سرويس سياسي مشرق –زماني که قرار شد هدفمند کردن يارانه ها در کشور اجرا شود، کارشناسان مسايل اقتصادي همه از اقتصاد رونق گرفته، بازار مناسب، پويايي،صنايع به روز و کار آمدي سخن گفتند که اجراي اين طرح براي اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت.
هنوز مدت زمان زيادي از اجراي هدفمند کردن يارانه ها نگذشته است اما مهمترين رويکرد اين طرح در وهله اول و گام اول پرداخت نقدي يارانه ها، از بين رفتن فقر مطلق در کشور است.
* فقر مطلق چيست؟
تعريف سازمان ملل و نهادهاي بين المللي اقتصادي از فقر خشن يا مطلق اين است که هرکسي که روزي دو دلار درآمد ندارد، فقر مطلق دارد؛ براساس اين استاندارد، يعني هرکسي که ماهانه 60 هزار تومان درآمد داشته باشد فقير مطلق نخواهد بود نه اينکه فقير نباشد. البته اين بدون درنظر گرفتن ساير احتياجات انساني است و پولي است که فقط براي زنده ماندن نياز است.
ايران بعد از پيروزي انقلاب اسلامي با تاثيرات شگرف در توجه به فقرا و مستضعفين رو به رو شده است؛ اين مسئله را نه مسئولان دولتي اعلام کرده اند و نه نهادهاي آمارگير داخلي، بلکه بانک جهاني در گزارشي در سال 84 اعلام کرد که نرخ فقر در جمهوري اسلامي ايران از 47 درصد در آغاز پيروزي انقلاب اسلامي به 19 درصد در حال حاضر (در سال 84 ) کاهش يافته است.
* گزارش سال 81 بانک جهاني درباره ايران
بانک جهاني همچنين در گزارش معروف خود در سال 81 يا آوريل سال 2003 از اقتصاد ايران که در آن بسيار از حذف يارانه ها و سياستهاي جديد اقتصادي گفته بود و بعدها از آن در دولت اصلاحات به عنوان پايه و بناي اصلي برنامه چهارم توسعه استفاده شد، معترف شد که مسايل اجتماعي ايران از زمان انقلاب از اولويت مطلق برخوردار بوده است.
بانک جهاني در اين گزارش همچنين به مشکلات مالي ناشي از تحريمها و جنگ تحميلي در اين خصوص اشاره کرده و آورده بود: به رغم همه مشکلات مالي، دستاوردهاي ايران در زمينه آموزش و پرورش، بهداشت و کاهش فقر، کاملا چشمگير بوده است.
ميزان فقر از رقم برآورد شده 40 درصد پيش از انقلاب به کمتر از 20 درصد در حال حاضر کاهش يافته است که اين دستاورد با اتکاي دولت به سياست توزيع درآمد فعال با روش پرداخت نقدي و حمايت مستقيم از فقرا و يارانه هاي غير نقدي براي ساير اقشار و از راه نظام تامين اجتماعي تحقق يافته است. با وجود اين،اگرچه برنامه هاي اجتماعي ايران در حمايت از فقرا موثر واقع شد ولي نظام يارانه غير مستقيم خصوصا يارانه هاي انرژي بيش از آنکه به فقرا کمک کند، به نسبت 12 به يک به سود ثروتمندان تمام شده است.
* تاثير هدفمند کردن يارانه ها در فقر مطلق
اگر ملاک براي از بين رفتن فقر، کمک مالي به فقرا و همچنين تاسيس سازمانهاي حمايتي نظير کميته امداد امام خميني (ره) و سازمان بهزيستي کشور و همچنين تعميم دادن بيمه هاي اجتماعي به تمامي اقشار جامعه باشد، در دوران دولت نهم و دهم شاهد گسترش بيمه ها و همچنين گسترش فعاليت هاي عمراني و کاهش بيکاري در شهرستانها به واسطه سفرهاي استاني و مصوبات استاني بوده ايم و کمک بسيار زياد دولت به نهادهاي حمايتي خبر از عزمي جدي براي ريشه کن کردن فقر در کشور داده است.
هدفمند کردن يارانه ها نيز از اين مسئله مستثني نيست و کمک مالي مستقيم به مردم و تامين هزينه زندگي براي خانوارها به گونه اي که خانواده اي چهار نفره بدون هيچ درآمدي از طريق دريافت نقدي يارانه ها، ماهيانه مبلغي حدود 220 هزار تومان داشته باشند، مطمئنا ديگر فرصتي براي باقي ماندن فقر مطلق در کشور باقي نخواهد گذاشت.
* تفاوت هدفمندي يارانه ها در دولت احمدي نژاد با تعديل اقتصادي دولت هاشمي
بانک جهاني سياست حذف يارانه ها و يا همان تعديل قيمتي دوران سازندگي را به دولت پيشنهاد کرده و در گزارش خود صريحا مطرح ساخته بود که با اعمال اين روش عده اي نيز قطعا ضرر مي بينند يا به قولي "در زير چرخ هاي توسعه له مي شوند" . با اين حال، برنامه ريزيهاي صورت گرفته در دولت نهم و دهم براي هدفمندي يارانه ها و بعد از آن اصرار به پرداخت نقدي يارانه ها به مردم و اعمال سياستهاي حمايتي براي کمک به دهک هاي پايين درآمدي، نشان داد که اجراي سياست عدالت گستري با اصلاح اقتصادي مي تواند به گونه اي اجرا شود که به هيچ کدام از دهک هاي پايين درآمدي آسيبي نرسانده و در عين حال کشور را با توسعه و پيشرفت نيز رو به رو سازد.
در مورد خط فقر نسبي در کشور نيز حرف و حديثهاي زيادي وجود دارد و اعداد و ارقام متفاوتي براي زندگي در شهر و روستا مطرح مي شود اما سياست هاي دولت در پرداخت نقدي يارانه ها و گسترش نظام تامين اجتماعي، همچنين سفرهاي استاني که منجر به کاهش نرخ بيکاري در کل کشور مي شود، چشم انداز روشني از مبارزه با فقر در کشور نمودار مي سازد. چشم اندازي که احمدي نژاد در سخنان خود هنگام اعلام آغاز تعديل قيمت ها در 28 آذر سال جاري براي مردم ترسيم کرد و گفت با پايان يافتن دوره رياست جمهوريش ديگر نه نشاني از فقر در کشور خواهد ماند و نه بيکاري...
