به گزارش مشرق، برنامه «دیروز، امروز، فردا» شب گذشته با حضور حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیسجمهور و عماد افروغ استاد دانشگاه با موضوع بررسی زوایای مختلف انقلاب اسلامی و قدرت نرم از شبکه سوم سیما پخش شد.
*** عماد افروغ؛
افروغ در ابتدای برنامه در مورد تأثیر انقلاب اسلامی بر قدرت ملت ایران گفت: وقتی سخن از قدرت نرم میشود ذهن بهلحاظ اجتماعی متوجه قدرت مدنی و غیررسمی میشود. وقتی میگوییم قدرت، در انتزاعیترین سطح یعنی توان ایجاد یک حادثه! تمام اعضای اجتماعی و فردی دارای این توان هستند که میتوانند حادثهای ایجاد کنند اما اگر این کار را نمیکنند، دلیل بر عدم توانایی آنها نیست. در انقلاب اسلامی ما سه منبع قدرت بهنام خدا، مردم و رهبری داریم.
وی ادامه داد: در انقلاب اسلامی اگر قدرت بلاشرط و مطلق (خدا) را وارد معادله نکنیم، مشخص میشود که اصولاً قدرت نرم را بهدرستی نفهمیدهایم. تعریف معقول و متعارفی که از قدرت وجود دارد میگوید، قدرت یک مسئله ربطی است. قدرت نرم بیشتر به عدم تصمیمگیری و یا نفوس مربوط میشود.
افروغ افزود: در انقلاب اسلامی باید خدا را در یک تفکر منظومهای و کلگرایانه توحیدی جستوجو کرد. اگر کسی این نگرش کلگرایانه امام را درک نکند، نمیتواند به شناخت درستی از راهبرد درستی از انقلاب دست پیدا کند.
وی در بخش دیگری از برنامه اظهار داشت: تصویر ایدهآلی که ارائه دادم، در فلسفه سیاسی تجلی دارد که مردمسالاری دینی نام دارد. این یک فلسفه سیاسی نوظهور است که فقط برای جامعه ما هم نیست. در انقلاب اسلامی مردم جایگاه بلندی دارند و شرط مشروعیت و مقبولیت هستند. وقتی بحث مشروعیت پیش میآید، فقط به فرمان رهبر توجه میکنیم در حالی که مردم هم در این میان باید تأثیرگذار باشند.
وی ادامه داد: فعل سیاسی، تحت هر شرایطی فعل مشروط است نه فعل هدف! این چیزی است که در غرب جا نیفتاده است. در اقتصاد هم همینطور است، در اقتصاد هم ما میگوییم اقتصاد وسیله است نه هدف! در فرهنگ هم به همین شکل است و فرصتی برای بروز خلاقیت انسانها به حساب میآید.
دشمن با دستاندازی به هویت فرهنگی ایرانیها، دست در لانه زنبور کرد
افروغ افزود: نقطه تحریک انقلاب اسلامی ایران، فرهنگی است. اگر نظام اجتماعی سرمایه داری میتوانست با وابسته کردن اقتصاد ما به نتیجه برسد، نیازی نبود به هویت فرهنگی ما دست اندازی کند. یکی از عناصر هویت ایرانیان، دینمداری آنهاست و در واقع دشمن با دست اندازی به هویت فرهنگی ایرانیها، دست در لانه زنبور کرد و در واقع نقطه آغاز انقلاب، یک حرکت فرهنگی بود.
وی ادامه داد: انقلاب در بعد مبانی، اهدا، نیروها، شعارها، روشها و ابزارهایش بهطور کلی نرم است. امام بارها گفتند انقلاب یک تحفه الهی است. این یعنی اگر خدا را از انقلاب حذف کنیم، چیزی از انقلاب نمیماند. آزادی، عدالت و معنویت اهداف این انفلاب است. اگر معنویت و اخلاق نباشد، آیا آزادی و عدالت به وجود میآید؟ بهلحاظ فلسفه سیاسی این اتفاق نمیافتد!
افروغ در ادامه تصریح کرد: سمبل آزادی خواهی در شعارهای انقلاب، مرگ بر آمریکا بود. سمبل ظلمستیزی هم مرگ بر شاه بود.
جامعهشناس سیاسی در بخش دیگری از برنامه گفت:ما باید در گام اول خودمان را بشناسیم و ظرفیتهای خود را به فعلیت برسانیم. این موضوع مستلزم این است که فهم خوبی از عدالت، توسعه سیاسی و... داشته باشیم. جنگ یک هجوم تمامعیار نظامی و فیزیکی علیه کشوری بود که تازه انقلاب کرده است. اگر نحوه مدیریت خاص و ملتسازی مجدد ما نبود ما به توفیق دست پیدا نمیکردیم.
وی ادامه داد: عقبماندگیها فقط ریشه داخلی ندارد اما ما اگر واقعاً توانمند بودیم دشمن میتوانست به ما تعرضی داشته باشد؟ اگر ما میخواهیم ایستادگی کنیم باید به توانمندیهای خود بازگردیم و ببینیم اول جنگ کشور به چه شیوهای اداره میشد. اگر یک مقدار سبک زندگی مدیریتی کشور تغییر کند و مانند طبقه متوسط جامعه زندگی کنیم، خیلی از مسائل جوابگوست. یک راه ریشهای با تهدیدها، توجه به ظرفیتها، محبتها و صداقتهای داخلی است.
مصلحت اندیشیها را مثل جام عسل به خورد مردم ندهیم
افروغ افزود: اگر مجبور شدیم مصلحت اندیشی کنیم هم خواهش میکنم این مصلحت اندیشیها را مثل جام عسل به خورد مردم ندهیم و صادقانه بگوییم جام زهر است تا اتفاقات خوبی که بعد از قطعنامه 598 افتاد تکرار شود.
وی گفت: جهان چه وضعیتی داشت که انقلاب پیروز شد؟ جهان در آن ایام تشنه معنویت و خدا بود. اما بعد از انقلاب ما چهاندازه قابلیتهای نرم انقلاب را که مربوط به جهان بود عرضه کردیم؟ احیای خدا در ساحت علم، احیای معنویت در ساحت معنویت اجتماعی، احیای حق فرهنگ و... قابلیتهای نرم انقلاب بود که باید به دنیا ارائه میشد. ما تا چهاندازه در این مسیر گام برداشتیم؟ رایزنهای فرهنگی ما در زمینه چه کردند؟ یکی از قابلیتهایی که میتوان در مذاکرات هستهای از آن استفاده کرد همین احیای مدنی است.
هیچ تجلی قدرت نرمی در 1+5 دیده نمیشود
افروغ ادامه داد: ما میتوانستیم قدرت مدنی را در دنیا سازماندهی کنیم. بهنظر من هیچ تجلی قدرت نرمی در 1+5 دیده نمیشود. اگر قرار بود دیده شود دنیا باید به این مذاکرات هستهای دسترسی پیدا میکرد تا معلوم شود چهکسی معادله بازی را به هم میزند و کدام طرف به معادلات بازی پایبند است. نیروهای دیپلماسی ما تا چهاندازه از قدرت نرم و حضور رسانهها خوب استفاده کردند تا دیگران بفهمند چهکسی دارد بازی را بههم میزند. مسئله هستهای پشت درهای بسته حل نمیشود.
وی ادامه داد: مقابلهای که صورت میگیرد باید حکیمانه و از طریق قدرت نرم باشد. ما باید بتوانیم با جنبشهای دانشجویی و انجیاوهای دنیا ارتباط برقرار کنیم و حرف بزنیم. ما باید به این کمک کنیم که نشان داده شود این تصویر زشتی که از ما ارائه میشود خلاف واقع است.دنیا باید ببیند در مذاکره چه میگذارد. چهکسی منصفانه برخورد میکند و چهکسی برای مذاکره شرط میگذارد.
امام فرمودند: تا زمانی که رابطه گرگ و میش است، ما رابطه برقرار نخواهیم کرد
وی ادامه داد: اگر از این اهرمها استفاده کنیم، باید به عدهای این حق داده شود که سؤال کنند. بعضیها میگفتند مکالمه تلفنی اگر معطوف به مذاکره و... است، بگویید تا بدانیم تا در نتیجه مردم غریبه فرض نشوند و بدانند چه اتفاقی قرار است بیفتد. امام فرمودند: تا زمانی که رابطه گرگ و میش است، ما رابطه برقرار نخواهیم کرد. وقتی چنین ابهاماتی وجود دارد، مردم حق دارند بدانند اگر قرار است مذاکره مستقیم ایران و آمریکا اتفاق بیفتد، چه نتیجهای در بر خواهد داشت و قرار است چه اتفاقی بیفتد.
افروغ همچنین اظهار داشت: با توجه به ظرفیتهای گفتمانی انقلاب اسلامی باید با ذهنیت سازیهای کاذب مقابله و اذهان جهانی را درگیر کنیم. مشکل اینجاست که در هیچ مقطعی از قدرت نرم جهانی خود استفاده نکردهایم. قرار نیست ما از عزت انقلاب بدهیم و در مقابل چیزی بگیریم! مصاف و حضور نرم ما، جزو ذات ماست. اینطور نباشد که برای حل مسئله هستهای، مواردی را که جزو ذات ماست، تحت تأثیر قرار دهیم.
وی افزود: شفافسازی باید صورت بگیرد تا بدانیم چگونه میخواهیم تصویر روشنتری از ایران ارائه دهیم.
مذاکرات پنهانی در نهایت پشیمانی به بار نیاورد
جامعهشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه اظهار داشت: نظام ما ارکان و مبانی دارد که میگوید نباید پشت مذاکره کننده را خالی کرد، اما این حمایت، مشروط است. وقتی مذاکره پشت درهای بسته انجام میشود، نمیتوانیم بگوییم در خصوص نظارت و داوری که باید انجام شود از قدرت نرم استفاده کردهایم. بههرحال ما باید از طریق چهرههایی که مورد اعتمادتر هستند، خیالمان راحت شود که مذاکرات در نهایت پشیمانی به بار نیاورد. مذاکره کننده باید بداند چشمان ناظری دارد و طرف مذاکره هم متوجه این ماجرا شود! در سیاست باید بنا را بر خلاف ظاهر گذاشت، مگر این که خلافش ثابت شود.
آشنا در پاسخ به این سخن افروغ تصریح کرد: طرف ما رژیم صهیونیستی است. اتفاقی که دارد میافتاد سلب توان تأثیرگذاری این رژیم است که با استفاده از قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است.
افروغ نیز پاسخ داد: وقتی افرادی بهنام حامی دولت با ذوقزدگی از این مسائل صحبت میکنند، به امثال من حق دهید که کمی نگران شویم.
آشنا هم در جواب گفت: کسانی که با ذوقزدگی بهدنبال رابطه با آمریکا هستند با دولت جمهوری اسلامی ایران فاصله زیادی دارند. دولت، دولت اعتدال است. کسانی در کشور هستند که هرگونه مذاکرهای را خیانت میدانند و عدهای هم هستند که هیچکاری جز رابطه مستقیم را خدمت نمیدانند. دولت در هیچیک از این دو گروه قرار ندارد.
*** حسامالدین آشنا؛
حسامالدین آشنا در ابتدای این برنامه اظهار داشت: در روابط بین الملل قدرت کشور تابع آن است که تصمیمات کشور در خارج از مرزها چقدر نفوذ داشته باشد و چقدر بتواند در کشورهای دیگر اثر گذاری کند. همه کشورها به دنبال خلق محیطی امنتر برای خود هستند. برای این اعمال نفوذ چند مسیر مشخص وجود دارد. یک مسیر، مسیر تطمیع است که از طریق تشویقهای اقتصادی، کشورهای دیگر را ترغیب کرد. البته افزایش توان اقتصادی یک کشور هم میتواند چنین تاثیری داشته باشد. روش دیگر تهدید است، یعنی دیگران باید بدانند اگر مطابق میل ما رفتار نکنند عواقب سختی برایشان در پی خواهد داشت. در مورد ایران میبینیم که وقتی قدرتهای برتر دنیا میخواهند به نتیجه برسند، از این دو شیوه استفاده میکنند.
وی ادامه داد: نوع دیگری هم از قدرت وجود دارد که قدرت الگو سازی نام دارد. اگر کسی بتواند برای دیگران و نشان دادن راه درست به دیگران الگویی ارائه دهد، میتواند بقیه را به دنباله روی از خود مجبور کند. این همان قدرت نرم است و چیزی است که در ادبیات دینی خود از آن به عنوان الگوی حسنه یاد میکنیم. اگر کشور و تمدنی توانست به دیگران بگوید ارزش اصلی آزادی است، قدم مهمی برداشته است. قدم دوم این است که بتوان به دنیا گفت کشور ما آزادترین کشور است. در این صورت است که تبعیت از این الگوهای قدرت، راحت میشود.
آشنا افزود: ایران قبل از انقلاب قطعاً واجد قدرت بوده است و به عنوان یک قدرت منطقهای پذیرفته شده بود و توان اعمال اراده خود را بر برخی از همسایگان داشت. اما این قدرت را از طریق قدرت نظامی و اقتصادی دنبال میکرد و نتوانسته بود برای کشورهای دیگر جاذبهای خلق کند.
مشاور فرهنگی رئیس جمهور ادامه داد: اگر ما در روابط بین الملل، دوره قبل از انقلاب را دوره وابستگی قدرتمندانه ایران تلقی کنیم و نسبت آن را با مردم هم یک نسبت استبدادی در نظر بگیریم، جمهوری اسلامی ایران پاسخی به همه این وجوه بود که ملت ایران این پاسخ را داد.
وی ادامه داد: معنای جمهوری اسلامی شاید این باشد که ما به انواع قرائتهایی که از جمهوریت میتواند اتفاق بیفتد برشی زدهایم و گفتهایم این قرائتها را نمیپذیریم و فقط جمهوریت اسلام را میپذیریم. قدرتی که از آن صحبت میکنیم، قدرتی است که ریشه در داخل دارد و در خارج اعمال میشود. در ایرانی که شما نمیتوانید از وابستگی قدرت بگیرید و با هجومهای بیرونی مواجه هستید، نمیتوانید از داخل غافل شوید و به خارج امیدوار باشید.
آشنا افزود: در دوران دفاع مقدس یک هجوم داخلی وجود داشت که تمامیت حکومت ایران را تهدید میکرد. آیا حاکمیت میتوانست منهای مردم جلوی صدام بایستد؟ در پایان جنگ وقتی منافقین حمله کردند، فکر میکردند 48 ساعته به تهران میرسند. اگر مقاومت مردمی وجود نداشت و بسیجیان دلزده از اتفاقات داخل و خارج جبهه، با ندای امام به جبههها برنمی گشتند معلوم نبود چه اتفاقی میافتاد.
وی ادامه داد: هر اقدام داخلی که منجر به سست شدن رابطه ملت و حاکمیت شود، یک اقدام ضد انقلابانه است. کسانی که رای مردم را تضعیف انقلاب میدانند، در مقابل قانون اساسی ایستادهاند. کسانی که روایتهایی را از ولایت مطلقه فقیه نقل میکنند که هیج ارتباطی با مردم سالاری دینی ندارد، باید در مقابل مردم و شهدایی که قانون اساسی را تدوین کردهاند، پاسخگو باشند. انتخاباتی که در سال 92 اتفاق افتاد، اگر به عنوان حماسه سیاسی نامیده میشود و اگر اتفاقات بعد از انتخابات 88 فتنه نامیده شد، باید در ربط مردم سالاری دینی دیده شود.
مرگ بر آمریکا مرگ بر ملت آمریکا نیست/منظور مشکل داشتن ما با سلطه است
وی گفت: از امام تا رهبری و رهبران بعدی انقلاب هیچگاه نمیگفتند مقصود از شعار مرگ بر آمریکا، مرگ بر ملت آمریکا است بلکه منظور مشکل داشتن ما با سلطه است. هر کشوری که بخواهد اعمال سلطه کند، این شعار بر علیه او داده میشود. ما با هرکسی که استقلال، آزادی و جمهوریت ما را با قرائت اسلامی تهدید کند دشمنی داریم. چه امروز، چه دیروز و چه فردا!
آشنا در ادامه برنامه گفت: در اینکه انقلاب اسلامی بارقهای برای ظهور خداوند در عرصه جامعه، سیاست و تمدن سازی جدید بود، شکی نیست. خداوند در انقلاب اسلامی تجلی کرد و انقلاب هم حضور خداوند را در جامعه متجلی کرد. بسیار از مسائل در جامعه با همین رویکرد حل شد. شهدایی مثل چمران و احمدی روشن و... بین علوم و معنویت پل زدند و در عمل بین دین و دانش ارتباط برقرار کردند.
وی ادامه داد: امام بین سیاست و معنویت هم در عمل پیوند ایجاد کردند. اگر جلوتر بیاییم میبینیم انقلاب اسلامی در بیرون از مرزها هم با همین ادبیات توسعه پیدا کرد. تاثیر پذیری لبنان از ایران اتفاق نمیافتاد مگر اینکه جوانان از پیوند جامعه و خداوند الگو برداری کنند. صدور انقلاب، چیزی نبود جز صدور قدرت نرم انقلاب اسلامی. پس لرزههایی که بعد از انقلاب اتفاق افتاد تجلی از قدرت نرم ما بود، نه زور و سلاح ما! نمیتوانیم بگوییم ایران هیچ قدرت نرمی ایجاد و اعمال نکرده است.
وی همچنین گفت: ما با مسائلی مواجهیم که در بعد بین المللی انقلاب ما را تهدید کرده است. وقتی از قدرت نرم صحبت میکنیم، بدون واسطه صحبت از دیپلماسی عمومی به میان میآوریم. در این مسیر با وجه بین المللی روبه رو هستیم. در چند سال گذشته ابداعات یا بدعتهایی در حوزه روابط بین الملل ایران گذاشته شد. این کارها میتوانست برای افزایش قدرت نرم ما انجام شده باشد، اما در عمل ما سال به سال از نظر وجهه ملی پایینتر آمدهایم. در آخرین رده بندی، ایران در بین 140 کشور، رتبه 139 را از نظر وجهه ملی داشته است.
آشنا اظهار داشت: بحث وجهه ملی یک بحث طراحی شده است تا ارجاعات آن هم بر اساسش انجام شود. بازرگانانی که میخواهند با ایران معامله کنند یا توریستهایی که میخواهند به ایران سفر کنند بر اساس این رده بندی، کشور ما را کشوری خطرناک تلقی میکنند. ممکن است در داخل کشور هم عدهای به این نوع نگاه دامن زده باشند. اگر این اتفاق افتاده باشد، بخش عمدهای از فعالیتهایی که دولت جدید باید انجام دهد، عبور از موانعی است که در مسیر روابط بین الملل ایران قرار داده شده است.
وی همچنین گفت: طراحی که علیه ایران و حاکمیت آن در طول سالهای گذشته انجام شده، ساخت فهرست بزرگی از اتهامات بر علیه ملت ایران است که هالهای مبهم را بر نام ایران و ایرانی مستولی کرده است. اولین قدم در دوره جدید این است که باید نام ایران و ایرانی و انقلاب اسلامی را از بسیاری از زنگارهایی که تلاش شده دور آن ایجاد شود، خالی کنیم. این مسیر، مسیر سادهای نیست و باید از شیوههای مختلفی استفاده کرد.
انتخابات 24 خرداد، پاسخ یک شبه ملت بزرگ ایران بود به اتهاماتی که سالها دور نام ایران وجود داشت
مشاور فرهنگی رئیس جمهور در بخش دیگری از صحبتهایش اظهار داشت: کسانی که این وجهه را برای ما خلق کردند، هیچ علاقهای برای تغییر این وجهه ندارند تا تحریمها باقی و ایران متهم باقی بماند. اتفاقی که در انتخابات افتاد، تلاش بزرگ ملت ایران بود برای پاسخی یک شبه به اتهاماتی که سالها دور نام ایران وجود داشت. برآیند من این است که ملت ایران در این اقدام بسیار موفق بودند و هاله اتهام علیه ایران حداقل به تردید و علامت سوال تبدیل شده است.
وی افزود: اگر این ملت طوری است که رهبر آن پای رای مردم میایستد و میگوید رای مردم حق الناس است، آیا نباید روی اتهاماتی که به او زده میشود تردید کرد؟ ما قدمهای بسیار بلندی در پیش داریم که بگوییم ما خیلی بهتر از چیزی هستیم که میگویند.
آشنا همچنین اظهار داشت: بخش اول کار ما جبران اشتباهاتی است که انجام دادیم و بهانههایی است که به دست دیگران دادیم. بخش مهمی از این موضوع در داخل است که در حال انجام است و در آیندهای نزدیک بخش حقوق شهروندی منتشر میشود تا برخی از اتهامات از ایران برداشته شود. در مقام معامله یک استراتژی این است که در مقابل هجوم آنها هجوم ببریم. در اینجا کسی که صدای بلندتری دارد، صدایش را راحتتر به گوش جهان میرساند. مسیر دیگری که وجود دارد این است که ممکن است ما بتوانیم در این جهت حرکت کنیم که برای مدتی در سطح جهان کمتر از ایران صحبت شود تا زمینههایی برای بازسازی ایجاد شود.
مشاور فرهنگی رئیسجمهور هم در پایان برنامه اظهار داشت: اگر کسی در ایران فکر کند از ذات انقلاب میتواند خرج کند و عوضی به دست بیاورد، اشتباه کرده است. مساله روشن و دقیق است! ما در جریان 5+1 در مساله تحریم ایران، آماده مذاکرات هستیم یا نیستیم؟ ما آماده مذاکره بودهایم، هستیم و خواهیم بود. این مذاکرات چند جانبه است که طرفهای مختلف جداگانه و در چهارچوب رفع تحریمها مورد مذاکره قرار گرفتهاند. در این مذاکرات عزت، حکمت و احترام رعایت شده، البته در تمام این سالها نمیتوان گفت این سه اصل همیشه رعایت شده است. گاهی حکمت به درستی خرج نشده و در نتیجه عزت ما خدشه دار شده است.
هر مذاکره کنندهای باید بداند در صورت کوتاهی و اشتباه با نهیب رهبری، مردم، احزاب، رسانهها و... مواجه خواهد شد
وی ادامه داد: هر مذاکره کنندهای باید بداند در صورت کوتاهی و اشتباه با نهیب رهبری، مردم، احزاب، رسانهها و... مواجه خواهد شد. اما مذاکره کننده باید متوجه این باشد که یک حمایت ملی از او وجود دارد. نوع مذاکرات، تابع توافقاتی است که بین مذاکرات انجام میشود. اینکه هر دو طرف مذاکره با هم توافق کردهاند تا وقتی که به نتیجه ملموسی نرسیدهاند، اعلام موفقیت یا عدم موفقیت نکنند، یک کار تکنیکی است تا دیگران در این مسیر مداخله نکنند. ما در مواجهه روانی و عملیاتی بسیار شدید با رژیم صهیونیستی هستیم.
عهدمان این است که مذاکرات محرمانه انجام خواهد شد
آشنا گفت: به هر مقدار که طرف مقابل اطلاعات را درز میدهد، برای ما هم امکان این کار فراهم میشود. ما به عهدی که بستهایم وفاداریم و اعلام کردهایم که مذاکرات محرمانه انجام خواهد شد. افشای مفاد مذاکرات، آیا به نتیجه رسیدن مذاکرات کمک خواهد کرد یا خیر؟ این تصمیمی است که مذاکره کنندگان باید بگیرند.
مشاور فرهنگی رییسجمهور تصریح کرد: طرف ما رژیم صهیونیستی است. اتفاقی که دارد میافتاد سلب توان تاثیر گذاری این رژیم است که با استفاده از قدرت نرم جمهور اسلامی ایران است.
افروغ در پاسخ به این جمله آشنا اظهار داشت: وقتی افرادی به نام حامی دولت با ذوق زدگی از این مسائل صحبت میکنند، به امثال من حق دهید که کمی نگران شویم.
آشنا نیز در پاسخ به وی گفت: بین کسانی که با ذوق زدگی به دنبال رابطه با آمریکا هستند با دولت جمهوری اسلامی ایران فاصله زیادی وجود دارد. دولت، دولت اعتدال است. کسانی در کشور هستند که هرگونه مذاکرهای را خیانت میدانند و عدهای هم هستند که هیچ کاری جز رابطه مستقیم را خدمت نمیدانند. دولت در هیچ یک از این دو گروه قرار ندارد.
*** عماد افروغ؛
افروغ در ابتدای برنامه در مورد تأثیر انقلاب اسلامی بر قدرت ملت ایران گفت: وقتی سخن از قدرت نرم میشود ذهن بهلحاظ اجتماعی متوجه قدرت مدنی و غیررسمی میشود. وقتی میگوییم قدرت، در انتزاعیترین سطح یعنی توان ایجاد یک حادثه! تمام اعضای اجتماعی و فردی دارای این توان هستند که میتوانند حادثهای ایجاد کنند اما اگر این کار را نمیکنند، دلیل بر عدم توانایی آنها نیست. در انقلاب اسلامی ما سه منبع قدرت بهنام خدا، مردم و رهبری داریم.
وی ادامه داد: در انقلاب اسلامی اگر قدرت بلاشرط و مطلق (خدا) را وارد معادله نکنیم، مشخص میشود که اصولاً قدرت نرم را بهدرستی نفهمیدهایم. تعریف معقول و متعارفی که از قدرت وجود دارد میگوید، قدرت یک مسئله ربطی است. قدرت نرم بیشتر به عدم تصمیمگیری و یا نفوس مربوط میشود.
افروغ افزود: در انقلاب اسلامی باید خدا را در یک تفکر منظومهای و کلگرایانه توحیدی جستوجو کرد. اگر کسی این نگرش کلگرایانه امام را درک نکند، نمیتواند به شناخت درستی از راهبرد درستی از انقلاب دست پیدا کند.
وی در بخش دیگری از برنامه اظهار داشت: تصویر ایدهآلی که ارائه دادم، در فلسفه سیاسی تجلی دارد که مردمسالاری دینی نام دارد. این یک فلسفه سیاسی نوظهور است که فقط برای جامعه ما هم نیست. در انقلاب اسلامی مردم جایگاه بلندی دارند و شرط مشروعیت و مقبولیت هستند. وقتی بحث مشروعیت پیش میآید، فقط به فرمان رهبر توجه میکنیم در حالی که مردم هم در این میان باید تأثیرگذار باشند.
وی ادامه داد: فعل سیاسی، تحت هر شرایطی فعل مشروط است نه فعل هدف! این چیزی است که در غرب جا نیفتاده است. در اقتصاد هم همینطور است، در اقتصاد هم ما میگوییم اقتصاد وسیله است نه هدف! در فرهنگ هم به همین شکل است و فرصتی برای بروز خلاقیت انسانها به حساب میآید.
دشمن با دستاندازی به هویت فرهنگی ایرانیها، دست در لانه زنبور کرد
افروغ افزود: نقطه تحریک انقلاب اسلامی ایران، فرهنگی است. اگر نظام اجتماعی سرمایه داری میتوانست با وابسته کردن اقتصاد ما به نتیجه برسد، نیازی نبود به هویت فرهنگی ما دست اندازی کند. یکی از عناصر هویت ایرانیان، دینمداری آنهاست و در واقع دشمن با دست اندازی به هویت فرهنگی ایرانیها، دست در لانه زنبور کرد و در واقع نقطه آغاز انقلاب، یک حرکت فرهنگی بود.
وی ادامه داد: انقلاب در بعد مبانی، اهدا، نیروها، شعارها، روشها و ابزارهایش بهطور کلی نرم است. امام بارها گفتند انقلاب یک تحفه الهی است. این یعنی اگر خدا را از انقلاب حذف کنیم، چیزی از انقلاب نمیماند. آزادی، عدالت و معنویت اهداف این انفلاب است. اگر معنویت و اخلاق نباشد، آیا آزادی و عدالت به وجود میآید؟ بهلحاظ فلسفه سیاسی این اتفاق نمیافتد!
افروغ در ادامه تصریح کرد: سمبل آزادی خواهی در شعارهای انقلاب، مرگ بر آمریکا بود. سمبل ظلمستیزی هم مرگ بر شاه بود.
جامعهشناس سیاسی در بخش دیگری از برنامه گفت:ما باید در گام اول خودمان را بشناسیم و ظرفیتهای خود را به فعلیت برسانیم. این موضوع مستلزم این است که فهم خوبی از عدالت، توسعه سیاسی و... داشته باشیم. جنگ یک هجوم تمامعیار نظامی و فیزیکی علیه کشوری بود که تازه انقلاب کرده است. اگر نحوه مدیریت خاص و ملتسازی مجدد ما نبود ما به توفیق دست پیدا نمیکردیم.
وی ادامه داد: عقبماندگیها فقط ریشه داخلی ندارد اما ما اگر واقعاً توانمند بودیم دشمن میتوانست به ما تعرضی داشته باشد؟ اگر ما میخواهیم ایستادگی کنیم باید به توانمندیهای خود بازگردیم و ببینیم اول جنگ کشور به چه شیوهای اداره میشد. اگر یک مقدار سبک زندگی مدیریتی کشور تغییر کند و مانند طبقه متوسط جامعه زندگی کنیم، خیلی از مسائل جوابگوست. یک راه ریشهای با تهدیدها، توجه به ظرفیتها، محبتها و صداقتهای داخلی است.
مصلحت اندیشیها را مثل جام عسل به خورد مردم ندهیم
افروغ افزود: اگر مجبور شدیم مصلحت اندیشی کنیم هم خواهش میکنم این مصلحت اندیشیها را مثل جام عسل به خورد مردم ندهیم و صادقانه بگوییم جام زهر است تا اتفاقات خوبی که بعد از قطعنامه 598 افتاد تکرار شود.
وی گفت: جهان چه وضعیتی داشت که انقلاب پیروز شد؟ جهان در آن ایام تشنه معنویت و خدا بود. اما بعد از انقلاب ما چهاندازه قابلیتهای نرم انقلاب را که مربوط به جهان بود عرضه کردیم؟ احیای خدا در ساحت علم، احیای معنویت در ساحت معنویت اجتماعی، احیای حق فرهنگ و... قابلیتهای نرم انقلاب بود که باید به دنیا ارائه میشد. ما تا چهاندازه در این مسیر گام برداشتیم؟ رایزنهای فرهنگی ما در زمینه چه کردند؟ یکی از قابلیتهایی که میتوان در مذاکرات هستهای از آن استفاده کرد همین احیای مدنی است.
هیچ تجلی قدرت نرمی در 1+5 دیده نمیشود
افروغ ادامه داد: ما میتوانستیم قدرت مدنی را در دنیا سازماندهی کنیم. بهنظر من هیچ تجلی قدرت نرمی در 1+5 دیده نمیشود. اگر قرار بود دیده شود دنیا باید به این مذاکرات هستهای دسترسی پیدا میکرد تا معلوم شود چهکسی معادله بازی را به هم میزند و کدام طرف به معادلات بازی پایبند است. نیروهای دیپلماسی ما تا چهاندازه از قدرت نرم و حضور رسانهها خوب استفاده کردند تا دیگران بفهمند چهکسی دارد بازی را بههم میزند. مسئله هستهای پشت درهای بسته حل نمیشود.
وی ادامه داد: مقابلهای که صورت میگیرد باید حکیمانه و از طریق قدرت نرم باشد. ما باید بتوانیم با جنبشهای دانشجویی و انجیاوهای دنیا ارتباط برقرار کنیم و حرف بزنیم. ما باید به این کمک کنیم که نشان داده شود این تصویر زشتی که از ما ارائه میشود خلاف واقع است.دنیا باید ببیند در مذاکره چه میگذارد. چهکسی منصفانه برخورد میکند و چهکسی برای مذاکره شرط میگذارد.
امام فرمودند: تا زمانی که رابطه گرگ و میش است، ما رابطه برقرار نخواهیم کرد
وی ادامه داد: اگر از این اهرمها استفاده کنیم، باید به عدهای این حق داده شود که سؤال کنند. بعضیها میگفتند مکالمه تلفنی اگر معطوف به مذاکره و... است، بگویید تا بدانیم تا در نتیجه مردم غریبه فرض نشوند و بدانند چه اتفاقی قرار است بیفتد. امام فرمودند: تا زمانی که رابطه گرگ و میش است، ما رابطه برقرار نخواهیم کرد. وقتی چنین ابهاماتی وجود دارد، مردم حق دارند بدانند اگر قرار است مذاکره مستقیم ایران و آمریکا اتفاق بیفتد، چه نتیجهای در بر خواهد داشت و قرار است چه اتفاقی بیفتد.
افروغ همچنین اظهار داشت: با توجه به ظرفیتهای گفتمانی انقلاب اسلامی باید با ذهنیت سازیهای کاذب مقابله و اذهان جهانی را درگیر کنیم. مشکل اینجاست که در هیچ مقطعی از قدرت نرم جهانی خود استفاده نکردهایم. قرار نیست ما از عزت انقلاب بدهیم و در مقابل چیزی بگیریم! مصاف و حضور نرم ما، جزو ذات ماست. اینطور نباشد که برای حل مسئله هستهای، مواردی را که جزو ذات ماست، تحت تأثیر قرار دهیم.
وی افزود: شفافسازی باید صورت بگیرد تا بدانیم چگونه میخواهیم تصویر روشنتری از ایران ارائه دهیم.
مذاکرات پنهانی در نهایت پشیمانی به بار نیاورد
جامعهشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه اظهار داشت: نظام ما ارکان و مبانی دارد که میگوید نباید پشت مذاکره کننده را خالی کرد، اما این حمایت، مشروط است. وقتی مذاکره پشت درهای بسته انجام میشود، نمیتوانیم بگوییم در خصوص نظارت و داوری که باید انجام شود از قدرت نرم استفاده کردهایم. بههرحال ما باید از طریق چهرههایی که مورد اعتمادتر هستند، خیالمان راحت شود که مذاکرات در نهایت پشیمانی به بار نیاورد. مذاکره کننده باید بداند چشمان ناظری دارد و طرف مذاکره هم متوجه این ماجرا شود! در سیاست باید بنا را بر خلاف ظاهر گذاشت، مگر این که خلافش ثابت شود.
آشنا در پاسخ به این سخن افروغ تصریح کرد: طرف ما رژیم صهیونیستی است. اتفاقی که دارد میافتاد سلب توان تأثیرگذاری این رژیم است که با استفاده از قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است.
افروغ نیز پاسخ داد: وقتی افرادی بهنام حامی دولت با ذوقزدگی از این مسائل صحبت میکنند، به امثال من حق دهید که کمی نگران شویم.
آشنا هم در جواب گفت: کسانی که با ذوقزدگی بهدنبال رابطه با آمریکا هستند با دولت جمهوری اسلامی ایران فاصله زیادی دارند. دولت، دولت اعتدال است. کسانی در کشور هستند که هرگونه مذاکرهای را خیانت میدانند و عدهای هم هستند که هیچکاری جز رابطه مستقیم را خدمت نمیدانند. دولت در هیچیک از این دو گروه قرار ندارد.
*** حسامالدین آشنا؛
حسامالدین آشنا در ابتدای این برنامه اظهار داشت: در روابط بین الملل قدرت کشور تابع آن است که تصمیمات کشور در خارج از مرزها چقدر نفوذ داشته باشد و چقدر بتواند در کشورهای دیگر اثر گذاری کند. همه کشورها به دنبال خلق محیطی امنتر برای خود هستند. برای این اعمال نفوذ چند مسیر مشخص وجود دارد. یک مسیر، مسیر تطمیع است که از طریق تشویقهای اقتصادی، کشورهای دیگر را ترغیب کرد. البته افزایش توان اقتصادی یک کشور هم میتواند چنین تاثیری داشته باشد. روش دیگر تهدید است، یعنی دیگران باید بدانند اگر مطابق میل ما رفتار نکنند عواقب سختی برایشان در پی خواهد داشت. در مورد ایران میبینیم که وقتی قدرتهای برتر دنیا میخواهند به نتیجه برسند، از این دو شیوه استفاده میکنند.
وی ادامه داد: نوع دیگری هم از قدرت وجود دارد که قدرت الگو سازی نام دارد. اگر کسی بتواند برای دیگران و نشان دادن راه درست به دیگران الگویی ارائه دهد، میتواند بقیه را به دنباله روی از خود مجبور کند. این همان قدرت نرم است و چیزی است که در ادبیات دینی خود از آن به عنوان الگوی حسنه یاد میکنیم. اگر کشور و تمدنی توانست به دیگران بگوید ارزش اصلی آزادی است، قدم مهمی برداشته است. قدم دوم این است که بتوان به دنیا گفت کشور ما آزادترین کشور است. در این صورت است که تبعیت از این الگوهای قدرت، راحت میشود.
آشنا افزود: ایران قبل از انقلاب قطعاً واجد قدرت بوده است و به عنوان یک قدرت منطقهای پذیرفته شده بود و توان اعمال اراده خود را بر برخی از همسایگان داشت. اما این قدرت را از طریق قدرت نظامی و اقتصادی دنبال میکرد و نتوانسته بود برای کشورهای دیگر جاذبهای خلق کند.
مشاور فرهنگی رئیس جمهور ادامه داد: اگر ما در روابط بین الملل، دوره قبل از انقلاب را دوره وابستگی قدرتمندانه ایران تلقی کنیم و نسبت آن را با مردم هم یک نسبت استبدادی در نظر بگیریم، جمهوری اسلامی ایران پاسخی به همه این وجوه بود که ملت ایران این پاسخ را داد.
وی ادامه داد: معنای جمهوری اسلامی شاید این باشد که ما به انواع قرائتهایی که از جمهوریت میتواند اتفاق بیفتد برشی زدهایم و گفتهایم این قرائتها را نمیپذیریم و فقط جمهوریت اسلام را میپذیریم. قدرتی که از آن صحبت میکنیم، قدرتی است که ریشه در داخل دارد و در خارج اعمال میشود. در ایرانی که شما نمیتوانید از وابستگی قدرت بگیرید و با هجومهای بیرونی مواجه هستید، نمیتوانید از داخل غافل شوید و به خارج امیدوار باشید.
آشنا افزود: در دوران دفاع مقدس یک هجوم داخلی وجود داشت که تمامیت حکومت ایران را تهدید میکرد. آیا حاکمیت میتوانست منهای مردم جلوی صدام بایستد؟ در پایان جنگ وقتی منافقین حمله کردند، فکر میکردند 48 ساعته به تهران میرسند. اگر مقاومت مردمی وجود نداشت و بسیجیان دلزده از اتفاقات داخل و خارج جبهه، با ندای امام به جبههها برنمی گشتند معلوم نبود چه اتفاقی میافتاد.
وی ادامه داد: هر اقدام داخلی که منجر به سست شدن رابطه ملت و حاکمیت شود، یک اقدام ضد انقلابانه است. کسانی که رای مردم را تضعیف انقلاب میدانند، در مقابل قانون اساسی ایستادهاند. کسانی که روایتهایی را از ولایت مطلقه فقیه نقل میکنند که هیج ارتباطی با مردم سالاری دینی ندارد، باید در مقابل مردم و شهدایی که قانون اساسی را تدوین کردهاند، پاسخگو باشند. انتخاباتی که در سال 92 اتفاق افتاد، اگر به عنوان حماسه سیاسی نامیده میشود و اگر اتفاقات بعد از انتخابات 88 فتنه نامیده شد، باید در ربط مردم سالاری دینی دیده شود.
مرگ بر آمریکا مرگ بر ملت آمریکا نیست/منظور مشکل داشتن ما با سلطه است
وی گفت: از امام تا رهبری و رهبران بعدی انقلاب هیچگاه نمیگفتند مقصود از شعار مرگ بر آمریکا، مرگ بر ملت آمریکا است بلکه منظور مشکل داشتن ما با سلطه است. هر کشوری که بخواهد اعمال سلطه کند، این شعار بر علیه او داده میشود. ما با هرکسی که استقلال، آزادی و جمهوریت ما را با قرائت اسلامی تهدید کند دشمنی داریم. چه امروز، چه دیروز و چه فردا!
آشنا در ادامه برنامه گفت: در اینکه انقلاب اسلامی بارقهای برای ظهور خداوند در عرصه جامعه، سیاست و تمدن سازی جدید بود، شکی نیست. خداوند در انقلاب اسلامی تجلی کرد و انقلاب هم حضور خداوند را در جامعه متجلی کرد. بسیار از مسائل در جامعه با همین رویکرد حل شد. شهدایی مثل چمران و احمدی روشن و... بین علوم و معنویت پل زدند و در عمل بین دین و دانش ارتباط برقرار کردند.
وی ادامه داد: امام بین سیاست و معنویت هم در عمل پیوند ایجاد کردند. اگر جلوتر بیاییم میبینیم انقلاب اسلامی در بیرون از مرزها هم با همین ادبیات توسعه پیدا کرد. تاثیر پذیری لبنان از ایران اتفاق نمیافتاد مگر اینکه جوانان از پیوند جامعه و خداوند الگو برداری کنند. صدور انقلاب، چیزی نبود جز صدور قدرت نرم انقلاب اسلامی. پس لرزههایی که بعد از انقلاب اتفاق افتاد تجلی از قدرت نرم ما بود، نه زور و سلاح ما! نمیتوانیم بگوییم ایران هیچ قدرت نرمی ایجاد و اعمال نکرده است.
وی همچنین گفت: ما با مسائلی مواجهیم که در بعد بین المللی انقلاب ما را تهدید کرده است. وقتی از قدرت نرم صحبت میکنیم، بدون واسطه صحبت از دیپلماسی عمومی به میان میآوریم. در این مسیر با وجه بین المللی روبه رو هستیم. در چند سال گذشته ابداعات یا بدعتهایی در حوزه روابط بین الملل ایران گذاشته شد. این کارها میتوانست برای افزایش قدرت نرم ما انجام شده باشد، اما در عمل ما سال به سال از نظر وجهه ملی پایینتر آمدهایم. در آخرین رده بندی، ایران در بین 140 کشور، رتبه 139 را از نظر وجهه ملی داشته است.
آشنا اظهار داشت: بحث وجهه ملی یک بحث طراحی شده است تا ارجاعات آن هم بر اساسش انجام شود. بازرگانانی که میخواهند با ایران معامله کنند یا توریستهایی که میخواهند به ایران سفر کنند بر اساس این رده بندی، کشور ما را کشوری خطرناک تلقی میکنند. ممکن است در داخل کشور هم عدهای به این نوع نگاه دامن زده باشند. اگر این اتفاق افتاده باشد، بخش عمدهای از فعالیتهایی که دولت جدید باید انجام دهد، عبور از موانعی است که در مسیر روابط بین الملل ایران قرار داده شده است.
وی همچنین گفت: طراحی که علیه ایران و حاکمیت آن در طول سالهای گذشته انجام شده، ساخت فهرست بزرگی از اتهامات بر علیه ملت ایران است که هالهای مبهم را بر نام ایران و ایرانی مستولی کرده است. اولین قدم در دوره جدید این است که باید نام ایران و ایرانی و انقلاب اسلامی را از بسیاری از زنگارهایی که تلاش شده دور آن ایجاد شود، خالی کنیم. این مسیر، مسیر سادهای نیست و باید از شیوههای مختلفی استفاده کرد.
انتخابات 24 خرداد، پاسخ یک شبه ملت بزرگ ایران بود به اتهاماتی که سالها دور نام ایران وجود داشت
مشاور فرهنگی رئیس جمهور در بخش دیگری از صحبتهایش اظهار داشت: کسانی که این وجهه را برای ما خلق کردند، هیچ علاقهای برای تغییر این وجهه ندارند تا تحریمها باقی و ایران متهم باقی بماند. اتفاقی که در انتخابات افتاد، تلاش بزرگ ملت ایران بود برای پاسخی یک شبه به اتهاماتی که سالها دور نام ایران وجود داشت. برآیند من این است که ملت ایران در این اقدام بسیار موفق بودند و هاله اتهام علیه ایران حداقل به تردید و علامت سوال تبدیل شده است.
وی افزود: اگر این ملت طوری است که رهبر آن پای رای مردم میایستد و میگوید رای مردم حق الناس است، آیا نباید روی اتهاماتی که به او زده میشود تردید کرد؟ ما قدمهای بسیار بلندی در پیش داریم که بگوییم ما خیلی بهتر از چیزی هستیم که میگویند.
آشنا همچنین اظهار داشت: بخش اول کار ما جبران اشتباهاتی است که انجام دادیم و بهانههایی است که به دست دیگران دادیم. بخش مهمی از این موضوع در داخل است که در حال انجام است و در آیندهای نزدیک بخش حقوق شهروندی منتشر میشود تا برخی از اتهامات از ایران برداشته شود. در مقام معامله یک استراتژی این است که در مقابل هجوم آنها هجوم ببریم. در اینجا کسی که صدای بلندتری دارد، صدایش را راحتتر به گوش جهان میرساند. مسیر دیگری که وجود دارد این است که ممکن است ما بتوانیم در این جهت حرکت کنیم که برای مدتی در سطح جهان کمتر از ایران صحبت شود تا زمینههایی برای بازسازی ایجاد شود.
مشاور فرهنگی رئیسجمهور هم در پایان برنامه اظهار داشت: اگر کسی در ایران فکر کند از ذات انقلاب میتواند خرج کند و عوضی به دست بیاورد، اشتباه کرده است. مساله روشن و دقیق است! ما در جریان 5+1 در مساله تحریم ایران، آماده مذاکرات هستیم یا نیستیم؟ ما آماده مذاکره بودهایم، هستیم و خواهیم بود. این مذاکرات چند جانبه است که طرفهای مختلف جداگانه و در چهارچوب رفع تحریمها مورد مذاکره قرار گرفتهاند. در این مذاکرات عزت، حکمت و احترام رعایت شده، البته در تمام این سالها نمیتوان گفت این سه اصل همیشه رعایت شده است. گاهی حکمت به درستی خرج نشده و در نتیجه عزت ما خدشه دار شده است.
هر مذاکره کنندهای باید بداند در صورت کوتاهی و اشتباه با نهیب رهبری، مردم، احزاب، رسانهها و... مواجه خواهد شد
وی ادامه داد: هر مذاکره کنندهای باید بداند در صورت کوتاهی و اشتباه با نهیب رهبری، مردم، احزاب، رسانهها و... مواجه خواهد شد. اما مذاکره کننده باید متوجه این باشد که یک حمایت ملی از او وجود دارد. نوع مذاکرات، تابع توافقاتی است که بین مذاکرات انجام میشود. اینکه هر دو طرف مذاکره با هم توافق کردهاند تا وقتی که به نتیجه ملموسی نرسیدهاند، اعلام موفقیت یا عدم موفقیت نکنند، یک کار تکنیکی است تا دیگران در این مسیر مداخله نکنند. ما در مواجهه روانی و عملیاتی بسیار شدید با رژیم صهیونیستی هستیم.
عهدمان این است که مذاکرات محرمانه انجام خواهد شد
آشنا گفت: به هر مقدار که طرف مقابل اطلاعات را درز میدهد، برای ما هم امکان این کار فراهم میشود. ما به عهدی که بستهایم وفاداریم و اعلام کردهایم که مذاکرات محرمانه انجام خواهد شد. افشای مفاد مذاکرات، آیا به نتیجه رسیدن مذاکرات کمک خواهد کرد یا خیر؟ این تصمیمی است که مذاکره کنندگان باید بگیرند.
مشاور فرهنگی رییسجمهور تصریح کرد: طرف ما رژیم صهیونیستی است. اتفاقی که دارد میافتاد سلب توان تاثیر گذاری این رژیم است که با استفاده از قدرت نرم جمهور اسلامی ایران است.
افروغ در پاسخ به این جمله آشنا اظهار داشت: وقتی افرادی به نام حامی دولت با ذوق زدگی از این مسائل صحبت میکنند، به امثال من حق دهید که کمی نگران شویم.
آشنا نیز در پاسخ به وی گفت: بین کسانی که با ذوق زدگی به دنبال رابطه با آمریکا هستند با دولت جمهوری اسلامی ایران فاصله زیادی وجود دارد. دولت، دولت اعتدال است. کسانی در کشور هستند که هرگونه مذاکرهای را خیانت میدانند و عدهای هم هستند که هیچ کاری جز رابطه مستقیم را خدمت نمیدانند. دولت در هیچ یک از این دو گروه قرار ندارد.