به گزارش مشرق ،ديپلماسي عمومي را به تقويت منافع ملي از طريق شناخت، اطلاع رساني و تأثير گذاري بر مردم كشورهاي ديگر و گسترش گفتگو ميان شهروندان و نهادهاي يك كشور و همتايان خارجي آنان تعريف مي‌‌كنند. ابزارهاي عمده در اين ديپلماسي عبارتند از انتشارات، فيلم هاي سينمايي و تلويزيوني ، مبادلات فرهنگي، تلويزيون، هنر و ورزش.

ورزش در دیپلماسی عمومی به عنوان ابزاری موثر برای توسعه روابط بین المللی مورد تاکید است، خصوصا برای آن دسته از کشورهایی که دارای فضای سرد سیاسی متقابلی هستند می تواند موجب تلطیف و عادی سازی رابطه میان دو کشور شود. ورزش یکی از لوازم ایجاد رابطه دیپلماتیک ما بین دو کشور ایجاد و توسعه ارتباط فرهنگی میان مردم آن کشور هاست این به این معناست که ایجاد پیوند عمیق فرهنگی میان دو ملت می تواند موجب ارتباط پایدار دیپلماتیک و توسعه آن میان دو کشور شود. هنگامی که مسابقه فوتبال میان تیم های ملی دو کشور برگزار می شود، ارتباط و کنش های رفتاری میان ورزشکاران دو تیم به تماشاگران منتقل و به همین منوال به عموم مردم جامعه تسری داده می شود.

ایران و ایالات متحده

ویلیام برنز، معاون وزیر امور خارجه وقت در امور سیاسی روز 9 ژوئیه2008 طی جلسه استماعی درباره روابط با ایران در کمیسیون امور خارجی مجلس گفت، تبادل های ورزشی یکی از راه های کمک به بازسازی پل های ارتباطی بین ایالات متحده و جامعه ایرانی پس از 30 سال جدایی است.

بر طبق اظهارات مسئولین کشتی ایالات متحده، ایران و آمریکا رقابت طولانی و پرباری در ورزش کشتی دارند که به بیش از 30 سال پیش باز می گردد. زمانی که کشتی گیران آمریکا در جام تختی در سال 1998 حضور یافتند، آنها اولین ورزشکاران و تیم ورزشی آمریکا بودند که از زمان انقلاب اسلامی ایران در مسابقات ورزشی در ایران شرکت می کردند. از آن زمان، تیم های آمریکایی به طور مرتب در جام تختی و همچنین مسابقات جهانی سال 1998 تهران شرکت کرده اند و در آخرین بار نیز چند روز پیش در مسابقات جام جهانی تهران حضور داشتند که به مقام سوم جهان رسیدند.

نکته قابل ملاحظه در دیپلماسی عمومی در مسابقات جام جهانی کشتی تهران، حضور رئیس جمهور ایران، هنگام توزیع مدال در جمع اعضای تیم ملی کشتی ایالات متحده و گرفتن عکس یادگاری با آنها بود. اما با این حال رئیس جمهور در اقدامی معنادار هیچ اعتنایی به تیم روسیه نکرد.

مسابقه کشتی با تیم ایالات متحده می تواند در اذهان عمومی القاء این نکته باشد که حال که ما می توانیم با تیم کشتی ایالات متحده در فضای دوستی و صمیمیت مسابقه دهیم چرا این رابطه را در عرصه دیپلماتیک با یکدیگر نداشته باشیم. از طرفی وقتی رئیس جمهور ایران با تیم ایالات متحده در تهران عکس یادگاری می گیرد و به گرمی از آنها استقبال می کند چرا این رابطه صمیمانه در مورد رئیس جمهور ایالات متحده موضوعیت نداشته باشد. در مورد نوع تعامل با روسیه نیز این اقدام می تواند یک هشدار برای روسیه تلقی شود که اگر احتمالا رابطه ایران و ایالات متحده دستخوش تغییرات شود، در این میان روسیه دیگر جایگاه سابق خود در مورد رابطه دیپلماتیک با ایران را نخواهد داشت.

ایالات متحده و دیپلماسی ورزشی

مدتهاست که ایالات متحده متوجه نقش قدرتمند ورزش به عنوان یک علاقه مشترک فرهنگی شده است که موجب نزدیکتر شدن مردم و فرهنگ های مختلف در سرتاسر جهان می شود، به خصوص در زمینه برقراری ارتباط با جوانان و نوجوانان. کارن هیوز، معاون وزیر خارجه در دیپلماسی عمومی و روابط عمومی، اعتقاد دارد، "ورزش یک زبان مشترک است که می تواند علیرغم تفاوت های نژادی، مذهبی و منطقه ای مردم را به دور یکدیگر جمع کند. ورزش، رهبری، کار تیمی، احترام به قوانین و احترام به یکدیگر را می آموزد. پیروزی و موفقیت در ورزش مستلزم تمرین، انضباط و اراده راسخ و مهارت های مهم است که به جوانان کمک می کند تا در تمام جنبه های زندگی موفق شوند

دفتر اتحاد از طریق ورزش اداره امور آموزشی و فرهنگی، مدیریت برنامه های تبادل بین المللی وزارت امور خارجه با هدف ایجاد ارتباط بین جامعه جهانی از طریق ورزش را بر عهده دارد. اتحاد از طریق ورزش با بهره گیری از درس های آموزشی داخل و خارج زمین ورزش، تاکید ویژه ای بر تقویت نقش جوانان و افراد محروم دارد. اتحاد از طریق ورزش در راستای دیدگاه هیلاری رادهام کلینتون، وزیر امور خارجه وقت، مبنی بر"دیپلماسی با قدرتی هوشمند" است و از تمامی ابزارهای دیپلماتیک در دسترس(برنامه های تبادل بین المللی ورزش) برای پیشبرد اهداف ایالات متحده در زمینه سیاست خارجی و تقویت درک متقابل استفاده می کند.

دفتر امور فرهنگی و آموزشی وزارت امور خارجه (ECA's) بخش اتحاد ورزشی بیش از 1000 ورزشکار را از 60 کشور برای برنامه های دیدارهای ورزشی در ایالات متحده گرد هم آورده است. از سال 2005 تا سال2011 برنامه "اتحاد ورزشی" 274 ورزشکار آمریکایی را از طریق برنامه های ورزشی به 58 کشور فرستاده است.

نمونه ای از اقدامات ایالات متحده در دیپلماسی ورزشی

در اوایل اکتبر 2012، 20 بازیکن هاکی و چهار مربی به عنوان بخشی از تصور هیلاری رادهام کلینتون، وزیر امور خارجه وقت، از "قدرت هوشمند،" که طیف وسیعی از ابزار دیپلماتیک از جمله تبادل ورزشی مردمی را در بر می گیرد، به مسکو سفر کردند. آن استاک، معاون وزیر امور خارجه در امور آموزشی و فرهنگی، که در هنگام عزیمت بازیکنان و مربیان در واشنگتن حضور داشت، پس از ترک آنها به مقصد مسکو از نقش این افراد به عنوان سفیران فرهنگی اظهار داشت "من از این که وزارت امور خارجه توانست تعدادی از بازیکنان برجسته در سطح جهانی را برای دیدار با همتایان روسی خود اعزام کند بسیار هیجان زده هستم. این نوجوانان، آینده ما با روسیه را رقم می زنند."

توجه به نقش ورزش در فضای سرد دیپلماتیک یکی از استفاده های مهم ورزش در روابط بین المللی ایالات متحده با کشور چین بکار گرفته شد . درسال1971 نیکسون رئیس جمهور وقت ایالات متحده برای آغاز دوباره روابط میان دو کشور آمریکا و چین نسبت به اعزام تیم پینگ پونگ ایالات متحده به کشور چین اقدام نمود که فصل جدیدی را در روابط مردم ایالات متحده و چین باز کرد.از این عمل سیاسی دولت ایالات متحده تحت عنوان دیپلماسی پینگ پونگ یاد می شود.

بریدی اندرسون و کال ریپکن جونیور، بازیکنان سابق لیگ بزرگ بیس بال به عنوان سفیران ورزشی ایالات متحده نوامبر2011 به ژاپن سفرکردند. در چهارچوب برنامه وزارت امور خارجه در زمینه تبادل بین المللی ورزشکاران، با ورزشکاران جوان ژاپنی در رشته های بیسبال و سافت بال دیدار کردند. در این سفر، ریپکن و اندرسون به ادارۀ کلینیک های ورزشی بیس بال و سافت بال شهر های توکیو، تاکارازوکا، و کیوتو پرداختد. آنها به اوفوناتو، شهری که طی زمین لرزه و سونامی دچار خسارات زیادی شده بود نیز سفر و یک کلینیک ورزشی برای جوانان راه اندازی کردند.

دیپلماسی اسکیت توسط ایوان لایساچک برنده مدال طلا در مسابقات المپیک زمستانی 2010 که به عنوان فرستاده ورزشی از سوی وزارت امور خارجه برگزیده شده است، برای آموزش به بلاروس و سوئد سفر کرد.

کن گریفی جونیور، ستارۀ بیس بال به عنوان نماینده دیپلماسی عمومی ایالات متحده آمریکا در ژانویۀ 2009 به پاناما سفر کرد. کاندالیزا رایس، وزیر خارجه وقت، در 8 نوامبر 2008 و هنگام معرفی گریفی به عنوان نمایندۀ سیاسی آمریکا اظهار داشت"بیس بال یکی از تفریحات ملی در آمریکاست. یکی از بزرگترین اهداف گریفی در سفر های خود به خارج از کشور، گفتگوی با جوانان و برانگیختن علاقۀ آنها نسبت به آمریکا و فرهنگ این کشور است. رایس اضافه کرد که دیپلماسی عمومی باید مانند نوعی گفتگو باشد. و این گفتگو باید میان همۀ شهروندان همۀ کشور ها، مخصوصاً جوانان گسترش یابد. هدف دیپلماسی عمومی این است که از طریق بیس بال ارتباط میان مردم این کشور ها و مردم آمریکا را ارتقا بخشد". رایس با معرفی گریفین خاطر نشان کرد که"دیپلماسی عمومی کار وزارت خارجه به تنهایی نیست. همۀ آمریکایی ها باید در آن سهیم باشند و من افتخار می کنم که کن گریفی جونیور برای کمک به ما جهت سهیم کردن جهانیان درداستان آمریکا، فرهنگ آمریکا، و ارزش های آمریکا پیش قدم شده است."

ساری رُز، کمک مربی باشگاه فوتبال جوانان کارولینای شمالی، راهنمایی گروهی از زنان جوان را در یک دوره آموزشی فوتبال در بحرین بر عهده گرفت. رُز طی بازدیدش از بحرین در مه 2011 چندین دوره آموزشی را مدارس سرتاسر این کشور برگزار و سپس با مسئولان فدراسیون فوتبال بحرین ملاقات و هدایت جلسات آموزشی تیم ملی زنان بحرین و تیم زیر 16 سال را بر عهده گرفت.

سفر هیئت ورزشی ایالات متحده به مصر در ژوئن 2012 برای آموزش مربیان زن فوتبال. این مربیان فوتبال که اغلب مربی تیم های فوتبال زنان و دختران در سرتاسر مصر بودند، به مدت 10 روز نه تنها مهارت های مربیگری و بازی فوتبال خود را بهبود بخشیدند، بلکه به طور مستقیم نیز با زندگی روزمره آمریکایی ها آشنا شدند. این برنامه تبادل بین المللی در چهارچوب طرح توانمندسازی زنان و دختران از طریق ورزش وزارت امور خارجه ایالات متحده که هدف از آن افزایش تعداد زنان و دختران ورزشکار در سرتاسر جهان است برگزار شد. تاکید ویژه این برنامه تبادل بر این موضوع بود که چگونه مشارکت زنان و دختران در ورزش می تواند سبب موفقیت آنها هم در داخل زمین های ورزشی و هم در زندگی شود.

نگارش: محمود خدائی