گروه بين‌الملل مشرق - جریان سلفی تکبیری تلفیقی از دو مجموعه فکری جماعت اسلامی مصر و بن‌لادن و اطرافیانش است که با شکل‌گیری بیداری اسلامی تلاش کرد برخلاف جریان انقلاب‌های عربی حرکت کرده و با عملیات تروریستی آنها را متوقف کند. بر اساس همین اهداف مشترک و از آنجایی که پروژه های تروریستی در کشورهای انقلابی مثل تونس، مصر، لیبی و یمن جواب نداد، القاعده به شکل وسیع و محسوسی در سوریه فعال شد.

از آنجا که منافع غرب به ویژه آمریکا در این کشور به سمت براندازی اسد پیش می رفت، القاعده به عنوان مخالقان سرسخت دولت علوی سوریه هم راستا با منافع غربی ها عامل خوبی برای پیشبرد اهداف انها در صحنه سوریه شد. هفته‌نامه آمریکایی نیوزویک می‌نویسد؛ «اسامه بن‌لادن» و «ایمن الظواهری» هر دو سنی‌هایی هستند كه «القاعده» را به عنوان سازمان پان‌اسلامی برای اتحاد مسلمانان در جنگ علیه غرب و اسرائیل و رژیم‌های متحد غرب مانند عربستان و مصر ایجاد كردند. هیچ كدام از این دو به تنفر از شیعیان مشهور نبودند و در بیانیه‌ها و فتواهای متناوب آنان، نامی از این گروه‌ها نیست و تنها اتهامات متوجه «صلیبیان» و «یهودیان» است.

این همکاری با تجهیز این جریان به سلاح از سوی دولت هایی غربی و انجام عملیات تروریستی در شهرهای مختلف سوریه به ویژه دمشق و حلب پیش رفت و ارتش حر یا همان ارتش آزاد توانست طی مدت شکل گیر بحران سوریه تخریب زیادی را نصیب این کشور کند. در عین حال چند وقتی می شود که کمک های تسلیحاتی غرب در سوریه و به تبع آن انفجارهای تروریستی در سوریه از سوی القاعده کاهش پیدا کرده و رویکردشان دچار تغییر و تحول شده است. اما علت کمرنگ شدن همکاری ها در شرایطی که ظرف ند ماه گذشته کشورهای غربی از جمله انگلیس به صراحت خبر از کمک های تسلیحاتی به معارضان سوری می دهند و دیگر مانند گذشته این مسئله را کتمان نکرده  و به نوعی اعلام جنگ علنی می کنند، چیست؟ آیا القاعده دیگر نمی تواند جریان خوبی برای پیشبرد اهداف بلندمدت غرب در سوریه باشد که به یکباره موضع‌گیری غربی‌ها تغییر کرده و الفاظ جنگی در سخن مقامات غربی جای خود را به صحبت از مذاکرات در ژنو 2 می‌دهد؟

داستان از ازدیاد شاخه‌ها در القاعده آب می‌خورد. جریانی که روزی با کادرسازی وهابیت در مدارس شمال پاکستان جان گرفت و طی سال‌های بعد سرشاخه‌های جدیدی در امارات، عربستان، نسل "عرب – افغان"، اردن، یمن، عراق و کشورهای عرب شمال آفریقا پیدا کرد، حالا با اختلافات داخلی روبرو شده است که در رفتارها در کل کشورهای مختلف متحد الشکل نیستند.

جریانی که روزی با اصالت در کشورهایی مثل یمن و مصر و افغانستان و پاکستان فعالیت می‌کرد، حالا با افزایش شاخه‌های جدید در کشورهایی چون عربستان و امارات و ترکیه به سمت شکاف در اهداف داخلی پیش می‌رود. اختلافاتی که برخی از آن به عنوان "اختلافات راهبردی" القاعده می‌نامند. اختلافات میان ارتش آزاد به عنوان شاخه‌ای از القاعده و گروه فعال این جریان در صحنه سوریه حالا به وضوح دیده می‌شود و به عرصه رسانه‌ها کشیده می‌شود.

روزنامه انگلیسی گاردین اواخر ژانویه از تشدید اختلافات و شکاف‌ها بین «جهادی‌های تکفیری» وابسته به القاعده و گروه تروریستی «ارتش آزاد» در سوریه خبر می‌دهد و در گزارشش از گروه‌‌های مسلحی که در سوریه به ویژه در شمال این کشور فعالیت می‌‌کنند، نام می‌برد و می‌نویسد که هر روز بر دامنه اختلافات بین این گروه‌ها افزوده می‌شود.

در این میان و با پیگیری مسیر دیپلماسی در حل بحران سوریه میان مخالفان غیر مسلح و دولت، تشدید اختلافات بین «ارتش آزاد» و گروه‌های «جهادی تکفیری» که اصولا وابسته به سازمان القاعده هستند، درگیری های داخلی در سوریه را به جهتی خلاف جهت قبلی هدایت می کند. تقابل اندیشه های گروه‌های تکفیری وابسته به القاعده که در شمال سوریه و در مناطق نزدیک به حلب متمایل به اندیشه‌های اسامه بن‌لادن هستند و در میان ارتش آزاد بیتشر به اهداف ملی‌گرایانه می اندیشند، موج اختلافات اندیشه‌ای را به صحنه جنگ کشانده است.

روزنامه الوطن هم این طور می‌نویسد که ضربات و حملات غافلگیرانه ارتش سوریه اختلاف میان گروهک‌های تروریستی را افزایش داده است به گونه‌ای که «جبهة النصرة»، وابسته به القاعده گروهک «لواء التوحید» بزرگترین گروه مسلح در حلب را مقصر اصلی سلسله شکست‌های اخیر در این شهر استراتژی می‌داند.

حالا غرب به این نتیجه رسیده است که ارسال پول و اسلحه برای القاعده که در لباس معارضان در سوریه حاضر می‌شوند، شاید نتواند آنها را به اهداف‌شان در سوریه برساند چرا که ممکن است اختلافات پیش افتاده در میان ارتش آزاد و جبهة النصرة سبب شود پول و اسلحه ارسالی از سوی غرب جای دیگری هزینه شود. چه‌بسا نه تنها به منفعت غرب نباشد بلکه مشکل‌آفرین و به ضرر غربی‌ها باشد. از سوی دیگر حالا که روسیه و اتحادیه عرب برای حل بحران سوریه به تفاهمی دست پیدا کرده‌اند و کمی آن طرف‌تر هم معاذ الخطیب، رئيس بزرگترین ائتلاف مخالفان سوری مسیر دیپلماسی و گفت‌وگو با مقامات دولت سوریه را برگزیده است، شکاف القاعده کار را برای سلفی‌هایی که این روزها به عنوان معارضان مسلح در صحنه سوریه ظاهر می‌شدند را سخت کرده است. باید دید با شدت یافتن اختلافات میان این نیروهای سلفی مسلح و غیر مسلح سوری آیا رویکرد معارضان در ادامه بحران سوریه تغییر می‌کند و یا شدت یافتن اختلافات به از هم‌پاشیدن این گروه و نتیجه دیگری در سوریه می‌شود.