سی سخت دارای پیشینه تاریخی بسیار قدیمی است و سابقه سکونت در شهر سی سخت به قبل از اسلام برمیگردد. وجه تسمیه سی سخت را این طور بیان می کنند: در زمانی که کیخسرو پادشاه کیانی ایران به همراه ۳۰ تن از پهلوانان خود از جمله بیژن از راه تل خسرو که قبل از شهر یاسوج و تقریبا در ۴ کیلومتری یاسوج واقع شده به یکی از روستاهای فعلی سی سخت به نام کوخدان که در قدیم به کومه دان مشهور بوده، میرسند، شب را در آنجا توقف کرده و صبح روز بعد پس از عبور از سی سخت، کیخسرو از یارانش جدا شده.
از طرفی آثار سفالی تمدنهای قدیمی در حفاریهای این شهر به وفور یافت شده است، گورهای انسانی با قدمت ۳۰۰۰سال قبل از میلاد در این شهر اخیرا کشف گردیده. در تل اسپید آثاری از هزاره اول تا دوره ساسانی و تا دوره صفوی شناسایی شده و این تپه در آثار تاریخ ملی به ثبت رسیده است.
همچنین تل قلات که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده دارای آثاری از دوران سلجوقی تا قاجاریه است.
*چشمه ها
چشمه "میشی": بزرگترین و پرآب‌ترین چشمه‌اش چشمه «بشو = Bocu» یا چشمه میشی است که در پائین گردنه بیژن قرار گرفته وآب آن با وجود تامین آب آشامیدنی شهر،زمینهای زراعی ده بزرگ سی‌سخت را نیز آبیاری می‌کند.
چشمه "سرد": واقع در منطقه کوه گل شهر سی سخت.
چشمه "طوف": مشرف بر شهر توریستی سی سخت. این چشمه در مسیر صعود به قله دنا قرار دارد. این چشمه در تمام فصول سال دارای آبی گوارا و خنک است.
چشمه "تاگی": دارای آبی خنک و گوارا که عطش کوهنوردان را بر طرف می‌کند.. از آب این چشمه برای آبیاری باغات انگور و سیب و گردوی منطقکلنجه استفاده می‌شود.
گزارش از: مرضیه امیری
