به گزارش مشرق، این روزها هیات های دیپلماتیک زیادی به ایران می آیند آنقدر که به قول روحانی  همه آنها برای دیدار با مقامات ما «صف» بسته اند.

اما این صف طولانی از سفر مقامات خارجی به ویژه اروپایی ها به ایران حاشیه های زیادی را به همراه داشته است؛ حاشیه هایی که دیدار با برخی محکومان فتنه در ایران می تواند نشانه هایی از یک سناریو برای آینده را افشا کند.

سفر پرحاشیه «اشتون» برای «ظریف»

کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز شنبه وارد تهران شد تا ضمن ملاقات با مقامات کشورمان درباره مساله هسته ای و مذاکرات پیش روی ایران و کشورهای 1+5 رایزنی کند.

اما در روز دوم سفر وی به تهران خبری فضای رسانه ای کشور را تحت تاثیر قرار داد؛ دیدار با یکی از محکومان امنیتی که دارای سابقه فعالیت در زمینه حقوق بشر است.

اشتون پس از دیدار های رسمی خود با مقامات ایرانی، در سفارت اتریش به دیدار نرگس محمدی و مادر ستار بهشتی رفت و با آنها به گفت و گو نشست.

اشتون پس از دیدار با این محکوم امنیتی در گفت و گو با خبرنگار بی بی سی جهانی در تهران گفت برای من به طور خاص خیلی مهم بود که هم زمان با روز جهانی زن از این زنان بشنوم از نظر آنها چطور می توان شرایط را تغییر داد.

در ادامه نیز مایکل مان در گفتگو با بی بی سی اعلام کرد: اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی دیدار با فعالان زن به مشکلات آنها گوش داده است.

وی ادامه داد: ما نگران حقوق بشر در ایران هستیم و این موضوع مهمی برای خانم اشتون است.

سخنگوی اشتون با اشاره به دیدارهای اشتون با مسئولان سیاسی کشورمان در تهران عنوان کرد: اشتون در دیدار با رئیس‌جمهوری و سایر مقامات بلند پایه ایران در مورد موضوعاتی گفتگو  کردند که تابه‌حال در موردشان گفتگو نکردیم.

بنابر این گزارش، اظهارات مایکل مان نشان می داد که سفر اشتون به ایران با برنامه ریزی و تلاش برای مذاکره پیرامون آنچه از سوی مان به عنوان «موضوعاتی که تا به حال درموردشان گفتگو نکردیم» بوده است.

وقتی همه حساسند جز وزارت خارجه/ سخنگویی که فقط تذکر داد

در حالی که انتشار خبر دیدار مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با نرگس محمدی به دلیل خارج از عرف بودن آن مورد انتقاد نمایندگان مجلس و بسیاری از چهره های سیاسی قرار گرفت، دستگاه دیپلماسی ترجیح داد زیاد خود را وارد ماجرا نکند.

تنها موضوع رسمی از سوی سخنگوی وزارت خارجه ایران در این مورد گرفته شد. خانم سخنگو در نشست روز یکشنبه خود با خبرنگاران با اشاره به دیدارهای اشتون ضمن بدون هماهنگی و خارج از برنامه خواندن این دیدارها، موارد پیش آمده را مبتنی بر نگاه متأثر از برخوردهای گزینشی سیاسی و دوگانه از مقوله مهم حقوق بشر دانست و گفت: اینگونه اقدامات به افزایش سوءظن مردم کشورمان در قبال غرب منجر خواهد شد و به روابط ایران و اتحادیه اروپایی کمکی نمی‌کند.

وی افزود: تماس با جامعه مدنی تا زمانی‌که مداخله در امور داخلی تلقی نشود و احترام به آداب و ارزش‌های کشورها، مد‌نظر قرار گرفته باشد، در برنامه سیاست خارجی امری شناخته شده بوده کما اینکه وزیر امور خارجه کشورمان نیز در سفر به سایر کشورها در این چارچوب با فعالان جامعه مدنی از جمله محققین، اساتید و نویسندگان دیدار و تبادل نظر می‌کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه اضافه کرد: در همین زمینه به سفارت اتریش در تهران تذکر رسمی داده شده است.

اما درست زمانی که خانم سخنگو دیدارهای اشتون را بدون هماهنگی و خارج از برنامه می خواند نرگس محمدی در گفت و گو با ارگان رسانه ای سازمان سیا جزئیاتی از دیدار خود با اشتون را بیان می کرد.

نرگس محمدی درباره این دیدار به رادیو فردا گفت: به مناسبت روز جهانی زنان که با سفر خانم اشتون به ایران مصادف شده بود ایشان تمایل داشتند که تعدادی از زنان فعال را ببینند و دعوت نامه ای را هم برای من فرستادند و من هم آن را قبول کردم و اون روز هم خدمتشان بودیم.

وی در پاسخ به سوالی درباره رسمی بودن این دیدار نیز اظهار داشت: این دیدار کاملا رسمی بود و من یک دعوتنامه رسمی از ایشان دریافت کردم و جواب دادم و اعلام شد و آدرس آن را هم به من دادند که سفارت اتریش در تهران بود و ملاقات ما هم تقریباً چند ساعت طول کشید.

تاکید بر هماهنگ شده بودن دیدار با نرگس محمدی و جمعی از فعالان حقوق بشر در سفارت اتریش و تلاش وزارت خارجه برای بدون هماهنگی نشان دادن آن یکی از موضوعاتی است که مورد سوال افکار عمومی قرار دارد.

اما نزدیک به سه ماه پیش هیات دیگری از اتحادیه اروپا حاشیه هایی شبیه به این دیدار را رقم زد که نکات قابل توجهی را روشن می کند.

هیات پارلمانی اتحادیه اروپا نیز در سفارت اتریش با دو تن از محکومان امنیتی یعنی نسرین ستوده و جعفر پناهی دیدار و جایزه ساخاروف را به آنها اعتا نمود.

وزارت امور خارجه که پس از این دیدار شدیدا مورد انتقاد افکار عمومی و مجلس قرار گرفته بود این دیدار با بدون هماهنگی با این وزارتخانه و پیش بینی نشده خواند اما کرونبرگ رئیس هیات پارلمانی اروپا نکته ای خلاف نظر وزارت خارجه ایران مطرح می کرد.

رئیس هیات پارلمانی اتحادیه اروپا در نشست خبری پایانی سفرش به تهران درباره دیدارهایش در ایران گفت: در نهایت یکی از مهم‌ترین دلایلی که ما به ایران سفر کردیم دیدار با برندگان جایزه ساخاروف، یعنی نسرین ستوده و جعفر پناهی بود؛ ما با آنها دیدار و چندین ساعت با هم بحث کردیم.

اظهارات کرونبرگ و نرگس محمدی درباره دو دیدار اخیر مسئولان اروپایی به ایران نشان و دیدارهایشان نشان می دهد که همه چیز از قبل برنامه ریزی شده است و عدم دستگاه های نظارتی و در کنار آنها وزارت امورخارجه که مسئولیت اصلی رصد فعالیت هیات های خارجی به ایران را بر عهده دارد جای سوال دارد.

پشت پرده دیدار با محکومان باصطلاح حقوق بشری چیست؟

دور اول مذاکرات ایران و 1+5 به اتمام رسیده و ایران و 6 کشور به توافقی با عنوان «اقدام مشترک» که در میان افکار عمومی به توافقنامه ژنو معروف شده، دست یافته اند.

در حالی که همه چیز درباره موضوعات هسته ایران و مسائل پیرامون آن است و کشورهای مذاکره کننده به آغاز دور بعدی گفت وگو ها نزدیک می شوند وندی شرمن که برای توضیح درباره مذاکره با ایران به کمیته روابط خارجی سنا رفته حرف های جدیدی را مطرح می کند.

معاون وزیر امور خارجه آمریکا و نماینده این کشور در مذاکره با ایران در این نشست گفت که ایالات متحده اگرچه مذاکرات خود را برای یافتن یک «راه حل جامع» درباره پرونده هسته‌ای ایران ادامه می‌دهد اما هم‌چنان «نگران وضعیت حقوق بشر در ایران، حمایت تهران از گروه‌های تروریستی و دخالت در کشورهای منطقه است.»

وی افزود: «ما هم‌اینک در حال تلاش برای تمدید مدت ماموریت آقای احمد شهید، گزارش‌گر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران هستیم و سپس به جامعه بین‌الملل اصرار خواهیم کرد تا حکومت ایران را مجبور کند که اجازه دهد آقای شهید به این کشور سفر کند و مستقیما شرایط حقوق بشر در این کشور را مورد بررسی قرار دهد.»

شرمن همچنین با استقبال از آزادی نسرین ستوده از زندان در اقدامی مداخله جویانه خواستار آزادی دو تن از سران فتنه شد.

معاون وزیر امور خارجه آمریکا اما در ادامه بر نکته ای تاکید کرد که نشان از تلاش آمریکا برای وارد کردن موضوعات دیگری به مذاکره با ایران در کنار موضوع هسته ای است.

وی در این‌باره گفت: «سیاست و رویکرد ما درباره ایران، چندجانبه باقی خواهد ماند. در عین حال ما یک هدف نهایی را دنبال می‌کنیم: دیدن ایرانی که به تعهدات بین‌المللی خود و نیز حقوق شهروندان و همسایگانش احترام بگذارد و نقشی سازنده در منطقه ایفا کند»

این اظهارات مداخله جویان شرمن با واکنش «این اظهارات مصرف داخلی دارد» از سوی ظریف پاسخ گفته شد؛ پاسخی که پس از دیدارهای اخیر با محکومان امنیتی در قالب فعالان حقوق بشری مشخص شد زیاد هم مصرف داخلی برای غرب ندارد و آنها در تلاش هستند تا آنرا در ایران نمود به اجرا بگذارند.

در ادامه اما برخی از مسئولان وزارت خارجه از جمله عراقچی عضو تیم تاکید دارند که ایران تنها درباره مساله هسته ای با غرب گفت‌وگو خواهد کرد در حالی که دیدارهای آزادانه هیات غربی با محکومان امنیتی آن در دور از چشم! وزارت امور خارجه و دستگاه های نظارتی، آغاز موج فشار بر ایران در گام نهایی توافق هسته ای برای گرفتن امتیاز به بهانه مسائل حقوق بشری را رقم خواهد زد.

اما در این میان اقدامات دستگاه دیپلماسی تنها به تذکر و دارای مصرف داخلی دانستن اظهارات و عملکرد غرب محدود می شود؛ اقداماتی که خاطره بازگشتن مذاکرات انتقادی میان ایران و اروپا را زنده می کند.

آیا دولت روحانی به «مذاکرات انتقادی» باز می گردد؟

آذرماه سال 1371 زمانی بود که حداقل کشورهای اروپایی آنرا برای روابط میان خود با ایران سرنوشت ساز می دانستند.

پس از یک دوره گسترده تنش میان جمهوری اسلامی ایران و اروپا، 12 عضو این قاره نشست مشترک خود را در «ادینبورگ» انگلستان با هدف ایجاد هماهنگی در نوع روابط آتی با ایران تشکیل دادند. در پایان این نشست 2 روزه که در زمان ریاست دوره‌ای انگلیس بر اتحادیه اروپا برگزار شد. بیانیه‌ای انتشار یافت که در آن بر لزوم انجام یک رشته «گفت‌و گوهای انتقادی» مستمر با ایران تأکید شده بود.

اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران اولین کسی بود که به درخواست اروپا برای مذاکره انتقادی با ایران پاسخ گفت.

وی در پیامی که روز دوم اسفند همان سال صادر شد به کشورهای اروپایی نوشت: «در قطعنامه اخیر اجلاس سران جامعه اروپا، علاقمندی و اعتقاد شما بر ضرورت گفت و گو صریح و انتقادی با جمهوری اسلامی ایران تأکید گردیده بود. ما نیز آمادگی و تمایل به بحث و تبادل نظر جدی و صریح و انتقادی با جامعه اروپا و اعضای آن داریم و بر این باوریم که مشکلات و چالشهایی که در جهان و بویژه در منطقه شما و ما بروز می‌نماید ضرورت چنین تماس ها و رایزنی‌ها را افزایش داده است.»

مذاکرات انتقادی ایران و اروپا در شرایطی آغاز شد که آمریکا به عنوان یکی از مخالفین اصلی آن به کشورهای اروپایی فشار می آورد که مذاکرات را ترک کنند؛ همین تلاش آمریکا یکی مواردی بود که دولت وقت را به ادامه مذاکره با کشورهای اروپایی ترغیب می نمود.

اما در عین حال کشورهای اروپایی تا آخرین لحظه خود را در مذاکرات همان طور که از نام آن نیز پیدا بود «منتقد» رفتارهای ایران می دانستند.

مذاکرات انتقادی تا سال 76 و ماجرای میکونوس ادامه پیدا کرد. پس از صدور رای دادگاه و متهم کردم مسئولان ایران به دست داشتن در این حادثه مذاکرات انتقادی میان ایران و اروپا متوقف و کشورهای اروپایی سفرای خود را از ایران فرا خواندند.

اما رهبر انقلاب در آن زمان یکی از تاریخی ترین موضع گیری ها خود درباره مذاکره کشورهای غربی را گرفتند.

درست زمانی که برخی از قطع شدن روابط دیپلماتیک ایران و کشورهای اروپایی و مذاکرات انتقادی ایران و این کشورها نگران بودند، رهبر معظم انقلاب روز 10 اردیبهشت ماه سال 76 در جمع تعدادی از معلمان و کارگران «وقاحت» را مناسب‌ترین کلمه براى موضعگیرى اتحادیه اروپا در فراخوانى ایران اسلامى به رعایت موازین حقوق بشر دانستند و فرمودند: دولتهاى اروپایى در یکصد سال اخیر بیشترین نقض حقوق بشر را انجام داده‌اند . دو جنگ جهانى پر از مفسده را آنها به وجود آوردند و دهها کشور جهان را استعمار کردند. در عصر حاضر نیز همین دولتها و سردمداران اروپایى، کارخانه‌هاى تولید سلاحهاى شیمیایى را در عراق به کار انداختند که به آن همه فاجعه انجامید و تأسیسات اتمى عراق را که تهدیدى براى منطقه محسوب مى‌شد، ایجاد کردند و اکنون نیز همین دولتمردان اروپایى براى جنایات اسرائیل زمینه‌سازى مى‌کنند.

ایشان در ادامه از قطع مذاکرات انتقادى اتحادیه اروپا با جمهورى اسلامى ایران استقبال کردند و فرمودند: استفاده از عنوان انتقادى براى گفتگوهاى اروپا با ایران، از آغاز اشتباه بوده است. انتقاد آنها در این است که چرا ملت و دولت ایران پایبند به اصول اسلامى است! اگر بحث بر سر انتقاد باشد، انتقاد ما از اروپاییها بیشتر است. آنها دولت ایران را به قطع گفتگوهاى انتقادى تهدید کرده‌اند، در حالى که این گفتگوها براى ایران اسلامى اهمیتى ندارد و ما طالب آن نبوده‌ایم .

بنابر این گزارش، این روزها با وارد کردن موضوع حقوق بشر در کنار مسائل هسته ای به مذاکرات ایران و کشورهای 1+5، این مذاکرات را هر روز به بیشتر از دیروز به مذاکرات انتقادی 22 سال پیش نزدیک می کند.

وزارت خارجه به کجا می رود؟

دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم این روزها سعی دارد فضای اعتماد سازی متقابل را میان ایران و کشورهای 1+5 به نمایش بگذارد.

اعتمادسازی که نشانه آن با تعطیل شدن جشنواره «افق نو» که تعداد زیادی از متفکران غربی مخالف سیاست های آمریکا و غرب را در تهران گرد هم می آورد، با عدم صدور ویزا از سوی وزارت خارجه، نمایان شد.

درست در روزهایی که دستگاه دیپلماسی اظهارات مداخله جویانه طرف های غربی درباره حقوق بشر را «دارای مصرف داخلی» می خواند زمزمه های ورود به مسائل موشکی ایران در گام نهایی توافقات از سوی مقامات این کشورها به گوش می رسد.

عدم واکنش جدی وزارت امور خارجه به دیدار هیات های اروپایی با محکومان فتنه و اظهارات مقامات غربی درباره حقوق بشر و توانمندی هسته ای کشورمان حکایت از برنامه ریزی طرف غربی برای امتیاز گیری و طرف ایرانی برای اعتمادسازی به هر قیمتی دارد؛ احتمالی که شاید در روزهای آینده و نزدیک شدن به زمان توافق نهایی بیشتر بروز پیدا کند.