به گزارش مشرق، عبدالباری عطوان تحلیلگر راهبردی مسایل منطقه‌ای در مقاله ای در نشریه رأی الیوم نوشت: دولت سوریه و مخالفان این کشور تصمیم گرفتند تا بار دیگر روز دوشنبه آینده در دور دوم مذاکرات ژنو 2 شرکت کنند، اما مذاکرات اصلی که می تواند که حل سیاسی بحران سوریه منجر شد، مذاکراتی است که باید بین ایران و عربستان سعودی با حضور آمریکا و روسیه برگزار شود، البته این در صورتی است که این مذاکرات پشت درهای بسته آغاز نشده باشد.
دور کردن ایران از مشارکت در کنفرانس ژنو اشتباه بزرگی بود، چرا که این کشور نه تنها در سوریه و تحولات اوضاع این کشور یک کشور تاثیر گذار است، بلکه در تمام خاورمیانه این حالت را دارد و ما بعید نمی‌دانیم که این اشتباه در مذاکرات موازی پیشنهاد شده اصلاح شود، چرا که ایران نقش مهمی از لحاظ مالی و نظامی در سقوط نکردن بشار اسد ایفا کرد و حزب الله لبنان را با تمام تجربه‌هایی که در جنگ های چریکی داشت، به همکاری با بشار اسد و نیروهای وی فراخواند.
روزنامه روسی کامرسانت در این راستا سه شنبه گزارش داد که جان کری وزیر خارجه آمریکا در جریان دیدار با وی در کنفرانس امنیتی مونیخ به همتای روسی خود سرگی لاوروف پیشنهاد داده بود که یک کمیته پنج جانبه متشکل از روسیه و آمریکا و ایران و ترکیه و عربستان سعودی برای رسیدن به راهکار سیاسی حل بحران در سوریه بر اساس مذاکره تشکیل شود.
اضافه کردن ترکیه به این لیست نیز تنها در راستای راضی نگه داشتن رجب طیب اردوغان نخست وزیر این کشور است، چرا که روابط ترکیه با ایران با قدرت آغاز شده است، این در حالی است که ترکیه تنها تسهیل در عبور تروریست ها و پناهندگان در دو طرف نقش دارد، بر خلاف سعودی ها که بارزترین نقش را در حمایت از تروریست های سوری دارد.
سازش های سیاسی در مورد مسایل منطقه ای پیچیده معمولا از طریق مذاکرات و دیدارهای محرمانه یا اطلاع یا حضور دو قدرت بزرگ جهانی یعنی آمریکا و روسیه روی می دهد، پیشتر در مذاکرات کمپ دیوید و بعد از آن در توافق اوسلو و اخیرا نیز در توافقنامه هسته‌ای نیز این روند مشاهده شده است.
آمریکا امروز عزم خود را جزم کرده است که در سوریه دخالت نظامی نداشته باشد، این کشور در برابر تمامی فشارها از سوی مخالفان دولت و حامیان عرب آنها و بویژه سعودی‌ها نیز مقاوم کرده است. در این راستا جنیفر پاسکای سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که کشورش استراتژی دیپلماسی در سوریه را تغییر نخواهد داد. وی همچنین این نکته که جان کری در دیدار با نمایندگان آمریکایی خواستار تجهیز عناصر مسلح مخالف دولت در سوریه شده باشد را تکذیب کرد.
دولت سعودی می‌داند که سیاست عناد و لجاجت در بحران سوریه که منجر به دشمنی با آمریکا نیز می‌شود، نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت و مواضع راهبردی آمریکا را نیز تغییر خواهد داد. هر نوع اصرار در راهکار نظامی برای حل بحران سوریه از طریق حمایت از گروه‌های اسلامگرای مسلح که به اعتدال‌گرایی خوانده شده‌اند، به سختی می‌تواند به براندازی دولت سوریه منجر شود، آنهم در شرایطی که توافق رسمی رسیده و آمریکا اولویت اصلی را به مبارزه با تروریسم در منطقه داده است.
در این زمینه می تواند شاخص‌های از مواضع جدید سعودی‌ها را در منطقه دید. این شاخص‌ها عبارتند از:
اول: کاشتن از حجم خصومت با ایران و عقب نشینی از هجمه‌های تبلیغاتی علیه این کشور به نسبت دو سال پیش. این کشور همچنین برخی مقامات خود را که تحریکات علیه ایران را از منظر طایفه گرایی دنبال می کنند، مهار کرده است.
دوم: صدور قوانینی مبنی بر جرم شناختن اقدام افرادی که برای جهاد به سوریه یا دیگر مناطق جهان در خارج از عربستان سعودی می‌روند، این افراد در صورت بازگشت سالم به عربستان سعودی محاکمه می شوند و حکم آنها شامل 5 تا 20 سال زندان است.
سوم: هجمه شدیدی علیه کسانی که جوانان سعودی را تحریک به جهاد می کنند، از سوی عربستان آغاز شده است، این افراد ممکن است از طریق کانال های وابسته به دولت ها از سوی برخی امرای سعودی و یا از طریق شبکه های اجتماعی اقدامات خود را دنبال کرده باشند، اما در حال حاضر آنها تهدید شده‌اند در صورت ادامه این روند زندانی شوند. شبکه تلویزیونی ام بی سی هجمه رسانه‌ای سختی را علیه این عناصر آغاز کرده است.
این قوانین ناگهانی سعودی‌ها نشانگر چرخش زیادی در مواضع این کشور نسبت به بحران سوریه است، این اقدامات ثابت می کند ریاض به صورت تدریجی از راهکار نظامی در سوریه نیز عقب نشینی می کند، چرا که می داند خواسته های آنها بر خلاف تمایلات منطقه ای و بین‌المللی است و آنها جز راهکار سیاسی برای حل این بحران، راهکار دیگری را قبول نمی‌کنند.
شاید مخفی شدن بندر بن سلطان امیر سعودی و رئیس اطلاعات این کشور از بحران سوریه و مرخصی درمانی طولانی مدت وی نیز در این راستا باشد، این مخفی شدن ممکن است بیش از حد لازم طول بکشد تا این سیاست عقب نشینی و کودتا علیه مواضع قبلی در جای خود مستقر شود. چرا که امیر بندر رهبر جریان افراطی موسوم به بازها در داخل خاندان حاکم سعودی است و حضور وی در قدرت باعث ناراحتی سوریه، ایران، عراق و حزب الهی لبنان شده است، وی فرماندهی هجمه نظامی علیه سوریه و همسایه لبنانی وی را بر عهده دارد و به دنبال بی ثبات کردن دو دولت ایران و عراق از داخل از طریق تامین مالی گروه های فرقه گرا و مخالفان مسلح و تجهیز آنها به سلاحهای مختلف است.
نشست ایران و عربستان سعودی در میز مذاکرات با حضور آمریکا و روسیه شاید بتواند بیشترین مشکلات منطقه را حل کرده و تنگناهای فرقه گرایی را از بین ببرد و مبانی توافقنامه های جدید را در راستای همکاری ها و عادی سازی روابط بین دو طرف و پایان دادن به چالش های منطقه‌ای ایجاد کند.
سفر باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به ریاض که در مارس آینده انجام خواهد شد و در لحظات آخر به سفرهای دوره‌ای اوباما شامل هلند و بروکسل و واتیکان اضافه شد، نه تنها نمی‌تواند مقامات سعودی را در مورد عمق ائتلاف بین دو کشور مطمئن کند، بلکه برای تاکید بر خاستگاه های سیاسی خارجی جدید آمریکا است که دیگر به نیابت از دیگران با ایران وارد جنگ نخواهد شد و در باتلاق خونین سوریه نیز گرفتار نخواهد آمد، این سیاستی است که آمریکا هرگز از آن عقب نشینی نخواهد کرد.
روزهای آینده شاهد خواهیم بود که یوسف القرضاوی به سکوت مجبور خواهد شد و دعوت کنندگان به جهاد نیز در مساجد در مورد نیکی به پدر مادر و فریضه زکات و نماز و روزه و آداب غذا خوردن و ... که شامل مسایل غیر سیاسی و معتدل است، سخن خواهد گفت، مگر اینکه وزارت اوقاف عربستان دستور دیگری بدهد و به آنها بگوید که در آغاز و پایان سخنرانی های خود تاکید کنند که دعوت به جهاد تنها برای غیر سعودی‌ها است.
ما اعتقاد نداریم که بعد از این افرادی مثل محمد العریفی و سلمان العوده و عدنان العرعور را در سایت های اجتماعی در حال دعوت به جهاد در سوریه و جاهای دیگر خواهیم دید، چرا که محکومیت این اتهام بر اساس قوانین سعودی و دستور شاه این کشور در راستای ممانعت از تحریک به جهاد در سوریه 5 سال زندان است.
به این ترتیب یک مرحله به پایان رسید و مرحله جدیدی در بحران سوریه آغاز شد.
