مشرق---1-
ايران اسلامي امروز پرچمدار «نهضت هسته‌اي صلح آميز» در منطقه و مبتكر مدل
شايسته قدرت هسته اي است . در اين مدل جديد ، جمهوري اسلامي ايران با حفظ
فناوري بومي و صلح آميز هسته اي " قدرت هسته اي بدون سلاح هسته اي" است.
(البته حفظ و تقويت اقتدار دفاعي جمهوري اسلامي ايران در چهارچوب دكترين
دفاعي مقتدرانه اما بدون سلاح هسته اي ،مسير طبيعي خود را دنبال خواهد كرد و
ضرورت رسيدن به جهان عاري از سلاح اتمي بحث قابل توجهي است)
پافشاري
و مقاومت ايران در دستيابي به انرژي بومي صلح‌آميز هسته‌اي، موجي از تقاضا
و بيداري را در منطقه ايجاد نمود به نحوي كه اكنون بسياري از كشورهاي
منطقه كه بدليل داشتن منابع انرژي فسيلي ( نفت و گاز) محكوم به عدم
برخورداري از مواهب انرژي صلح اميز هسته اي بودند ، داراي انديشه و يا
حتيقرارداد بهره گيري از فناوري هسته اي با كشورهاي داراي اين فناوري هستند
كه ما آن را در مسير رشد و توسعه منطقه مي دانيم. آنچه در اين مسير براي
جمهوري اسلامي ايران حاصل شده است ثمره هدايت خردمندانه مقام معظم رهبري ،
خون شهداي گرانقدر هسته اي ، تلاش شبانه روزي دانشمندان جوان كشور ،
ديپلماسي پويا و صبر و بردباري مردم ايران است.
2- تبديل شدن "مسير
گفت گو" به " سند مكتوب" آن هم سندي كه شش كشور ديگر بايد در مورد يكايك
واژه هاي آن نظر دهند كاري بس دشوار و طاقت فرساست، در ديپلماسي مذاكراتي
هرچه موضوعي حساس تر باشد تدوين و توافق بر سر متن دشوارتر خواهد بود و
البته در نقد هر متني نيزهمواره موضوعاتي براي چالش يافت مي شود. يك نكته
اساسي اين است كه نقدها بايد در مسيري سازنده قرار گيرند كه تقويت كننده
راهبرد نظام و كمك به تيم مذاكراتي در مسير تحقق حقوق ملت و اهداف ترسيم
شده باشد .در اين راستامقام معظم رهبري تيم مذاكره كننده را مورد اعتماد مي
دانند ، وزير امورخارجه و تيم همراه نيزتمامي تلاش خود را بر اين متمركز
كرده اند كهبا دقت ، حساسيت و رعايت عزت از حقوق هسته ايايراندر موضوع هسته
اي صيانتكنند. تيم مذاكره كنندهبا نگاه ديپلماتيك ،به مسير مذاكره و آينده
خوشبين هستند در عين حال با نگاه به سوابق رفتار امريكا و برخي كشورهاي
غربي چندانخوشبين نيستند ، مسير خوشيني يا بدبيني را هم رفتار عملي طرف
مقابل رقم خواهد زد.
3- « حفظ فناوري بومي غني سازي » براي جمهوري
اسلامي ايران به منظور پيگيري اهداف صلح آميز، بسيار حائز اهميت می باشد که
مكانيزم آن مبتني بر عادي سازي موضوع صلح اميز هسته اي و همكاري با IAEA
است
4- برخي اين شبهه را وارد مي سازند كه تهران در قبال مذاكرات
هسته اي در حمايت از محور مقاومت و متحدان منطقه اي عقب نشيني خواهد كرد،
بواقع كساني كه اينگونه القا مي كنند راهبرد نظام را نشناخته اند، به صراحت
اعلام شده است كه مداكرات هسته اي صرفا محدود بر موضوع صلح آميز هسته اي
است و راهبرد نظام در دوستي ، برادري و همكاري همه جانبه با كشورهاي منطقه و
بويژه همسايگان ثابت و در نامشروع دانستن رژيم صهيونيستي و حمايت از مردم
مظلوم فلسطين قويا پابرجاست.
5- همچنان برخي از كشورهاي غربي
اصرارمی ورزند كه موضوع هسته‌اي ايران را به عنوان «عامل تهديد امنيت
بين‌الملل» وانمود كنند اما تهران در مذاكرات خود، به خوبي بر عوامل «تهديد
کننده صلح و امنيت بين‌الملل» توجه داشته و نقش فعالانه خود را براي حصول
نتايج ملموس و مبتني بر ديپلماسي«برد-برد» از طريق «مذاكره» و «تعامل
طرفيني سازنده» اعلام کرده است.
بنابراین مذاكرات فشرده و جدي ايران
فرصت جديدي را فراروي امريكا و مجموعه 1+5 قرار داده است تا در فضاي جديد
جهاني و بحران‌هاي تهديدزا، با بهره‌گيري از «منطق» و «حكمت» به روند رشد و
توسعه و امنيت منطقه و جهان با نگاهي جديد بيانديشند .
6- در شرایط
کنونی ، توجهبه برخی از دیدگاههای نظریه پردازان غربی این حوزه میتواند
،براي خود غربي هاراهگشا باشد، اسکات سیگن از نظریه پردازان هسته ای روابط
بین الملل در مناظره معروف خود با کنت والتز اظهار می دارد : " معتقدم
ایران قدرت هسته ای فاقد سلاح هسته ای است و مدلی است شایسته ، از وضعیتی
که من برای جهان ترجیح می دهم یعنی برخوردار از قابلیت های هسته ای ضروری،
اما فاقد سلاح هسته ای. معتقدم هر حکومتی که خواستار دستیابی به انرژی هسته
ای صلح آمیز است باید بتواند به آن دست یابد. همه کشورها نمی خواهند با
استفاده از قابلیت های بالقوه هسته ای خود به سلاح هسته ای دست یابند و
دوگانگی سابقه دار در سیاست غرب منجر به پیدایش دولت های "هسته ای خاموش"
شده است. طبق پیش بینی ها در آینده با تعداد بیشتر و بیشتری از این کشورها
رو به رو خواهیم شد که برخوردار از قابلیت های هسته ای ضروری، اما بدون
سلاح هسته ای هستند. ما باید در مورد کشورهای دارای سلاح هسته ای به عقب و
به دنیایی با قدرت هسته ای اما بدون سلاح هسته ای برگردیم . این بر دنیای
"جوجه تیغی هسته ای" که والتز ترسیم می کند ترجیح دارد.
جفرى وايزمن
از نظريه پردازان روابط بين الملل در نگاهى نقادانه، با مروری بر سياست
دوران بوش آن را «فاجعه اى براى ديپلماسى» دانسته و می گوید كه ايالات
متحده امريكا در زمامدارى بوش تخلفات آشكاری از فرهنگ ديپلماتيك داشت ، عدم
استفاده كامل از ابزار مذاكرات ديپلماتيك ، تمايل به توسل به زور ، مقاومت
در برابر هنجارهاى پذيرفته شده و نابردبارى در مقابل هنجارهاى قطعى مبتنى
بر آداب و پروتكل هاى ديپلماتيك از آن جمله اند. همچنین كنت والتز (نظريه
پرداز نوواقع گراى روابط بين الملل) با درک شرایط جهانی و منطقه و توانایی
ها ، منطق و اقتدار جمهوری اسلامی ایران طى مناظره اى علمى، تاکید و توصیه
می کند که رییس جمهور آمریکا باید بار تهديدها و ترساندن ها را كم كند. ما
در حال حاضر صرفاً ايران و خطر ايران را در بوق و كرنا كرده ايم، اما لازم
است كه با خونسردى و تعقل بيشترى صحبت كنيم.
جمع بندى :
اول-
بايد پذيرفت كه بسيارى از مفاهيم دوره جنگ سرد در دنياى معاصر متحول شده
است، دولت ها و بازيگران جديدى وارد عرصه شده اند كه قواعد سنتى حاكم بر
روابط بين الملل را به كلى متحول ساخته اند، جمهوری اسلامی ایران یکی از
بازیگران مهم بشمار می آید، كاخ سفيد باید متناسب با شعار تغییر، خود را از
«اتاق بحران»، به «اتاق فكر» منتقل سازد.
دوم- اگر(صاحبان خرد) در
ايالات متحده امريكا و مجموعه 1+5 درصدد «فرصت سازى» و «كاهش هزينه هاى»
خود هستند، روش آن مبتنى بر به كارگيرى «ديپلماسى مذاكراتى جدى» و سازنده
به جاى «ادبيات تهديد و سخن از گزينه هاي نظامي روي ميز» و «ديپلماسى شتاب»
است، در اين فرض، بايد تلاش ۱+6 را با هدف «ديپلماسى جمعى مبتنى بر برد-
برد» در راستاى كمك به صلح و ثبات و امنيت منطقه اى و بين المللى بر روى
ميز مذاكراتى جدى و سازنده متبلور سازند. بدون ترديد تقويت روند گفت وگوهاى
۱+6 و حصول نتايج مرضى الطرفين منوط به غلبه ادبيات گفتمان منطقى و اجتناب
از تداوم كاربست «ادبيات تخريب مذاكرات» و انديشيدن به آثار مثبت هرگونه
توافق جمعى مى باشد.
سوم- مرورى بر دين، فرهنگ، آداب و سنن موجود در
ايران و همچنين دستاوردهای مقاومت و دفاع هشت ساله در مقابل تجاوز رژيم
عراق اثبات مى كند كه ایران « ديپلماسى و تعامل سازنده » را در خدمت به
منطقه و بشريت دانسته و « ديپلماسى فریب ، تهديد و توسل به زور» را برنمى
تابد. همچنین سياست دوستى، محبت و همكارى با جهانیان بويژه كشورهاى منطقه و
بالاخص همسايگان را تداوم مى بخشد.
- هنری کیسینجر در مقاله‌ای در
روزنامه ایندیپندنت، خطاب به اوباما می نویسد : اتخاذ دیپلماسی پویا از سوی
آمریکا می تواند فرصت‌های جدیدی را به همراه داشته باشد. ما باید یاد
بگیریم به آنچه دست یافتنی است عمل کنیم و آمادگی این را داشته باشیم که با
نتایج متفاوتی روبرو شویم.
كلام نهايي اينكه پذيرش واقعيت
گزينهايران هسته اي بدون سلاح هسته اي يكي از اين واقعيت هاست كه در دستور
كار جدي گفتگوها مي باشد و علاوه بر تيم مذاكره كننده ،اراده ملي در ايران
اسلامي در وراي اين ايده قرار دارد .
*معاون وزیر امور خارجه
*حسین امیر عبداللهیان
