به گزارش مشرق، فارس نوشت: ‌ماه گذشته، خروجي خبرگزاري‌ها و رسانه‌هاي خارجي جولان‌گاه انتشار اخباري پيرامون «پائولو کوئيلو» نويسنده جنجالي آمريکاي جنوبي بود. ابتدا خبر ممنوعيت انتشار آثار اين نويسنده شبه‌عرفان‌گرا منتشر شد که با واکنش‌هاي مثبت و منفي بسياري همراه بود. از جمله اينکه پائولو کوئيلو اعلام کرد که فايل ترجمه شده آثار خود به زبان فارسي را براي دانلود رايگان براي کاربران ايراني، روي پايگاه رسمي خود قرار مي‌دهد. پس از چندي، سيدمحمد حسيني، ‌وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در ميان خبرنگاران بيان کرد که تنها فعاليت ناشر آثار کوئيلو در ايران لغو شده است؛ چرا که اين ناشر در اتفاقات سال گذشته، عامل استکبار در ايران بوده است. اين اتفاقات ما را بر آن داشت تا گفت‌وگويي با حجت‌الاسلام حميدرضا مظاهري سيف، رييس مؤسسه علمي فرهنگي «بهداشت معنوي»، کارشناس آثار ادبي ـ عرفاني که کتاب‌هاي بسياري در اين باره نوشته است، داشته باشيم.

* زندگي پرآسيب کوئليو در آثارش جريان دارد

حجت‌الاسلام مظاهري در آغاز کلام خود با اشاره به جهت‌گيري‌هاي متفاوتي که درباره پائولو کوئليو در يک ماه اخير شکل گرفته است، گفت: مشکل آثار پائولو کوئيلو در کشور ما، فقط مترجم و ناشرش نبود که جزو متهمين رديف اول قتل و جنايت و اقدام عليه امنيت ملي کشور محسوب مي‌شود. همچنين مشکل ما با پائولو کوئيلو اين نبود که خيانت‌کاران به مملکت پاي او و آثار او را به کشور ما باز کردند. کساني در دولت‌هاي گذشته که مسووليتي داشتند ايشان را به کشور آوردند و پس از چندي مشخص شد که ايادي استکبار در کشور و خدمت‌گزاران دشمنان اين ملت بودند. مشکل ما خود پائولو کوئيلو و آثار پائولو کوئيلو است.
وي ادامه داد: پائولو کوئيلو شايد يک جست‌وجوگر هم محسوب شود؛ اما مشکلات رواني او و زندگي پرآسيبش در آثارش جريان دارد.
نويسنده کتاب «تجربه‌هاي عرفاني در اديان» در ادامه سخنان خود اظهار کرد: اين موضوعي است که خود پائولو کوئيلو اعتراف مي‌کند. کوئيلو در رمان «ورونيکا تصميم مي‌گيرد بميرد» تصميم و اقدام به خودکشي يک نفر را در آن شرح داده است که در آخر رواني و در بيمارستان بستري مي‌شود. کوئيلو تصريح مي‌کند که اين رمان شرح حال زندگي و تجربه شخصي خودش است.
مظاهري تأکيد کرد: آدمي که به اذعان خودش مي‌گويد؛ «در آثارم حضور دارم و آثارم بخشي از زندگي من هستند» و زندگي‌اش مجموعه‌اي از مفاسد متعدد، ناکامي‌ها، رنج‌ها و مشکلاتي است که هنوز هم گريبان‌گير اوست، نمي‌تواند بهره‌اي براي فرهنگ غني ما داشته باشد. وي هنوز هم معتاد به استفاده از مشروبات الکلي است و نمي‌تواند چند روز بدون مشروب را بگذراند.

* آثار کوئليو برآمده از يک روح بيمار است

وي تصريح کرد: کوئيلو کسي است که خودش هم تحمل خودش را ندارد؛ پس چرا فکر مي‌کنيم که افکار و آثار او مي‌تواند بهره فرهنگي براي ما داشته باشد؟! اگر کسي اين آثار را کنار هم قرار دهد و بررسي کند، به وضوح مي‌فهمد که برآمده از يک ذهن ناآرام، قلب ناسالم و روح بيمار هستند که در آثار او جلوه کرده است. و بدون شک اگر کسي با آثار کوئيلو انس بگيرند، به تدريج اين مشکلات در او هم پديدار خواهد بود.
رييس مؤسسه علمي فرهنگي بهداشت معنوي، در بخشي ديگر از سخنان خود بيان کرد: درباره آثار کوئيلو بايد گفت که مسايل غيراخلاقي در رمان‌ها و داستان‌هاي منتشر شده از اين نويسنده به ظاهر عرفاني موج مي‌زند. خشونت زياد، مباحث غيراخلاقي، مطالب شهواني و نوشته‌هايي از اين دست، در آثار کوئيلو حضوري شاخص دارند.
مظاهري افزود: کتابي از آثار پائولو کوئيلو نيست که در آن نوشيدن مشروب و پاي ميز بار رفتن وجود نداشته باشد. همچنين اين مباحث در آثار کوئيلو که بيش‌تر رمان و داستان هستند، عمدتاً با توصيفات اديبانه و رمانتيک بيان مي‌شود. خوب اين مباحث گاهي هم جذاب‌اند و ممکن است يک جوان کم‌اطلاع و حتي بزرگ‌سالي که خيلي فرصت خودسازي نداشته و مباني اعتقادي‌اش محکم نيست، به تدريج تحت تأثير قرار بگيرد.
وي با هشدار به مسئولان فرهنگي گفت: ممکن است خواننده رمان‌هاي کوئيلو با خواندن برخي مطالب انحرافي و غيراخلاقي آن، به دنبال تجربه دنياي معرفي شده در اين آثار باشند.
وي با بيان اينکه در کتاب‌هاي کوئيلو مسايل ضداخلاقي زيادي يافت مي‌شود، گفت: حتي از بيان برخي مسايل غيراخلاقي موجود در اين کتاب‌ها ابا دارم؛ اما برجسته‌ترين آنها، روابط نامشروع، مصرف مشروبات الکلي، تحريف تعاليم اديان و مسايلي از اين دست است.

* توزيع کتاب‌هاي کوئليو در کشور اشتباه بود

مؤلف کتاب «جريان‌شناسي انتقادي عرفان‌هاي نوظهور» در ادامه سخنان خود بيان کرد: رماني مثل رمان «زهير» سال‌هاي پيش، حتي در زمان دولت‌هاي گذشته در کشور ما ممنوع اعلام شد. اين کتاب در آن دوران چاپ شد؛ اما توزيع و فروشش ممنوع شد تا آن کتاب را جمع کنند؛ ولي نتوانستند که در اختيار خيلي‌ها قرار گرفت. از آن بدتر رمان‌هاي بعدي است که پائولو کوئيلو آنها را نوشته و همه آن‌ها در کشور ما ترجمه شده‌اند.
وي تأکيد کرد: مسئولين فرهنگي ما در حيطه مسئوليت‌شان موظف هستند تا به اخلاق عمومي احترام بگذارند و خودشان را در برابر جريان‌هاي آسيب‌زاي فرهنگي مسئول بدانند. اين مسئوليت بايد براي حفظ حريم عفت عمومي و حريم خانواده‌ها باشد و نمي‌توان نسبت به اين جريان‌هاي فرهنگي منحرف بي‌تفاوت بود.
مظاهري گفت: اگر ما به خاطر تبليغات چند رسانه بيگانه که به راست و دروغ، دنبال منافع خود هستند و تبليغات خودشان را انجام مي‌دهند، بخواهيم از ارزش‌هاي خودمان دست بکشيم و حرمت فرهنگ ملي و ديني خود را پاس نداريم، قابل قبول نيست.
وي با بيان ممنوعيت انتشار برخي آثار پائولو کوئيلو در بسياري از کشورها اظهار کرد: لازم است بگويم که آثار کوئيلو در بعضي‌ از کشورهاي غربي هم ممنوع‌الچاپ و ممنوع‌الانتشار است. حتي يکي از آثارش يک بار در برزيل، سرزمين مادري کوئيلو چاپ و بعد از مدتي انتشار آن ممنوع شد. همچنين يک اثر از وي اصلاً در برزيل هم مجوز چاپ نگرفت و هيچ جا اجازه چاپ به آن ندادند.
اين پژوهش‌گر جنبش‌هاي معنوي نوظهور ادامه داد: به حدي خشونت در برخي از آثار اين نويسنده‌ زياد است، که حتي خيلي از جوامع غيرديني هم تحمل آن مطالب را ندارند. حال چرا بايد ما ژست‌هاي روشنفکرانه بگيريم که اين رمان‌ها بايد در جامعه‌مان جاري شود؟
مظاهري در ادامه سخنان خود افزود: رمان‌هاي پائولو کوئيلو را تنها افراد بزرگ‌سال نمي‌خوانند و نوجوانان هم مخاطب اين آثار هستند. بنابراين نمي‌توانيم بگوييم که خوانندگان اين رمان‌ها قدرت تشخيص بد و خوب مطالب کتاب را دارند. يک آدم بزرگ‌سال باتجربه ممکن است اين رمان‌ها را بخواند و اثري هم نپذيرد؛ ولي تنها بزرگ‌سالان، محققان و اهل فضل و علم مخاطبان کوئيلو نيستند. در حقيقت رمان نوشته مي‌شود که غير از دانشمندان و محققان و اساتيد، جوانان و نوجوانان هم آن را بخوانند. پس انتشار رمان‌هاي سرشار از مفاسد اخلاقي صلاح نيست.
مظاهري در ادامه سخنان خود خواستار برخورد شجاعانه‌تري از مسئولين فرهنگي شد و گفت: کشور ما دولت شجاعي دارد که هم شجاعت خود را نشان داده و هم به مسايل اسلامي متعهد است. مسئولين کشور هم معمولاً همين‌ گونه‌اند و البته دستگاه فرهنگي نيز همين طور است. گاهي اوقات ممکن است اشتباهاتي رخ دهد که اميدوارم پيگيري کنند و جلوي انحطاط اخلاقي جامعه گرفته شود.
وي ادامه داد: اگر مسئولين ما مقداري کارشناسانه با اين مباحث مواجه شوند و با شجاعت بيشتري وارد موضوع شوند، مي‌توان از سقوط اخلاقي نوجوانان جلوگيري کرد.

* آثار کوئليو مروج عرفان‌هاي کاذب است

اين کارشناس عرفان و اديان در بخش ديگري از سخنان خود در پاسخ به اين سوال که آيا مطالعه آثار کوئيلو سبب جذب نوجوان ايراني به عرفان کاذب مي‌شود، گفت: يکي از مسايلي که در آثار کوئيلو مطرح مي‌شود، اين است که مفاهيم بلند معنوي را از سنت‌هاي معنوي گوناگون و از اديان الهي مختلف گرفته و تا جايي که امکان داشته آنها را تنزل و به مخاطب خود انتقال داده است.
وي افزود: پائولو کوئيلو از عشق صحبت مي‌کند. گاهي اوقات ادعا مي‌کند که مفهوم عشق را از سنت مسيحي گرفته است؛ اما آن عشق مقدس و پاکي که بين راهبان مسيحي وجود دارد ـ و به اعتقاد ما حتي به افراط هم رفته تا جاييکه ازدواج حلال را هم حرام کرده‌اند ـ در آثار پائولو به هوس‌راني‌هايي تبديل مي‌شود که نمونه‌هايش در برخي از رمان‌هاي وي آشکار است. حتي برخي از حرمت‌شکني‌هاي حريم‌هاي اخلاقي آثار کوئيلو در دنياي غرب هم مذمت شده است.
مظاهري تأکيد کرد: نبايد تنها به خاطر اينکه تعدادي از شخصيت‌ها و مراکز صهيونيستي جهاني از کوئيلو تقدير مي‌کنند، فکر کنيم که همه دنيا شيفته آثار کوئيلو هستند و او را مي‌پسندند.
وي با ابراز نگراني از بسط انديشه کوئيلو ميان نوجوانان کشور گفت: اين تنزل مفاهيم معنوي، يک راهزني بزرگ است. گاهي در يک مکاني انحرافات اخلاقي به اسم انحراف اخلاقي مطرح مي‌شود؛ اما نگراني زماني مطرح مي‌شود که از واژگان معنوي براي سرکوب معنويت استفاده شود.
اين نويسنده کتاب‌هاي «جريان‌شناسي انتقادي عرفان‌هاي نوين» ادامه داد: مثلاً در آثار کوئيلو، واژه‌هاي معنوي پرمعنايي مانند خدا، عشق، عرفان، تعالي، روح، خودشناسي و عباراتي از اين قبيل، در يک دستگاه فاسد و غيراخلاقي استفاده مي‌شوند. حتي گاهي اوقات معناي اين واژگان برعکس به کار مي‌رود که خوب اين اقدام يک راهزني معنوي و يک آسيب بزرگ است.
وي افزود: ما اينجا تنها با عرضه مباحث غيراخلاقي مواجه نيستيم؛ بلکه با عرضه مسايل غيراخلاقي در حالي که راهزن اخلاق و معنويت و عرفان است، مواجه هستيم. يعني نويسنده در چند گام، از نظر لفظي و ادبياتي با واژگان معنوي و عرفاني صحبت مي‌کند و بعد جلوتر که مي‌رود، مسير انديشه‌اش تغيير مي‌کند و وارد فضاي کاملاً فاسد مي‌شود.
مظاهري تأکيد کرد: انگيزه‌هاي معنوي و جست‌وجوي خداوند که در فطرت هر انساني نهفته است و کم‌کم در سن بلوغ بيدار مي‌شود، در آثار پائولو بسيار نرم تغيير جهت پيدا مي‌کند و از سوي خدا به سمت هوس‌ها و هواها تغيير مي‌يابد.

* کتاب‌هاي کوئليو آثار ادبي شاخصي نيستند

مظاهري در پاسخ به اين سوال که خطرناک‌ترين آثار توزيع شده پائولو کوئيلو در کشور کدام است، گفت: اگر بخواهم به ترتيب عنوان کنم، رمان «يازده دقيقه» از همه خطرناک‌تر است. بعد از آن رمان «زهير» و بعد رمان «بريدا» از همه خطرناک‌تر هستند.
وي افزود: اگر مسئولين ما به فکر اين هستند که با تدبير، تصميم‌گيري کنند، به نظرم مي‌آيد از ميان آثار پائولو کوئيلو، تنها رمان «کيمياگر» را مي‌توان ـ البته با توضيحات و مقدمه و مؤخره عالمانه‌ ـ منتشر کرد. براي جامعه ما انتشار ساير آثار کوئيلو خيلي فايده‌اي ندارد.
وي گفت: کوئيلو رمان «کيمياگر» را از از مثنوي معنوي مولانا اقتباس کرده است. انحرافات در آن خيلي خفيف است و جزئيات برجسته نمي‌شود و از نظر ادبي قابل قبول است.
اين محقق کشوران ادامه داد: برخي آثار پائولو کوئيلو حتي از نظر ادبي هم قابل قبول نيست. مثلاً رمان «خاطرات يک مغ» را کم‌تر کسي حاضر است تا آخرش را بخواند. اين رمان، از نظر فني، بسيار سخت و غيرهنرمندانه نوشته شده است.
حجت‌الاسلام حميدرضا مظاهري سيف در پايان سخنان خود اظهار کرد: اينکه کوئيلو در دنيا مطرح شد و آثارش به زبان‌هاي مختلف ترجمه شد، فقط جنبه سياسي دارد. به خاطر اين وي را برجسته و مطرح مي‌کنند که در جاي مناسب از او بهره ببرند. مثلاً در مسايل اخير کشور و دخالت‌هاي خارجي در کشورمان بعد از انتخابات سال گذشته، شاهد بوديم که پائولو کوئليو ابزاري براي حمايت از جريان‌هاي مداخله‌جويانه غربي بود که در کشور اغتشاش مي‌کردند.