به گزارش مشرق، برنامه تلویزیونی «دبروز، امروز، فردا» این هفته به موضوع «نقد در رسانه و فرهنگ نقدپذیری» اختصاص داشت که شامگاه پنجشنبه 25 اردیبهشت با حضور حسین انتظامی معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حمیدرضا مقدم‌فر معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این برنامه، محمدحسین رنجبران مجری این برنامه از میهمانان خواست که نظر صریح خود را درباره وضعیت نقد و میزان نقدپذیری در مقاطع سپری شده بعد از انقلاب اسلامی بیان کنند که حسین انتظامی ضمن بیان این نکته که «تقریبا همه دوره‌ها شبیه هم بوده و اوج و فرود چندانی دیده نمی‌شود» دلیل این مساله را ناشی از ساختار دیوانی کشور و فرهنگ عمومی دانست و گفت: به همین دلیل دولت‌ها نقش موثری در این زمینه نداشته اند هر چند ممکن است تفاوت‌هایی بین دولت‌های مختلف وجود داشته باشد به این شکل که در برخی از دولت‌ها نگاه به فضای رسانه‌ای متفاوت بوده و رسانه‌ها هم آزادتر بوده‌اند.

انتظامی در ادامه با اشاره به شعار محوری دولت اصلاحات یعنی ایجاد یک فضای باز سیاسی، یادآور شد: طبیعتا در راستای اجرای همین شعار، در این مقطع به مساله رسانه‌ها هم توجه شد و از لحاظ تعداد هم ما با جهش زیادی در عرصه رسانه مواجه شدیم. این اشکالات را متوجه نقد نمی دانم. همانطور که گفتم در دولت آقای خاتمی چون شعارش فضای باز سیاسی بود، در زمینه توسعه سیاسی فعال تر بود.

معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد با بیان اینکه هم نقدکننده و هم نقدشونده مشکل دارند، گفت: ما در حال تمرین فضای نقد پذیری هستیم و باید هزینه های آن را هم پرداخت کنیم. یکی از کار ویژه های اصلی رسانه ها بحث نظارت اجتماعی است و رسانه ها با این کارکرد وارد عمل می شوند و اینجاست که نقد به عنوان یک مسیر حیاتی جلوه می کند. اما در عمل شرایط کشور به شکلی است که به هر موضوعی ورود می کنند به خط قرمز می رسند و نمی توانند به وظیفه خود عمل کنند. از طرف دیگر در اغلب موارد نقد کننده در آن مورد خاص تخصص لازم را ندارد. باید جلوی نقد کسی که در حیطه ای تخصص ندارد گرفته شود.

وی افزود: در فضای عمومی علی رغم شعار استقبال از نقد، متاسفانه زیاد از انتقاد خوشمان نمی آید؛ کسی از مسولین نمی گوید از نقد بدم می آید، اما به محض اینکه یک مقدار نقد جدی می شود کسی که انتقاد می کند متهم به تخریب می شود. ما نقد سازنده و غیرسازنده نداریم. نقد باید چارچوب داشته و روشمند باشد ولو اینکه شخص نقدکننده قصد کینه توزانه داشته باشد نمی توان حرف او را نقد ندانست. در بحث نقد انگیزه مهم نیست، بلکه رعایت چارچوب ها اهمیت دارد. این نقض در فضای عمومی ما وجود دارد که نقد پذیرفته نمی شود و باید روی این مساله کار کنیم تا مرتفع شود.

انتظامی همچنین از اظهارات اخیر رئیس جمهور که از منتقدان خواسته بود با شناسنامه نقد کنند و حرفشان را از زبان مردم بیان نکنند، دفاع کرد و گفت: من مدافع این هستم که اسم و رسم منتقد مشخص باشد و کسی در تاریکی تیراندازی نکند. این موضوع به درست شدن فرهنگ عمومی انتقاد کمک می کند.

این مقام مسئول در حوزه مطبوعات کشور همچنین از سیاست دولت یازدهم برای اجرای کامل قانون مطبوعات سخن گفت و تاکید کرد: یکی از سیاست های جدی دولت این است که تمام ظرفیت های قانون مطبوعات را آزاد کند. عده ای فکر می کنند قانون مطبوعات چون در دوران جنگ نوشته شده، قانون بسته ای است اما به نظرم این قانون، قانون خوبی است و حقوق مطبوعات را بر حدود مطبوعات مقدم می داند.

معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد با اشاره به ماده 4 قانون مطبوعات که در آن آمده است که هیچ مقام دولتی و غیردولتی نمی تواند مطبوعات را سانسور کند یا به آنها بگوید چه چیزی بنویسند، افزود: وظیفه دولت این است که دست رسانه ها را باز نگه دارد و اگر اشتباهاتی هم از آنها سر زد، با آنها به خوبی رفتار کند مگر در موارد خاصی مثل امنیت ملی و مسائل اعتقادی.

انتظامی افزود: وظیفه ما هم ایجاد امنیت در حوزه رسانه ها است، امنیت هم یعنی اینکه مراقبت شود در رسانه ها فضاهای خصوصی مردم منتشر نشود. رعایت استانداردها و شناسنامه دار بودن رسانه ها یک امر الزامی است ولی بعضی از سایت ها نقش شبنامه را ایفا می کنند که باید جلوی آنها گرفته شود. سایت ها باید همگی شناسنامه داشته باشند تا اعتماد و اطمینان به وجود بیاید. فرد وقتی حس کند پشت سر یک انتقاد قصد تخریب و براندازی دولت و یک مسول نیست، با خیال راحت به نقد توجه می کند. نقد درست تاثیر سازنده بر نقدشونده دارد و او از این نقد استقبال خواهد کرد.

وی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در ابتدای سال جاری به موضوع نقد، تاکید کرد: مقام معظم رهبری امسال در مشهد درباره نقد زیاد صحبت کردند و فرمودند باید به جوانان فرصت نقد از مسئولین داده شود و فرمودند باید از نقد استقبال شود، اما فرمودند: تکفیر، تهمت زنی و جنجال آفرینی مسائلی است که بنده مخالف آن هستم و باید از آن پرهیز شود. رهبری معتقدند نباید به کسی گفت جاسوس و بیگانه. هر دولتی مستقر بوده، رهبری تاکید کرده اند دولت در حال کار است و نگاهشان به دولت ها همیشه مثبت بوده است.

معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد درباره برگزاری همایش موسوم به دلواپسان و حواشی مربوط به آن گفت: حاشیه سازها و نوارسازها همگی ضد سازندگی هستند. حاشیه معمولاً ایجاد کننده اولیه دارد. افراد می توانند دلواپس باشد و هیچ اشکالی هم ندارد اما اینکه در این همایش پلاکاردهایی باشد که قاتل شهید احمدی روشن را از اتاقش بیرون کنید، به چه معناست؟ این دیگر اسمش نقد نیست و به معنای تشویش اذهان عمومی است.

وی با ذکر مثالی از استراتژی پنتاگون در جنگ خلیج فارس و حمله به عراق، گفت: آمریکایی ها دو جنگ در خلیج فارس داشتند که در هر دو جنگ به همه خبرنگاران خود گفتند هیچ خبرنگاری حق ندارد چیزی را قبل از هماهنگی با پنتاگون مخابره کند. حتی یک نفر از روزنامه نگاران به این مساله اعتراض نکردند چون می دانستند امنیت ملی آمریکا را در زمان جنگ روزنامه نگار و فلان عضو کنگره تعیین نمی کند، بلکه این موضوع در اختیار پنتاگون است. اما اینکه در آستانه مذاکرات حساس هسته ای در وین و با توجه به حمایت های رهبری از مذاکرات در مجلس از وزیر امور خارجه سوال کنیم و سعی کنیم به وی کارت زرد بدهیم، باعث ریختن هیمنه ما در بین کشورهای مذاکره کننده می شود. یا در مورد مستند «من روحانی هستم» اینکه در این CD یک سری مسائل بی ربط به هم مرتبط جلوه داده شود چه تصویری از رئیس جمهور به جامعه ارائه می شود؟

انتظامی همچنین گفت: برنامه دولت این است که دستگاه های مختلف همایش هایی برگزار کنند و در آن سیاست های خود را نقد کنند. هر دولتی حس کند عقل کل است در ابتدای راه انحطاط است.

در این برنامه همچنین حمیدرضا مقدم فر با تائید اظهار نظر ابتدایی انتظامی در خصوص وضعیت نقد در جامعه و میزان نقدپذیری مسئولان تاکید کرد: فضای نقد در این سال‌ها وجود داشته اما نمی توانیم بگوئیم که این فضا یکسان بوده است؛ در دوران جنگ یک فضای امنیتی داشتیم، اما پس از جنگ و در دولت سازندگی ما کمتر فضای نقد داشتیم و بیشتر شاهد این بودیم که با نقدها برخورد می‌شد. البته نقد وجود داشت، اما جسارت کم بود. بعد از دولت آقای هاشمی هم، فضا باز شد اما افراط صورت گرفت و کار به جایی رسید که مطبوعات تبدیل شدند به سنگر دشمن که مقام معظم رهبری هم این مساله را عنوان کردند. در دولت آقای احمدی‌نژاد نقد فعال بود و الان هم ادامه دارد.

وی با بیان اینکه متاسفانه فرهنگ عمومی نقد چندان مساعد نیست، اظهار داشت: اکثر رسانه های ما فرهنگ نقد را متکی بر چارچوب های اخلاق دینی و شرعی نمی دانند. فرهنگ عمومی رسانه های ما در حوزه نقد چندان ضابطه مند و با چهارچوب مشخص اسلامی و شرعی نیست و با تراز جمهوری اسلامی که یک انقلاب فرهنگی است، تناسب ندارد. وظیفه یک رسانه نظارت بر دستگاه های مختلف است و اگر نقد از رسانه گرفته شود، رسانه دیگر نمی تواند به وظیفه خود عمل کند. رسانه باید با نقد مطالبات مردم را پیگیری کند اما باید ببینیم تعریف نقد چیست و رسانه ها باید چگونه به سمت انتقاد حرکت کنند.

معاون فرهنگی سپاه تاکید کرد: نقد باید باشد و مسولین هم باید ظرفیت نقد پذیری داشته باشند اما باید بدانیم چطور نقد کنیم. امروز نقد شونده مشکل دارد. در معارف ما آمده است که باید به نقد به شکل یک هدیه نگاه کرد. از طرف دیگر آیا نقد کننده شرایط نقد را رعایت می کند و نگاه نقد شونده هم به انتقاد به شکل هدیه گرفتن است؟ متاسفانه این فضا وجود ندارد. اگر نقد شناسنامه دار باشد پیام آن نقد بهتر دریافت می شود اما فضایی که امروز در کشور وجود دارد، این است که بیشتر از توجه به اصل پیام، در حاشیه ها گیر کرده ایم. نظام در خیلی جاها درگیر این حواشی است. باید به محتوای حرف توجه کرد نه اینکه چه کسی حرف را بیان کرده است. متاسفانه اصل حرف رها می شود و به حواشی پرداخته می شود.

مقدم فر هم در این برنامه زنده تلویزیونی به بیان نظرات خود درباره همایش «دلواپسیم» و مستند «من روحانی هستم» پرداخت و گفت: من در مورد این دو موضوع صحبت خاصی ندارم و خود آقایان باید در موردش جواب دهند. اما فکر می کنم دولت و مسئولین در مورد برنامه هایی که تخریبی نیست، نباید واکنش تندی نشان دهند. طبیعی است که عده ای حق داشته باشند دلواپس باشند و حرف هایشان را مطرح کنند. دولت هم می تواند حرف های خوب آنها را قبول و حرف های بد را رد کند. نباید واکنش های تندی به اینگونه مسائل نشان داد. باید بگذاریم در جمهوری اسلامی عده ای از دلواپسی های خود بگویند. چیزی که نگران کننده است، حواشی است که وجود دارد.

وی اضافه کرد: ممکن است در جلسه دلواپسیم و آن مستند اشکالاتی وجود داشته باشد اما دولت چگونه باید با این اشکالات مواجه شود. در این CD مساله حضور دکتر روحانی در ماجرا مک فارلین مطرح شده، اگر این موضوع دروغ است، باید در مورد آن اطلاع رسانی شود. این یک نوع برخورد است. برخورد دیگر این است که سخنگوی دولت بگوید ما از قوه قضاییه تقاضا داریم با سازندگان این سی دی برخورد کند. یا مثلاً وقتی وزیر ارشاد این مستند را ندیده، چطور می گوید این مستند ضد دولت و ضد رئیس جمهور است.

انتظامی در واکنتش به سخنان اخیر معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران درباره اظهار نظر جنتی درباره مستند «من روحانی هستم» در حالی که آن را ندیده است، گفت: «شاید ایشان این مستند را ندیده بودند اما از محتوای آن باخبر بود» اما مقدم فر در پاسخ گفت: «انصاف بدهید که ایشان باید ابتدا مستند را مشاهده می کردند و بعد از آن اظهار نظر می کردند.»