گروه سياسي مشرق –  مفهوم "مذاکره" در ادبیات روابط بین الملل و سیاست خارجی، به فرآیندی اطلاق می‌شود که دو طرف برای حل و فصل اختلاف و یا تعمیق روابط دوستانه با نیت تعامل در آن وارد می شوند. اصلی ترین شرط برقراری یک مذاکره، حسن نیت طرفین است. در واقع اگر دو طرف با حسن نیت در یک مذاکره وارد شوند، می توان به موفقیت آن امیدوار بود و در غیر این صورت، مذاکره واقعی شکل نخواهد گرفت.


طرفین یک مذاکره با اهدافی از پیش تعیین شده در آن شرکت می کنند و همه تلاش خود را چه پیش از مذاکره و چه در حین انجام آن مصروف رسیدن به این اهداف می نمایند. اساساً مذاکره ابزاری است برای تحقق این اهداف و خود آن فی نفسه موضوعیتی ندارد، لذا مذاکره برای مذاکره بی معنی است. در موضوع مذاکره ایران و آمریکا، به‌رغم بدبینی جمهوری اسلامی ایران به این مذاکرات، طرف آمریکایی بارها و بارها اشتیاق خود را به آغاز گفتگوها با ایران نشان داده است.

البته اینکه ادعای آمریکایی ها برای گفتگو با ایران تا چه اندازه با حسن نیت همراه بوده و اینکه اساساً گفتگوی مورد نظر آنها چه تفاوت هایی با مذاکره، به معنای واقعی آن دارد، باید در جای خود بررسی شود.

در ادامه به بررسی دلایل نیاز آمریکایی ها به مذاکره با ایران خواهیم پرداخت. آمریکایی ها از طرح موضوع مذاکره با ایران اهداف خاصی را دنبال می‌کنند که عیناً از نیازهای آنها، چه در سطح داخلی ایران و چه در سطح بین‌المللی منشأ می‌گیرد.

1. تبدیل وسیله وحدت ملت ایران به وسیله اختلاف

طرح موضوع مذاکره با آمریکا از سوی مقامات کاخ سفید در وهله اول با هدف تبدیل این وسیله وحدت ملی به وسیله اختلاف و شکاف در میان فعالان سیاسی و مردم صورت گرفته است. (اينها مى‌خواهند با اين جنجالها، همين وسيله وحدت را، به وسيله اختلاف تبديل كنند. اين عليه آن، آن عليه اين. اين بگويد مذاكره، آن بگويد مذاكره چه فايده‌اى دارد؛ آن يكى بگويد چه ضررى دارد؟ يك عدّه از اين طرف بحث كنند، يك عدّه از آن طرف بحث كنند! و اينها هم اين وحدت عظيم ملى را كه ملت ايران در مقابله با حضور دشمن دارد، به اختلاف ملت ايران تبديل كنند.) (بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نمازجمعه  ۱۳۷۶/۱۰/۲۶)

2. حل مشکلات پیش روی آمریکا در منطقه خاورمیانه


بحران سوریه که اکنون بیش از دو سال از آغاز آن می گذرد، نیز یکی دیگر از معماهای سیاست خارجی آمریکاست که کاخ سفید برای حل آن، نیازمند جلب همکاری جمهوری اسلامی ایران است. لذا استمداد از ایران برای حل و فصل بحران های منطقه، یکی دیگر از اهداف و نیازهای آمریکا در موضوع مذاکره با ایران است.

3. حفظ ژست و جایگاه ابرقدرتی
آمریکایی ها در موضوع مذاکره با ایران، علاوه بر رفع مشکلات پیش روی خود در منطقه خاورمیانه، هدف دیگری را نیز دنبال می کنند که این هدف عبارت است از: حفظ ژست و جایگاه ابرقدرتی. آمریکا که پس از جنگ اول خلیج فارس و پایان دوران جنگ سرد، بر خلاف واقعیات جهان، ادعای آغاز دوران نظم نوین جهانی و دنیای تک قطبی را دارند، نمی خواهند پرستیژ ابرقدرتی شان خدشه و آسیب ببیند. وادار کردن جمهوری اسلامی ایران به مذاکره، به عنوان دولتی که طی سی و چهار سال گذشته، دشمنی با آمریکا را جزو اصول اساسی خود اعلام کرده است، می تواند سبب تثبیت جایگاه آمریکا به عنوان ابرقدرت جهانی باشد.

(اصل مذاكره با ايران، براى امريكا به عنوان ابرقدرت، بسيار مهم است. ممكن است بعضى تعجّب كنند و بگويند مگر ايران چيست كه براى امريكاى ابرقدرت، مهم است كه با ايران پشت ميز مذاكره بنشينند؟! بله، بسيار مهّم است. اتّفاقاً چون ابرقدرت است، برايش خيلى مهّم است. ابرقدرت، يعنى آن قدرتى كه از همه قدرتهاى سياسى دنيا بالاتر است و مى‌تواند اراده خود را بر آنها تحميل كند ... ابرقدرتى با اين همه ادّعا، با اين همه باد و بروت جهانى و سياسى، يك جا هست كه برايش ارزش و اعتبار و احترامى قائل نمى‌شوند؛ آن يك جا كجاست؟ جمهورى اسلامى ايران. جمهورى اسلامى و ملت ايران، هيبت‌شكن ابرقدرت امريكا در دنيا شدند...
براى امريكا مهم است كه ايران اسلامى كه از روز اوّل به دلايل روشنى در مقابل امريكا ايستاد و تسليم امريكا نشد و گفت كه با امريكا مذاكره نمى‌كنم، حالا بگويد كه بسيار خوب، چَشم، ما هم مذاكره مى‌كنيم! مى‌گويند بفرما، ابرقدرتى كامل شد! اين منطقه‌اى هم كه زير بار نمى‌رفت، زير بار آمد؛ اين‌جا هم عتبه را بوسيدند! بنابراين، صِرف مذاكره برايشان خيلى مهّم است.) (بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نمازجمعه  ۱۳۷۶/۱۰/۲۶).