای از علمای فریقین- شیعه و سنی - در امام باره- حسینیه - مرحوم عادل بیک برقرار شد.

سلطان الواعظین در این جلسات مباحثی در زمینه خلافت و ولایت و عقاید شیعه مطرح ساخت. در پایان یکی از این سخنرانی‏‌ها دو تن از علمای کابل نزد سلطان الواعظین آمده و تقاضا می‏کنند در ارتباط با سخنان او با ایشان مناظره کنند. این دو نفر به نام‏‌های حافظ محمد رشید و شیخ عبدالسلام از آن شب به بعد، پس از نماز مغرب و عشاء در حضور جمع زیادی از علما و رجال و مردم شهر، پیرامون مسائل مورد اختلاف با سلطان الواعظین به گفتگو می‏‌نشستند.

این جلساتِ پرشور که از شب جمعه 23 رجب 1345 ه . ق شروع شد، تا ده شب به طول انجامید.  جلسه مناظره هر شب بعد از نماز مغرب و عشا تا 6 یا 7 ساعت و گاهی نیز تا اذان صبح ادامه می‌‏یافت.

در این مباحثات مسائلی از قبیل:

دلالت آیات و روایات بر مقام شیعه،
عقاید فرق مختلف شیعه،
ظلم و ستم خلفا در طول تاریخ نسبت به شیعه،
مذاهب اربعه اهل سنت،
احادیث مختلف در فضیلت حضرت امیر (ع)،
دلالت آیات مختلف بر شأن و منزلت حضرت امیر (ع) ،
مسأله سقیفه،
شوری سقیفه،
بدعت‏‌های معاویه،
قیام و شهادت حضرت سیدالشهداء (ع)
و بسیاری از مباحث تاریخی و اعتقادی دیگر مطرح شده است.

استدلال مرحوم سلطان الواعظین در طول این مناظره، فقط از کتب و منابع اهل سنت می‏باشد، و این خود نشانه تسلط و احاطه آن بزرگوار به منابع روائی و تفسیری عامه است. این احاطه تا جایی است که در برخی موارد موجب حیرت علمای اهل سنت حاضر در مجلس می‏شود و تحسین ایشان را برمی‏‌انگیزد. به راستی حضور ذهن و قدرت حافظه ایشان در ذکر منابع و کتب مختلف برای یک مطلب، حیرت انگیر است.

در پایان مذاکرات و شب دهم، تعدادی از رجال و بزرگان حاضر در مجلس به مذهب حقه تشیع مشرف شدند؛ ولی آنچه ثمره جاوید این مناظره پر ارج به شمار می‏آید، همان کتاب ارجمند «شبهای پیشاور» است.

برای دانلود کتاب «شب‌های پیشاور» اینجا را کلیک کنید. (لینک دانلود)