مشرق - سوره کوثر قرآن کريم در شأن حضرت فاطمه زهرا(س) نازل شده است . کفاري که تاب و تحمل روشنگريها و بزرگي پيامبر اسلام(ص) را نداشتند به خيال اينکه آن حضرت پسري ندارد، به يکديگر بشارت مي دادند که بعد از پيامبر نسل اين خاندان ادامه نمي يابد.

اما سوره کوثر بر همه افکار پوچ بدخواهان خط باطل کشيد:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

إِنَّا أَعْطَيْنَاکَ الْکَوْثَرَ . فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ . إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ.

به نام خداوند بخشنده مهربان

ما تو را [چشمه] کوثر داديم. پس براى پروردگارت نماز گزار و قربانى کن. دشمنت‏خود بى‏تبار خواهد بود.

اشاره مستقيم قرآن به نامها

در قرآن فقط نام يک زن به صورت مستقيم برده شده که آن حضرت مريم است . يکي از سوره هاي قرآن مريم نام دارد و در آيات متعددي بطور مستقيم نام وي برده شده است .

حضرت مريم(س)

در قرآن کريم 35 بار نام مريم در سوره ها و آيات مختلف آمده است . مائده، آل عمران، احزاب، صف، مؤمنون، تحريم، حديد، بقره، زخرف و نساء از سوره هايي هستند که در آنها از حضرت مريم و حضرت عيسي پسر وي ياد شده است .

سوره نساء، آيه 156: وَبِکُفْرِهِمْ وَقَوْلِهِمْ عَلَى مَرْيَمَ بُهْتَانًا عَظِيمًا؛ و [نيز] به سزاى کفرشان و آن تهمت بزرگى که به مريم زدند.

سوره آل عمران، آيه 37: فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَکَفَّلَهَا زَکَرِيَّا کُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَکَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزْقًا قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّى لَکِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِندِ اللّهِ إنَّ اللّهَ يَرْزُقُ مَن يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ؛ پس پروردگارش وى [=مريم] را با حسن قبول پذيرا شد و او را نيکو بار آورد و زکريا را سرپرست وى قرار داد زکريا هر بار که در محراب بر او وارد مى‏شد نزد او [نوعى] خوراکى مى‏يافت [مى]گفت اى مريم اين از کجا براى تو [آمده است او در پاسخ مى]گفت اين از جانب خداست که خدا به هر کس بخواهد بى شمار روزى مى‏دهد .

سوره تحريم، آيه 12: وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِکَلِمَاتِ رَبِّهَا وَکُتُبِهِ وَکَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ؛ و مريم دخت عمران را همان کسى که خود را پاکدامن نگاه داشت و در او از روح خود دميديم و سخنان پروردگار خود و کتابهاى او را تصديق کرد و از فرمانبرداران بود .

اشاره غيرمستقيم به برخي زنان

اما زناني هم هستند که در قرآن کريم به آنها اشاره شده البته غيرمستقيم:

حوا(س)

سوره اعراف، آيه 189: هُوَ الَّذِي خَلَقَکُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْکُنَ إِلَيْهَا فَلَمَّا تَغَشَّاهَا حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِيفًا فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَت دَّعَوَا اللّهَ رَبَّهُمَا لَئِنْ آتَيْتَنَا صَالِحًا لَّنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرِينَ؛ اوست آن کس که شما را از نفس واحدى آفريد و جفت وى را از آن پديد آورد تا بدان آرام گيرد پس چون [آدم] با او [حوا] درآميخت باردار شد بارى سبک و [چندى] با آن [بار سبک] گذرانيد و چون سنگين‏بار شد خدا پروردگار خود را خواندند که اگر به ما [فرزندى] شايسته عطا کنى قطعا از سپاسگزاران خواهيم بود .

آيه اول سوره نساء نيز به نوعي اشاره به اين موضوع دارد: يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّکُمُ الَّذِي خَلَقَکُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِيرًا وَنِسَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِي تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ کَانَ عَلَيْکُمْ رَقِيبًا؛ اى مردم از پروردگارتان که شما را از نفس واحدى آفريد و جفتش را [نيز ] از او آفريد و از آن دو مردان و زنان بسيارى پراکنده کرد پروا داريد و از خدايى که به [نام] او از همديگر درخواست مى‏کنيد پروا نماييد و زنهار از خويشاوندان مبريد که خدا همواره بر شما نگهبان است .

آسيه زن فرعون

سوره قصص، آيه 9: وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِّي وَلَکَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَن يَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ؛ و همسر فرعون گفت [اين کودک] نور چشم من و تو خواهد بود او را مکشيد شايد براى ما سودمند باشد يا او را به فرزندى بگيريم ولى آنها خبر نداشتند .

سوره تحريم، آيه 11: وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِندَکَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِن فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ؛ و براى کسانى که ايمان آورده‏اند خدا همسر فرعون را مثل آورده آنگاه که گفت پروردگارا پيش خود در بهشت‏خانه‏اى برايم بساز و مرا از فرعون و کردارش نجات ده و مرا از دست مردم ستمگر برهان.

بلقيس ملکه سباء

سوره نمل آيات 22 و 23 آمده است:

فَمَکَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُکَ مِن سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ، إِنِّي وَجَدتُّ امْرَأَةً تَمْلِکُهُمْ وَأُوتِيَتْ مِن کُلِّ شَيْءٍ وَلَهَا عَرْشٌ عَظِيمٌ؛ پس ديرى نپاييد که [هدهد آمد و] گفت از چيزى آگاهى يافتم که از آن آگاهى نيافته‏اى و براى تو از سبا گزارشى درست آورده‏ام، من [آنجا] زنى را يافتم که بر آنها سلطنت مى‏کرد و از هر چيزى به او داده شده بود و تختى بزرگ داشت .

براساس روايتها و آثار تاريخي بلقيس همان ملکه قوم سباء بوده که قلمرو بسيار گسترده‌اي در زمان حضرت سليمان داشته و پس از دعوت حضرت سليمان، به يکتاپرستي روي آورد .

مادر حضرت موسي(ع)

سوره قصص، آيه 7: وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَلَا تَخَافِي وَلَا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْکِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ؛ و به مادر موسى وحى کرديم که او را شير ده و چون بر او بيمناک شدى او را در نيل بينداز و مترس و اندوه مدار که ما او را به تو بازمى‏گردانيم و از [زمره] پيمبرانش قرار مى‏دهيم .

سوره قصص، آيه 10: وَأَصْبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَى فَارِغًا إِن کَادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْلَا أَن رَّبَطْنَا عَلَى قَلْبِهَا لِتَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ؛ و دل مادر موسى [از هر چيز جز از فکر فرزند] تهى گشت اگر قلبش را استوار نساخته بوديم تا از ايمان‏آورندگان باشد چيزى نمانده بود که آن [راز] را افشا کند .

دختر شعيب(ع)

سوره قصص، آيات 25 و 26: فَجَاءتْهُ إِحْدَاهُمَا تَمْشِي عَلَى اسْتِحْيَاء قَالَتْ إِنَّ أَبِي يَدْعُوکَ لِيَجْزِيَکَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا فَلَمَّا جَاءهُ وَقَصَّ عَلَيْهِ الْقَصَصَ قَالَ لَا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ. قَالَتْ إِحْدَاهُمَا يَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ؛ پس يکى از آن دو زن در حالى که به آزرم گام بر مى‏داشت نزد وى آمد [و] گفت پدرم تو را مى‏طلبد تا تو را به پاداش آب‏دادن [گوسفندان] براى ما مزد دهد و چون [موسى] نزد او آمد و سرگذشت [خود] را بر او حکايت کرد [وى] گفت مترس که از گروه ستمگران نجات يافتى. يکى از آن دو [دختر] گفت اى پدر او را استخدام کن چرا که بهترين کسى است که استخدام مى‏کنى هم نيرومند [و هم] در خور اعتماد است .

همسر عمران(ع)

سوره آل عمران، آيه 35: إِذْ قَالَتِ امْرَأَةُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَکَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّي إِنَّکَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛ چون زن عمران گفت پروردگارا آنچه در شکم خود دارم نذر تو کردم تا آزاد شده [از مشاغل دنيا و پرستشگر تو] باشد پس از من بپذير که تو خود شنواى دانايى .

همسر ايوب(ع)

در سوره انبياء اشاره به همسر ايوب شده است که با فداکاري و رشادت در کنار حضرت ايوب ماند و شرايط را براي پايبندي به عهد و وفاي ايوب مهيا کرد.

همسر ابراهيم(ع)

آيات 71 و 72 سوره هود: وَامْرَأَتُهُ قَآئِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْنَاهَا بِإِسْحَاقَ وَمِن وَرَاء إِسْحَاقَ يَعْقُوبَ. قَالَتْ يَا وَيْلَتَى أَأَلِدُ وَأَنَاْ عَجُوزٌ وَهَذَا بَعْلِي شَيْخًا إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عَجِيبٌ ؛ و زن او ايستاده بود خنديد پس وى را به اسحاق و از پى اسحاق به يعقوب مژده داديم. [همسر ابراهيم] گفت اى واى بر من آيا فرزند آورم با آنکه من پيرزنم و اين شوهرم پيرمرد است واقعا اين چيز بسيار عجيبى است .

زنان بدکار در قرآن

البته همه زناني که در قرآن کريم از آنها ياد شده نيک نبوده اند، زنان ابولهب، نوح و لوط از جمله زنان بدکاري هستند که قرآن کريم به آنها اشاره و سرنوشت عبرت آموز آنها را يادآور مي شود .

---------

* مهر