مشرق- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تنها نهاد دینی است که توانسته است به بهترین شکل ممکن به رسالت سیاسی خود در طی نیم قرن اخیر عمل کند؛چه فعالیت‌های پیش از انقلاب، چه عمل به وظایف خود در قبال انقلاب اسلامی. این مهم تنها با درایت و بینش حکیمانه عالمانی محقق گردیده است که سراسر وجود خود را وقف احیاء دین در جامعه اسلامی نموده‌اند. نام بردن از این علمای مجاهد که از اعضای شاخص جامعه مدرسین هستند در مجال این مقاله نمی‌گنجد.

یکی از عرصه‌های نقش‌آفرینی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، انتخابات است که این تشکل دینی همواره به وظایف خود در این عرصه عمل کرده است.

معرفی کاندیدا در انتخابات مجلس خبرگان رهبری از حساس‌ترین مقاطعی بوده که هم امام راحل بدان تأکید داشتند و هم مردم شریف ایران به کاندیداهای معرفی شده از سوی جامعه مدرسین اعتماد کامل کرده‌ و همیشه به اکثر آنها رأی داده‌اند. اما انتخابات ریاست جمهوری و مجلس از موضوعاتی بوده که به فراخور شرایط سیاسی روز، نقش‌آفرینی و عمل به تکلیف جامعه مدرسین در آن متغیر بوده و البته ورود مصداقی جامعه مدرسین در این دو موافقان و مخالفانی نیز داشته است که خود این موضوع باید در فرصتی دیگر مورد بحث قرار گیرد. اما موضع‌گیری جامعه مدرسین در دو دوره انتخابات ریاست جمهوری سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۹۲ نکات و درس‌های عبرت‌آمیزی دارد که به صورت خلاصه به آن اشاره می‌کنیم:

۱- در سال ۱۳۸۸ و با توجه به شرایط بسیار حساس روز، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پس از بررسی دیدگاه‌های مختلف اعضا تصمیم به معرفی کاندیدا نمود. براساس آیین‌نامه داخلی جامعه مدرسین،برای این مهم لازم بود دو سوم اعضا یعنی حدود ۳۳ نفر نامه حمایت را امضا کنند تا بیانیه رسمی صادر شود. تعدادی از اعضا که حامی جدی حمایت از دکتر احمدی‌نژاد بودند رایزنی‌های فراوانی را با اعضا آغاز نمودند اما تا پایان زمان مقرر تعداد امضاها به حد نصاب نرسید.

از سوی دیگر مراجعات بسیار زیاد مردمی به جامعه مدرسین ـ به خاطر حجت دانستن نظر آنان از سوی طیف گسترده‌ای از مردم ـ این راه را در مقابل هیئت رئیسه قرار داد تا در پاسخ به مراجعات مردم شریف ایران، بدون صدور بیانیه رسمی اعلام شود که «اکثریت اعضاء جامعه مدرسین از آقای احمدی‌نژاد حمایت کردند». این خبر را حضرت آیت الله یزدی به عنوان ریاست شورای عالی جامعه مدرسین اعلام نمودند.

در این بین برخی از اعضای محترم، مخالف این روش و اعلام نظر بودند ولی با درک عمیق و صحیح از جایگاه جامعه مدرسین و اصل خدشه‌دار نشدن این نهاد بابرکت، به وظیفه اخلاقی خود عمل کرده و نظر خود را علنی نکردند تا بسیاری از سایت‌های حامی آقای احمدی‌نژاد حمایت اکثریت اعضا را بدون هیچ نظر مخالفی «اتمام حجت برای رأی‌دهندگان» اعلام کنند.

در همین ایام بود که یکی از سایت‌های خبری با هدف خدشه‌دار کردن جایگاه جامعه مدرسین اقدام به معرفی لیستی نمود که به زعم خود این اعضای برجسته جامعه مدرسین نامه حمایت از احمدی‌نژاد را امضا نکرده‌اند و از این طریق خط تخریبی جامعه مدرسین را آغاز نمود. اما بلافاصله رئیس دفتر جامعه مدرسین با ارسال نامه‌ای به وزیر ارشاد و اشاره به بندهای قانون مطبوعات خواستار برخورد جدی با این سایت خبری شد.


۲- در سال ۱۳۹۲ نیز جامعه مدرسین که جلسات متعددی در خصوص بررسی برنامه و صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری برگزار کرده بود پس از رأی‌گیری در جلسه رسمی، تصمیم گرفت همچون دوره قبل کاندیدای مورد نظر خود را معرفی نماید. جلسات رأی‌گیری و پس از آن جمع‌آوری امضا از سایر اعضای محترم که در جلسات حضور نداشتند انجام شد اما اینبار هم تعداد حمایت‌کنندگان از دکتر ولایتی به حدنصاب دوسوم اعضا نرسید.

با توجه به رویه موجود و از طرفی تردید تعداد قابل توجهی از رأی‌دهندگان بین چندکاندیدای اصولگرا، هیئت رئیسه جامعه مدرسین تصمیم گرفت بدون صدور بیانیه رسمی و تنها در قالب نامه‌ای به امضای حضرت آیت الله یزدی اعلام نماید که «نظر اکثر اعضای جامعه مدرسین معطوف به دکتر ولایتی است».

اما اتفاق تلخی که این‌بار شاهد آن بودیم، مواجهه چندتن از اعضای جامعه مدرسین با این اعلام نظر بود. این اعضای محترم کهحامی جدی کاندیدای دیگری بودند بدون توجه به تجربه دوره قبل گفت‌وگوهای متعددی با یکی از سایت‌های خبریانجام داده و تعداد امضاکنندگان نامه حمایت را زیرسؤال برده، با ادبیات مختلفی استدلال نمودند که این حمایت از سوی اکثریت اعضای جامعه مدرسین نبوده است و... .


اینک چندسؤال جدی مطرح است:

-  اعضای محترمی که اینک تمام تلاش خود را برای زیرسؤال بردن نامه حضرت آیت الله یزدی به کار برده‌اند به یاد نمی‌آورند که در دوره قبل تعداد دیگری از اعضا علی‌رغم مخالفت با اعلام حمایت از دکتر احمدی‌نژاد، ظرفیت بالای سیاسی و درک عمیق از جایگاه والای جامعه مدرسین را نشان داده وبه احترام شأن و منزلت این نهاد و همچنین حضرت آیت الله یزدی کاملا سکوت اختیار کردند؟

- جامعه مدرسین تنها نهادی است که در برهه‌های بسیار حساس تاریخی همچون رد صلاحیت مرجعیت یا معرفی مراجع عظام تقلید و همچنین معرفی مدیریت حوزه یا اعضای شورای عالی حوزه ورود پیدا کرده و خواهد کرد. زیرسؤال بردن جایگاه جامعه مدرسین درخصوص انتخابات ریاست جمهوری شأنی بسیار نازل‌تر برای این جامعه مدرسین دارد؛ آیا توجه و درک این نکتهامری پیچیده است که عده‌ای این‌گونه عمل می‌کنند؟ متأسفانه رقابت‌های سیاسی در کشور فراتر از آنکه عمل به تکلیف باشد، دچار آفت‌های بی‌شمار کسب قدرت و بداخلاقی‌های خاص خود شده است. از اعضای محترم جامعه مدرسین انتظار می‌رود جایگاه جامعه مدرسین را به این رقابت‌های موسمی و گذرا آلوده نکنند و اجازه ندهند گروه‌های سیاسی تازه به دوران رسیده یا هرجریان سیاسی دیگر از برخی اختلاف نظرها در بین اعضا به نفع خود سوء استفاده کنند. در اینجا لازم است توصیه امام راحل در خصوص عدم عضویت اعضای جامعه مدرسین در احزاب سیاسی را هم به یاد آوریم حتی اگر تعدادی از اعضای جامعه مدرسین ده سال یا بیشتر از زمان فوت امام راحل عضو این نهاد مقدس شده باشند.

-  رهبر معظم انقلاب بارها و صراحتا از مسئولان نظام درخواست کرده‌اند اختلاف نظرهای خود را در جلسات خصوصی بررسی و حل کنند و هیچ‌گاه این اختلافات را به رسانه‌ها و سطح جامعه نکشانند. به نظر می‌رسد اعضای محترم جامعه مدرسین نیز باید بصیرت و ولایت‌مداری خود را بیش از همه و در عمل ثابت کرده و به توصیه رهبر معظم انقلاب در خصوص برخی اختلاف نظرهای جزئی در جامعه مدرسین عمل کنند و از کشیده شدن آن به سطح جامعه و رسانه‌ها خودداری نمایند.

* احمد نجمی